۳ تأثیر جالب بحران قطر بر جام جهانی ۲۰۲۲

سرویس بین‌الملل فردا؛ سروش حبیبی: پس از قطع روابط قطر و برخی از کشورهای عربی، یکی از پرسش‌های مهمی که برای علاقمندان حوزه رسانه و کاربران شبکه‌های اجتماعی پیش آمد، این بود که تکلیف برگزاری جام جهانی قطر در سال 2022 چه خواهد شد؟ و از آن مهم‌تر این بود که مگر نه اینکه ورزش و سیاست از هم جدا هستند و به هم ارتباطی ندارند، چرا یک مسأله سیاسی باید تأثیرات و نتایجی در حوزه ورزش داشته باشد. «جیمز دورسی»، استاد دانشگاه و پژوهشگر حوزه ورزش و سیاست در مقاله‌ای کوشیده است به این پرسش اساسی پاسخی مستدل بدهد.

تصمیمات فیفا متأثر از سیاست

مسئولان و مدیران تصمیم‌گیر حوزه فوتبال، خود را در بحران سیاسی اخیری که بین قطر، عربستان و امارات پیش آمده، گرفتار می‌بینند. کشورهایی که اتفاقاً اصرار دارند بگویند فوتبال از سیاست جداست. اگرچه مسئولان قطری اصرار دارند نشان دهند روند برگزاری جام جهانی بدون هیچ مشکلی پیش می‌رود، تضادهای آشکاری میان مسئولان فیفا و مسئولان شاخه آفریقایی فیفا در مصر وجود دارد. پیش از این، «جیانی اینفانتینو»، رئیس فیفا در پاسخ به تأثیر بحران دیپلماتیک قطر و عربستان بر مسابقات جام جهانی گفته بود: «رسالت اساسی فیفا، آن گونه که من فهمیدم، تعامل از طریق فوتبال است نه دخالت در سیاست». با این حال در همان روز، فیفا یک داور قطری را با درخواست امارات متحده عربی از فرایند گزینش داوران برای مسابقات جام جهانی 2018 کنار گذاشت.

این تصمیم فیفا غیر از اینکه این سازمان را متأثر از نظر سیاسی نشان می‌دهد، آشکار می‌کند یک داور قطری نمی‌تواند به صورت صادقانه مسابقه میان دو تیم که یکی از طرفین معترضین به قطر باشد، داوری کند. با این نگاه، و با این تصمیم، فیفا رسماً نشان داده است که ورزش و سیاست نه تنها از هم جدا هستند، بلکه عمیقاً در هم آمیخته‌اند. در یک نگاه جزئی‌تر، فیفا نشان داده است داور حرفه خودش را بر ملیت‌اش استوار می‌کند.

تناقض‌های فیفا، کنفدراسیون‌ها و فدراسیون‌ها

از سویی دیگر، کنفدراسیون فوتبال آفریقا نیز سعی کرد نقش خودش را بازی کند. همین هفته این کنفدراسیون اعلام کرد دو باشگاه برتر مصر به نام‌های الاهلی و الزمالک اگر به قرارداد خود با کانال تلویزیونی «بِین اسپورتز» ( BeIN Sports ) پایبند نباشند، جریمه خواهند شد. «بین اسپورتز» یک کانال تلویزیونی است که متعلق به شبکه الجزیره قطر است. هر دو باشگاه با حمایت از فدراسیون فوتبال مصر این کانال تلویزیونی را تحریم کرده بودند. فدراسیون فوتبال مصر نیز در یک اطلاعیه تصریح کرد: «این فدراسیون حمایت قاطع خود را از تصمیمات سیاسی دولت علیه پدیده‌ای که مرتباً در تلاش است به کشور ما آسیب برساند، اعلام می‌کند. ما در یک بیانیه به همه باشگاه‌های مصر و کارمندان آنها اعلام کردیم تمامی فعالیت‌های خود با شبکه‌ها و پیمانکاران قطری تعلیق کنند». الاهلی و زمالک بر خلاف تعهدات قبلی با این کانال و در راستای مشارکت در قطع روابط اقتصادی و سیاسی کشورهای حاشیه خلیج فارس با قطر اعلام کردند دیگر دوربین‌های کانال «بِین اسپورتز» را به نشست‌های خبری مسابقات راه نخواهند داد.

