نظر آيت‎الله خامنه‎ای درباره بازاريابی شبكه‎ای

هدانا: نظر مقام معظم رهبری در مورد بازاریابی شبکه ای باتوجه به اعلام نظر شورای نگهبان بر عدم خلاف شرع بودن این کار، چیست؟

1-منظورما از بازاريابي در اينجا ويزيتوري نيست، بلكه منظور بازاريابي شبكه اي می باشد كه در آن از زير مجموعه پورسانت دريافت مي نمايند. معني پورسانت در خلال بحث و در انتهاء مطلب اشاره شده است.

2-درباره جايگاه تجارت حلال و شرعي روايات فراواني از معصومين عليهم السلام بيان شده است كه نمايانگر آن است كه اقتصاد پويا از نظر دين جايگاه والا و پر اهميتي را دارد. بر همين اساس بسيار ضروري است كه احكام اقتصادي را يادبگيريم و به كار بنديم . اصبغ بن نباته گوید: حضرت على‏ علیه السلام برفراز منبر فرمودند: نخست احكام دینى مربوط به تجارت را یاد بگیرید سپس تجارت نمائید و سه مرتبه این جمله را فرمودند «الفقه ثم المتجر» به خدا سوگند حركت ربا در این امّت پنهان‏تر از جنبش مورچه روى سنگ خارا است . (جامع الاحادیث الشیعة / 18 / 1). از وجود مبارك پيامبر گرامي اسلام درباره كسب و كار اينچنين رسيده است: پیامبر اكرم صلى الله علیه وآله وسلم هرگاه نگاه به مردى مى‏ كرد درباره او مى‏پرسید آیا شغلى دارد؟ اگر مى‏ گفتند: نه!، مى‏ فرمود: این شخص از چشم من ساقط شد!. ان رسول الله اذا نظر الى الرجل فاعجبه قال له: هل له حرفة فان قالوا لا قال سقط من عینى. (بحار / 103 / 9). جامعه ديني اگر بخواهد در ديدگان معصومين عليهم اسلام جايگاه ويژه اي داشته باشد، لازم است مسئله تجارت وكار را جدي بگيرد.

3-جناب آقاي پروفسور درخشان استاد اقتصاد كه کارشناسی ارشد خود را از دانشگاه آکسفورد و دکترای اقتصاد را از دانشگاه لندن (LSE) اخذ نموده اند گويند:«من فقیه نیستم و اطلاعاتی در مورد فقه حکومتی ندارم ولی فکر می کنم مشکل از فقه نیست و نیازی نیست که فقه متحول شود، بلکه مشکل از کارشناسان و اقتصاددانان است. ما اقتصاددانان اسلام شناس نیستیم ولی لازم است با مباحث اسلامی آشنا شویم».

بیان دقیق و مستند فتاوای مراجع عظام تقلید (ایدهم الله) بوده و هست. اعتماد در هر کاری رکن اصلی ارتباط خواهد بود. سایت هدانا که یک وبگاه پاسخگویی به مسائل شرعی است قطعا وظیفه ای سنگین تر خواهد داشت، و تا کنون بحمد الله تمام تلاش خود را در حفظ این اعتماد نموده و همین رویه سبب شده روزانه چندین هزار نفر از سایت بازدید کنند. ما این حسن توجه شما را بهترین سرمایه می دانیم.

با شکل گیری بازاریابی شبکه ای در کشور مخاطبان با ما در ارتباط بودند و پیرامون این فعالیت جدید سوالات فقهی خود را مطرح می کردند که سایت هدانا به صورت دقیق از همان روزها فتوای مقام معظم رهبری را درباره بازاریابی شبکه ای بدون هیچ کاستی منتشر کرد، البته در این مسیر از سمت افراد مختلفی انواع تهمت ها و تهدیدها را شنیده ایم!، اما همچنان ما این اعتماد مخاطبان مومن را با هیچ چیزی عوض نکردیم و نخواهیم کرد.

در تاریخ 24 /8 / 95 شورای نگهبان در جواب نامه شماره 200 /130212 /210 /9000مورخ 23 /08 /1394؛ نظر رسمی خود را بر عدم مغایرت بازاریابی شبکه اعلام کرد.

عطف به نامه شماره 200 /130212 /210 /9000مورخ 23 /08 /1394؛

پس از اعلام رسمی سایت شورای نگهبان، سایت هدانا به صورت رسمی درباره نظر رهبری پیرامون این اظهار نظر شورای نگهبان اینگونه از دفتر رهبری استفتاء نمود:

