لاغری، میانبر ندارد

جام جم: امروزه در میان افرادی که اضافه وزن دارند، استفاده از مکمل‌های کاهش‌دهنده وزن رواج یافته است. تبلیغ این مکمل‌ها در رسانه‌ها افراد را وسوسه می‌کند تا برای لاغر شدن کوتاه‌ترین و بی‌دردسرترین راه را انتخاب کنند، در حالی که بدون اصلاح شیوه تغذیه و پیروی از الگوی غذایی سالم، روش درمانی دیگری برای حل مشکل چاقی نداریم. هدف از درمان چاقی تنها کاهش وزن نیست بلکه بهبود کیفیت زندگی و ارتقای سطح سلامت است که اهمیت ویژه دارد. مهم‌ترین نکته‌ای که در باره کاهش وزن باید در نظر داشت، این است که وزن ورودی و خروجی انرژی است، یعنی اگر انرژی ورودی به بدن از انرژی مصرفی کمتر نباشد، وزن کاهش نمی‌یابد. دکتر تیرنگ نیستانی، متخصص تغذیه و رژیم ‌درمانی می‌گوید: از نظر علمی،‌ دفع چربی‌های ذخیره‌ از سطح بدن با استفاده از ژل یا چسب و مانند آن امکان ندارد و تبلیغ برای این‌گونه محصولات چیزی جز عوام‌فریبی نیست. دفع چربی‌های ذخیره شده در بدن از راه ادرار و مدفوع نیز به لحاظ فیزیولوژیک ممکن نیست. استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تاکید می‌کند: دارویی که چنین مسیری را در بدن ایجاد کند، وجود ندارد. البته داروهایی هستند که مانع جذب بخشی از چربی‌های موجود در غذا و دفع آنها می‌شوند ولی وقتی کالری‌های اضافه به شکل چربی در بدن ذخیره شوند، به طور طبیعی تنها یک راه برای ترک بدن دارند و آن، سوختن در مسیرهای متابولیک است و این اتفاق هنگامی می‌افتد که انرژی ورودی به بدن (از راه مواد غذایی) از انرژی مورد نیاز برای فعالیت‌ روزانه کمتر باشد. البته داروهایی هستند که سوخت و ساز را بالا می‌برند ولی ممکن است عوارض جانبی متعدد داشته باشند. معجزه‌ای به نام کاهش وزن در دهه اخیر که استفاده از ماهواره فراگیر شده، تبلیغی جدید به عنوان معجزه کاهش وزن به مردم نشان داده می‌شود، اما سوال این است که چرا هر روز شاهد محصولات جدیدتر هستیم؟ آنچه به عنوان مکمل کاهش وزن در بازار شناخته می‌شود، انواع مختلفی دارد که تعدادی از آنها که معمولا ساخت داخل هستند، مجوز تولید دارند و سازمان غذا و دارو بر آنها نظارت دارد و می‌توان آنها را از داروخانه‌های معتبر تهیه کرد. اما گروهی دیگر در کانال‌های ماهواره‌ای تبلیغ می‌شوند که نمی‌دانیم مواد تشکیل دهنده آنها چیست و مصرف آنها چه عوارضی دارد. این متخصص تغذیه و رژیم ‌درمانی می‌گوید: توجه به این نکته مهم است و نشان می‌دهد این محصولات، بر خلاف ادعاهایشان مؤثر نبوده‌اند. دکتر نیستانی می‌افزاید: مکمل‌های گروه نخست ترکیباتی هستند که بخش اعظم آنها از فیبرهای غذایی تشکیل شده است. فیبرهای غذایی با جذب آب حجیم می‌شوند و بخشی از حجم معده را اشغال می‌کنند و به این ترتیب، دریافت غذایی فرد را کاهش می‌دهند. این فرآورده‌ها معمولا با برخی ویتامین‌ها غنی می‌شوند. مکمل‌ها، لاغر نمی‌کند وی در پاسخ این پرسش که از نظر علمی، ‌آیا مصرف مکمل‌های رژیمی به کاهش وزن کمک می‌کند، می‌گوید: راهنماهای بالینی درمان چاقی که از سوی مراکز و مراجع علمی چه در داخل چه در خارج از کشور تدوین شده‌اند، هیچ توصیه‌ای برای تجویز این مکمل‌ها نکرده‌اند و به عبارت ساده‌تر در روند درمان چاقی، مصرف این مکمل‌ها جایی ندارد. به گفته این متخصص، مطالعات جمعیتی متعدد نشان داده است که حتی ورزش، دست‌کم در اندازه‌ای که بیشتر مردم به آن می‌پردازند، نقشی در کاهش وزن ندارد. البته این مساله، تاثیر ورزش در ارتقای سلامت و سایر برکات آن را نفی نمی‌کند. هنگام کاهش وزن ممکن است همراه با بافت چربی اضافی، بخشی از بافت ماهیچه‌ای نیز ناخواسته تحلیل برود. ورزش کمک می‌کند بافت ماهیچه‌ای حتی‌المقدور حفظ شود و بیشتر بافت چربی بسوزد. بنابراین رکن اصلی کاهش وزن، اصلاح شیوه تغذیه است. آسیب‌های کبدی برای تغییر وزن باید ابتدا فکر کنیم، مکمل‌ها را با توجه به آسیب‌ها و عوارضی که دارند تا چه زمانی می‌توانیم منظم و مادام‌العمر استفاده کنیم. دکتر نیستانی می‌گوید: حجم معده افرادی که وزن بالا دارند، زیاد است و باید بتوانند با یک برنامه منطقی و علمی این حجم را به حالت عادی برسانند یا حتی به آن نزدیک کنند. اگر حجم معده با این مکمل‌ها پر شود، مشکل به قوت خود باقی خواهد ماند. وی تاکید می‌کند: برخی افراد تصور می‌کنند، ترکیباتی که ادعا می‌شود گیاهی هستند، ضرری ندارند. البته باید یادمان باشد، مواد مخدر نیز ریشه گیاهی دارند. هر ترکیب گیاهی یا هر دارو با منشا گیاهی بی‌خطر و بی ضرر نیست و ممکن است برای بدن مشکلاتی ایجاد کند. به گفته دکتر نیستانی، باید دانست طبق فیزیولوژی بدن انسان، بافت چربی به سرعت ذخیره می‌شود و به کندی از بین می‌رود. سرعت کاهش وزن بی‌خطر به لحاظ علمی اصولی دارد و کاهش وزن سریع ممکن است عوارض میان‌مدت و دراز‌مدت جدی به دنبال داشته باشد. بسیاری از افرادی که با مشکل چاقی دست به گریبانند، کبد چرب دارند و کاهش وزن سریع ممکن است آسیب کبدی را در آنها دوچندان کند.