۶ نکته درباره طب سنتی

عصرایران: دو روز قبل، مطلبی درباره تغذیه بر اساس مزاج منتشر کردیم و نوشتیم که اگر می خواهید سالم بمانید، یکی از راه های اصلی، این است که بر اساس طبیعت خود (گرم، سرد،تر،خشک) تغذیه کنید. آن مطلب با استقبال زیادی مواجه شد و برخی نیز با نفی طب سنتی و ایرانی، کل مطلب را مورد انتقاد قرار دادند. این تضارب آرا و نیز تقاضاهای فراوان برای استمرار این بحث ما را بر آن داشت تا به طور جدی تری این بحث را دنبال کنیم و نکات مفید و کاربردی از طب سنتی را در حدی که می توان در رسانه آموزش داد، منتشر کنیم. این وعده را در روزهای آتی محقق خواهیم کرد و امروز عجالتاً چند نکته در این باره را به عنوان مقدمه ذکر می کنیم: 1 - برخی درباره فواید طب سنتی چنان سخن می گویند که گویا با این روش می توان همه بیماری ها را شفا داد و در مقابل، گروهی دیگر، آن را کاملاً منسوخ شده می دانند و پزشکی جدید را نسخه نهایی همه بیماری ها می دانند. این نگاه های افراطی به طب جدید و قدیم، یا ناشی از ناآگاهی است یا تعصب. واقعیت این است که طب سنتی در پیشگیری از بسیاری از بیماری ها و نیز مداوای برخی از امراض، هنوز هم که هنوز است، حرف های زیادی برای گفتن دارد ولی نمی تواند پاسخگوی همه نیازهای پزشکی باشد. پزشکی جدید نیز راه حل های متعددی برای درمان بیماری های بشر دارد که بسیاری از آنها از عهده طب سنتی بر نمی آید. ضمن آن که برخی از راه ها و نسخه های طب سنتی با پیشرفت های جدید تایید شده و برخی نیز مردود شده اند. بنابراین، هر دوی این ها به عنوان بخشی از میراث علمی بشر، مورد احترام و مراجعه هستند و نفی شان منطبق با واقع نگری نیست. 2 - طب سنتی را "طب الصحه" نیز می نامند؛ یعنی طبی است که بیش از آن که بر درمان تأکید کند، بر سلامتی و پیشگیری تأکید می کند و از جمله اصرار دارد که طبیعت افراد باید شناسایی شود و تغذیه بر اساس طبع و مزاح صورت گیرد. 3 - در پاسخ به آن دسته افرادی که طب سنتی را کاملا مردود می دانند و حتی آن را مسخره می کنند و می گویند که این طب قادر به درمان بیماری ها نیست باید گفت که: اولاً اگر این طب نمی تواند بیماری ها را علاج کند، پس چگونه افرادی مانند ابوعلی سینا، به عنوان معروف ترین پزشکان دنیا شهرت جهانی یافته اند. آیا آنها در تمام سال هایی که طبابت می کردند، بیماران را شفا نمی دادند و به پزشکانی حاذق معروف می شدند یا آن که واقعاً عملیات طبی شان موثر بود و به خاطر همین اثرگذاری مفید معروف و محبوب شده اند؟ اگر طب سنتی ایرانی، قادر به معالجه بیماران نبود، چگونه از بین همه منابع علمی دنیای قدیم، کتاب قانون ابوعلی سینا به مدت 700 سال در مدارس و دانشکده های پزشکی اروپا تدریس می شده است؟ ثانیاً بسیاری از ما شاهد هستیم که افراد زیادی در همین دوران کنونی و ای بسا افرادی هم از اطرافیان خود ما دچار انواع بیماری ها بوده اند و با نسخه های طب سنتی مداوا شده اند؛ افرادی که گاه به پزشکان زیادی هم مراجعه کرده و جواب مناسبی هم نگرفته بودند. ثالثاً امروزه شاهدیم که در دنیای مدرن نیز به صحت برخی آموزه های طب قدیم پی برده اند و پزشکی جدید نیز آن را تأیید کرده است. مگر در همین المپیک لندن نبود که شاهد استفاده گسترده ورزشکاران آمریکایی و اروپایی از بادکش برای بهبود عملکرد بدن بودیم؟ البته در همه موارد طب سنتی پاسخگو نیست - کما این که درباره طب جدید نیز این گونه است - و علت نیز این است که از یک سو، طب سنتی، محدویت های خود را دارد و از دیگر سو، تشخیص درست نیز بسیار مهم است. 4 - یکی از آفت های طب سنتی که بدان آسیب می زند این است که اگر کسی با نسخه ای از طب سنتی مداوا شد، تصور می کند که دیگران نیز با همان نسخه شفا می یابند. حال آن که امکان دارد داروی سنتی خاصی برای درد معده فرد الف مفید باشد و برای فرد ب غیر مفید یا حتی مضرّ. طبیعی است که فرد ب بعد از مصرف داروی سنتی و جواب نگرفتن از آن، کل طب سنتی را رد می کند. بنابراین، همان گونه که در پزشکی جدید از خوددرمانی منع می کنند، در طب سنتی نیز این گونه است و بهتر است به متخصصان طب سنتی مراجعه کرد. 5 - از آنجا که داروهای طب سنتی، پایه گیاهی دارند، گمان غالب این است که می توان داروهای گیاهی را می توان بی ضابطه و بی رویه مصرف کرد و از عوارضش مصون ماند حال آن که این گونه نیست و باید هرگونه اقدامی در این خصوص با مشورت متخصص مربوطه باشد. 6 - در سال های اخیر، اتفاق خوبی افتاده و آن، ادامه تحصیل پزشکان جدید در رشته طب سنتی است. این اتفاق باعث شده است آموزه های طب سنتی در معرض یافته های جدید علمی قرار بگیرد و بروز شود، ضمن آن که با پیوند طب قدیم و جدید، افق ها و روش های جدیدی پیدا شده است که می تواند به پویایی طب سنتی کمک کند. همچنین این اتفاق باعث تولید انواع داروهای گیاهی در قالب صنعتی شده است که هم به سلامتی جامعه کمک می کند و هم به اشتغالزایی. در روزهای آینده، به مباحث کاربردی طب سنتی که پزشکی جدید نیز بر آن صحه گذاشته است خواهیم پرداخت؛ هم به خاطر گسترش سلامتی و هم در پاسداشت این میراث ملی.