فتوای مراجع درباره بازاریابی شبکه ای سوال: نظر مراجع درباره بازاریابی شبکه ای چیست: حضرت آیت الله خامنه ای:چنانچه فعالیت اقتصادی مذکور بر طبق آیین نامه ای باشد که به تأیید شورای محترم نگهبان رسیده است، فی نفسه اشکال ندارد. حضرت آیت الله مکارم شیرازی: اگر درآمد بصورت شبکه ای باشد، حرام است و این معاملات اشکال دارد و اما در صورتي که بازاريابي به صورت شبکه اي و زير مجموعه اي نباشد و سود حاصله فقط به بازارياب اول تعلق گيرد اشکالي ندارد. حضرت آیت الله سیستانی: حضرت آقا (مد ظله) اینگونه معاملات را اجازه و تصحیح نمی فرمایند. حضرت آیت الله نوری همدانی: بازاریابی شبکه ای جایز نیست. حضرت آیت الله وحید خراسانی: بازار یابی شبکه‌ای بنابر احتیاط واجب صحیح نیست و در این احتیاط واجب نمی‌توانید به کسی دیگر رجوع نمائید. حضرت آیت الله صافی گلپایگانی: به طور کلّي دادن پول در مقابل دلالي فردي که مشتري را به صورت مستقيم معرفي ميکند تحت عنوان جعاله اشکال ندارد اّما چنانچه اينگونه پرداخت حّق دلالي به صورت هرمي باشد به اين صورت که در هنگام معّرفي مشتري توسط نفرات بعدي به نفرات اول هم مبلغي بدهند٬ محّل اشکال و اکل مال به باطل است. حضرت آیت الله شبیری زنجانی: بازاریابی شبکه ای تنها در صورت وجود همه شرائط ذیل جائز است: 1. معامله در آن واقعی و واجد شرائط صحت باشد. 2. سود در مقابل کار حلال مثل معرفی مشتری - هر چند با واسطه - پرداخت شود. 3. تمام مراجع قانونی آن را مجاز بدانند و در عمل هم شرکت، قوانین را رعایت کند. 4. فاقد هرگونه مفسده اقتصادی باشد لذا بازاریابی شبکه ای اگر شبیه معاملات شرکت های هرمی مانند گلدکوئیست باشد اشکال دارد. با توجه به توضیحات فوق، شاید مورد کمی از شرکت های این چنینی پیدا شود که ضوابط فوق در مورد آنها موجود باشد لذا توصیه اکید می شود، حتی در فرض جواز هم از چنین معاملاتی اجتناب شود بنا بر این، احتیاط در ترک است. توصیه فقهی حجت الاسلام یوسف وند: توصیه فقهی ما با توجه به فتوای حرمت اکثر مراجع عظام تقلید و اشکالات این کار بر این است که مومنین وارد چنین معاملاتی نشوند و از درآمد های حرام و شبهه ناک دوری کنند!. ـــــــــــــــــــــــــــــــــ منبع: استفتاء سایت هدانا از دفتر حضرات آیات، خامنه ای، مکارم شیرازی، سیستانی، نوری همدانی، وحید خراسانی، صافی گلپایگانی، شبیری زنجانی. آیا با اعلام رسمی نظر شورای نگهبان نظر سایر مراجع نیز تغییر می کند؟ پاسخ: خیر، سایر مکلفین موظف هستند به فتوای مرجع تقلید خود عمل کنند و نظر رهبری به صورت مستقل می باشد و هیچ ارتباطی به نظر سایر مراجع ندارد. معني پورسانت چيست ؟ پورسانت برگرفته از لغت فرانسوی pourcentage (پورسانتاژ) و به معنای درصد، میزان سود و حق دلالی است.[۱] از لحاظ قانونی و نیز حرمت شرعی دارای ملاحظاتی بوده و تحت شرایطی غیرقانونی بوده یا حرام می گردد. فرهنگ فرانسه به فارسی (نفيسي)، ج ۲ ص ۴۸۹٫ در کشور ما برای آن اين كلمه معادل فارسي «درصدانه» در نظر گرفته شده است. پورسانت به دو شكل زير در بازار مطرح است : الف)درصدانه در واقع درصدی از مال محسوب می‌شود. پورسانت از یک طرف می‌تواند یک حق کمیسیونی باشد که در قالب پرداخت میزان مشخص از مبلغ معامله نمایان می‌شود. از طرف دیگر این لغت در معنای مبالغی نیز به کار می‌رود که مستخدمان دولتی به صورت پنهانی و غیرقانونی در هنگام انجام معاملات دولتی به نفع خود دریافت می‌کنند. پورسانت به صورت‌های مختلفی نظیر حق کمیسیون، هدیه یا پاداش پرداخت می‌شود. این موضوع در عرف جامعه ما با همان واژه پورسانت شناخته می‌شود. قابل ذکر است که قانون مجازات عمومی مصوب سال ۱۳۰۴ اولین قانونی بود که صراحتا عمل اخذ پورسانت توسط ماموران دولتی در معاملات، مزایده‌ها و مناقصات را یک جرم قابل مجازات دانسته بود.باشگاه خبرنگاران.

ب)- پورسانت در بازاريابي شبكه اي يعني اينكه شخص با معرفي اين تجارت به اطرافيان و معرفي آنها به شركت، گروه فروش خود را شكل مي دهد. سودي از خريد و فروش و معامله افراد گروه فروش از سوي شركت به اين شخص معرفي كننده داده مي شود. و اين سود طبق پلنهاي درآمد زائي شركتها، درصدهاي مشخصي از قيمت كالاهاي فروخته شده در گروه فروش است كه به عنوان پورسانت و پاداش داده مي شود.