اصلاح‌طلبان: ما به خودمان باختیم
با توجه به اظهارات چهره‌های جریان اصلاح‌طلب، به‌نظر می‌رسد عملکرد دولت و فراکسیون امید از سویی و شکاف‌های میان طیف‌های این جریان از سویی دیگر موجبات ناکامی اصلاح‌طلبان در انتخابات دوم اسفندماه را فراهم کرد.
خبرگزاری فارس: از چندماه پیش تا روز قبل انتخابات، مدام شکست قریب‌الوقوعشان را در بوق و کرنا می‌کردند و هروقت هم از دلیل شکستشان می‌پرسیدی، شورای نگهبان و نظارت استصوابی را مورد حمله قرار می‌دادند، اما حالا که دیگر کار از کار گذشته و آن اتفاق موعود، یعنی شکست سنگین اصلاح‌طلبان در انتخابات مجلس یازدهم به وقوع پیوسته، رو به سرزنش جریان خود آورده‌اند.
*عملکرد بد؛ مهم‌ترین عامل شکست اصلاح‌طلبان
سعید رضوی فقیه، از اعضای حزب منحله مشارکت بر این باور است که «مهم‌ترین عامل شکست اصلاح طلبان در انتخابات اخیر عملکرد بد خودشان در مجلس، دولت و حتی در عرصه سیاسی خارج از قدرت بوده است».
او می‌افزاید: «با توجه به عملکرد ضعیف اصلاح طلبان و موتلفان اعتدال‌گرایشان در دولت و مجلس طی چند سال گذشته، اساساً در شرایطی نبودیم که حتی با حمایت آقای خاتمی امیدی به پیروزی انتخاباتی فهرست اصلاح طلبان وجود داشته باشد».
رضوی فقیه در بخش دیگری از اظهارات خود می‌گوید: «اینکه گناه ناکامی را به گردن شورای نگهبان و نظارت استصوابی بیندازیم و ردصلاحیت‌های البته غیرقانونی را بهانه کنیم پاک کردن صورت مسئله است نه حل آن ... اگر اصلاح طلبان صادقانه نپذیرند که عملکرد ضعیف‌شان در مجلس و دولت سبب ناامیدی و انفعال بدنه اجتماعی و مخاطبان همیشگی‌شان شده یا خود را می‌فریبند یا می‌خواهند مردم را فریب دهند.
این فعال سیاسی اصلاح‌طلب تیغ نقد خود را سوی خاتمی و عارف روانه کرده و می‌گوید: «با همه احترامی که برای ایشان (خاتمی) قائل هستیم باید بگوییم آقای خاتمی علاوه براینکه انفعال‌های فرصت‌سوزی در چند سال اخیر داشتند، در مورد آقای عارف و جایگاه ایشان نیز ملاحظاتی را اعمال کردند که به ضرر اصلاحات تمام شد. آقای خاتمی نه تنها رهبر جنبش اصلاحات نیست و خودش هم این را نپذیرفته، رهبر جبهه‌ی «اصلاح طلب‌ها» هم نیست و حتی رهبر طیف اصلاح طلبان اطراف خودش هم نیست».
اما رضوی فقیه تنها منتقد اصلاح‌طلبان نیست و احسان شریعتی دیگر فعال اصلاح طلب نیز انتقادات خود را در مصاحبه با روزنامه شرق با عنوان «فرجام اشتباهات استراتژیک» بیان می‌کند.
*چپ‌ها عدالت‌طلبی را رها کردند
احسان شریعتی دیگر فعال سیاسی اصلاح طلب با تاکید بر لزوم نقد خط مشی اصلاح‌طلبان در زمینه‌های اقتصادی تا حقوقی می‌گوید: «یکی از این انتقاد‌ها ندیدن بعد عدالت اجتماعی بود که جناح راست این شعار را مصادره کرد و خود را عدالتخواه جلوه داد و پیروز انتخابات شد.»
این فعال سیاسی اصلاح‌طلب با اشاره به صبغه چپی اصلاح‌طلبان تصریح کرد: «این یک اشتباه استراتژیک بود در حالی‌که اصلاح‌طلبان که خط امامی‌های سابق بودند، جناح چپ نظام به شمار می‌آمدند و علی‌القاعده باید عدالتخواه‌تر می‌بودند، اما این بعد عدالتخواهی اجتماعی را رها کردند.»
شریعتی در بخش دیگری از این گفتگو، با اشاره به زدوبند اصلاح‌طلبان در ساختار قدرت و فراموشی دغدغه‌های مردم، تاکید می‌کند که «یکی دیگر از اشتباهات این بود که به جای کار روی تقویت جامعه مدنی، به اسم «اعتدال» وارد سیستم شدند و با شیوه‌های پراگماتیستی به داد و ستد و گفتگو در پشت‌پرده پرداختند».