کانال «بِین اسپورتز» پوشش اخبار و مسابقات کنفدراسیون فوتبال آفریقا که در آن دو باشگاه الاهلی و الزمالک در آن حضور دارند، بر عهده دارد. این کانال همچنین پوشش مسابقات فوتبال جام جهانی 2018 و 2022، مسابقات جام ملت‌های آسیا، جام ملت‌های آفریقا، مسابقات قهرمانان فوتبال اروپا و آسیا خریداری کرده است. کنفدراسیون فوتبال آفریقا هشدار داده است «بی‌طرفی و جدا دانستن ورزش و سیاست، بخشی از مأموریت قانونی این کنفدراسیون و فیفا و از تعهدات اعضاست». این کنفدراسیون همچنین اعلام کرده است به دقت احترام به بی‌طرفی و استقلال را در بازی‌های آینده و فرایندهای کار اعضاء زیر نظر دارد و در صورت لزوم اقدامات تنبیهی را در پیش خواهد گرفت.

15 سال زندان برای پوشیدن پیراهن بارسلونا

تلاش‌های کنفدراسیون فوتبال آفریقا برای حفظ بی‌طرفی و استقلال همچون مدیران و سازمان‌های ورزشی بین‌المللی همچنان شانس جدایی ورزش از سیاست را زنده نگه داشته است. دولت مصر نیز برخلاف دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس، تاکنون از اقدام علیه کانال «بِین اسپورتز» اجتناب کرده است. در حالی که پوشیدن پیراهن باشگاه مشهور اسپانیایی بارسلونا در امارات 15 سال زندان یا پرداخت 136 هزار دلار جریمه دارد، چرا که شرکت هواپیمایی «قطر ایرویز» حامی مالی این باشگاه است و لوگوی این شرکت روی پیراهن بارسلونا چاپ شده است.

مصر در میان کشورهایی است که رتبه بالایی در زندانی کردن روزنامه‌نگاران و مسدود کردن وب‌سایت‌های خبری از جمله شبکه الجزیره قطر دارد. مدت‌هاست کارمندان و برنامه‌سازان این شبکه به خاطر حمایت از اخوان‌المسلمین، حزب سیاسی ممنوع شده در مصر، اجازه کار در مصر را ندارند. با این حال، مصر که از نظر اقتصادی به عربستان و امارات وابسته است، از راه‌اندازی یک شبکه رقیب با «بین اسپورتز» استقبال کرده است. عربستان سعودی اعلام کرده است همین ماه یک شبکه ورزشی برای جایگزینی «بین اسپورتز» تأسیس می‌کند. اقدامی که باز هم اثبات می‌کند ورزش و سیاست به هم ارتباط دارند. این تصمیم سعودی برای تحت فشار گذاشتن قطر است تا به شرایطی که پادشاهی سعودی برای بازگرداندن روابط تعیین کرده، عمل کند. از جمله این شرایط باید به تعطیلی رسانه‌هایی همچون الجزیره که مخالف سیاست‌های سعودی بوده‌اند، اشاره کرد. «مفلح الفتاح» از مقامات رسانه‌ای سعودی اعلام کرده است شبکه جدید با همکاری مصر و در 11 کانال و با سرمایه سعودی تأسیس و راه‌اندازی خواهد شد.

شبکه سعودی‌ها رقیب الجزیره

الفتاح گفته است دریافت این کانال‌ها تنها با پرداخت اندکی هزینه میسر خواهد بود و البته این کار برای مخاطبین مقرون به صرفه است، چرا که کانال‌ها کیفیت بسیار بالایی دارند. «بین اسپورتز» نیز به این خاطر که در مصر بسیاری از مردم قادر به تأمین هزینه دریافت برنامه‌ها نبودند، با مشکلات عدیده‌ای مواجه بود.

احتمالاً فیفا باید بین دعوای «بین اسپورتز» و شبکه جدید سعودی میانجی‌گری کند. یک وکیل سعودی به نام «مجید گروب» می‌گوید سعودی‌ها تلاش خواهند کرد فیفا را متقاعد کنند که قطر نباید در پوشش و پخش برنامه‌های ورزشی منطقه خاورمیانه انحصار داشته باشد. او همچنین می‌گوید: «با توجه به وضعیتی که در منطقه پیش آمده، عربستان باید با فیفا در مورد حق پخش تلویزیونی مذاکره کند. ما گزارشاتی درباره تحولات منطقه به فیفا ارائه خواهیم کرد و فیفا باید آن را بررسی کند». به تعبیر دیگر، فیفا و مؤسسات و اتحادیه زیرمجموعه‌اش حتی اگر به طور مستقیم به موضوع جام جهانی قطر در سال 2022 ورود نکنند، در بحران سیاسی قطر گرفتار شده‌اند و هر اندازه آنان بیشتر در این بحران وارد شوند، جدایی حوزه‌های ورزش و سیاست برای آنان سخت‌تر و سخت‌تر خواهد شد. منبع: لوبلاگ