این فعال سیاسی اصلاح‌طلب در بخش دیگری از این مصاحبه تلویحاً با منسوخ دانستن سیاست «تکرار می‌کنم» از سوی محمد خاتمی، رییس جبهه اصلاح‌طلبی، تاکید می‌کند که «اصلاح‌طلبان مادامی که در اندیشه، منش، تاکتیک و استراتژی خود، انقلاب ساختاری جدی صورت ندهند و در پی تشکل و سازماندهی جدیدی نباشند که روشن و شفاف باشد و نیرو‌ها سالم باشند، نمی‌توانند با روش‌های گذشته به مردم فراخوان دهند که بسیج شوند».
اصلاحات دیگر نمی‌تواند میان بوروکرات‌های راست و رادیکال‌های چپ له شود
محمد قوچانی، عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران در شماره روز شنبه (۳ اسفند) روزنامه سازندگی، کارنامه ناکام اصلاح‌طلبان در مجلس را یکی از دلایل اصلی شکست مطلق این جریان در انتخابات مجلس دانست و تاکید کرد: «برای شخص من از اول روشن بود که در این نبرد نابرابر با یاران ناموافق و حریفان سازمان‌یافته و بی‌فرصتی برای گفتگو با بدنه بحق معترضِ اصلاحات و ملت خشمگین و افسرده از کارنامه ناکام ما و ناامید از امید، چشم‌اندازی از پیروزی متصور نیست. سقف پیروزی ما به ۵۰ کرسی هم نمی‌رسد، هرچند هنوز ناامید نیستم و ممکن است دستی از آستین خلق برآید و کاری کند.»
قوچانی با نقد تیز حزب اتحاد ملت که مدت‌هاست در یک جنگ سرد با کارگزاران به سر می‌برد، از این حزب بخاطر اینکه جلوی ارائه لیست واحد اصلاح‌طلبان در تهران را گرفت، انتقاد کرده و می‌نویسد: «دوستان عیب‌جو (اتحاد ملت) که در اوج رادیکالیزم، قهر و طعنه و تحقیر پیشه کرده بودند و حریف اصول‌گرا هم اول ما را جدی نگرفت، اما از وسط هفته که دید له و علیه یاران هاشمی و کارگزاران سازندگی بیش از هر نام و نشان انتخاباتی گفتگو می‌شود، در حمله به کارگزاران تردید نکرد و صدای وحدت سر داد و به‌زور قالیباف و پایداری را آشتی داد و این نشان داد که ما به هدف خود برای شکستن انحصارطلبی راست و چپ موفق شده‌ایم.»
قوچانی در بخش دیگری از نوشته خود با تاکید بر اینکه «ما از اصول‌گرایان شکست نمی‌خوریم، ما به خود و به کارنامه امید و به قهر مشارکت می‌بازیم»، می‌نویسد: «چه نسبتاً توفیق یابیم، چه مطلقاً شکست بخوریم، این تازه آغاز داستان است؛ برای بازسازی جبهه اصلاحات که دیگر نمی‌تواند در میانه بوروکرات‌های راست و رادیکال‌های چپ له شود.»
*تحریم انتخابات؛ عامل شکست
همچنین محمد عطریانفر عضو ارشد حزب کارگزاران سازندگی در بخشی از یادداشت خود در روزنامه سازندگی با کنایه به تحریم لیست‌های انتخاباتی اصلاح‌طلبان از سوی سران حزب اتحاد ملت و همراهی رئیس دولت اصلاحات با این تصمیم نوشت: «یکی از دلایل کاهش میزان مشارکت به موضع تحریمی دوستان اصلاح‌طلبی بر می‌گردد که بالقوه می‌توانستند جذابیت فضای انتخابات و تقویت حضور مردم را بر عهده بگیرند. اما در عمل با انزوای سیاسی جناب آقای خاتمی به عنوان همراه در این نوع فرآیند‌ها و گسستی که میان نیرو‌های جبهه متحد اصلاح‌طلب به وجود آمد، سطح مشارکت به شکل کاهنده تحت تاثیر قرار گرفت».
با توجه به نظرات اصلاح‌طلبان، به نظر می‌رسد ضعف عملکرد دولت و فراکسیون امید از سویی و شکاف‌های عمیق میان طیف‌های مختلف جریان اصلاح طلب از سویی دیگر موجبات ناکامی اصلاح‌طلبان درانتخابات دوم اسفندماه را فراهم کرده است.