پروژه منافقین و اپوزیسیون چگونه شکست خورد؟

حمید نوری، شهروند ایرانی که بیش از چهار سال پیش در سوئد با اتهامات واهی بازداشت شده بود، به‌تازگی آزاد و به ایران بازگشت. 

به نوشته خبرگزاری میزان، حمید نوری از زمان بازداشت در فرودگاه استکهلم سوئد تا پایان حضور خود در زندان‌های سوئد به مدت هزار و ۶۸۰ روز در بازداشت انفرادی به سر برد، این در حالی است که پرونده وی از ابعاد مختلف قابل بررسی است. 

به‌طور کلی می‌توان گفت پرونده حمید نوری براساس ادعا‌هایی است که اعضای گروهک تروریستی منافقین مطرح می‌کردند و به نوعی ادعا‌های منافقین زیربنای این پرونده را تشکیل می‌دهد. شاهدان و شکات دادگاه حمید نوری نیز تعدادی از اعضای گروهک تروریستی منافقین بودند، برخی نقش شاهد و برخی نقش شاکی را بازی می‌کردند و نکته جالب در این است که در اظهارات این افراد تناقض‌های بسیاری وجود دارد. سوئد علاوه بر دادگاه بدوی چند جلسه دادگاه را به دلیل اینکه اعضای گروهک تروریستی منافقین نمی‌توانستند در دادگاه حضور پیدا کنند در آلبانی برگزار کرد. 

 روند دادگاه بدوی حمید نوری در سوئد چگونه گذشت؟

حمید نوری در آبان ۱۳۹۸ پس از سفر به سوئد از سوی پلیس این کشور در فرودگاه بازداشت و نخستین بازجویی از وی در ساعات اولیه پس از بازداشت انجام شد. در ادامه ارتباط نوری با خانواده‌اش از لحظه دستگیری تا ۷خرداد ۱۳۹۹ قطع شد و معدود اخبار مربوط به وضعیت وی و پرونده‌اش از طریق واسطه‌ها به خانواده‌اش می‌رسید. یکی از اتفاق‌های رایج در جریان برگزاری دادگاه بدوی نوری، برگزاری تجمع از سوی منافقین و عناصر معلوم‌الحال در مقابل دادگاه بود؛ تأمل‌برانگیز اینکه قاضی در برابر اعتراض به این توهین‌ها بی‌تفاوت بود، اما به نامیده‌شدن آن‌ها به اسم منافقین در اظهارات نوری بلافاصله وارد عمل شده و تذکر می‌داد. 

در این دادگاه با وجود خبرپراکنی‌های رسانه‌ای تنها ۴۸شاهد حضور داشتند و همه تلاش یک‌ساله دادگاه و دادستان سوئدی حتی به هماهنگی در اظهارات ادعایی این شهود منجر نشد. نگاهی به این روند نشان می‌دهد که حکم نوری از مدت‌ها پیش از پایان دادگاه نوشته شده بود و برگزاری دادگاه در واقع تلاشی برای تهیه مستندات ادعایی برای آن بود. هرچند در نهایت مستندات فراهم نشد، اما حکم از پیش نوشته و خوانده شد. دادگاه سوئد تیر سال ۱۴۰۱ در نهایت در حکمی غیرقانونی، ناعادلانه و بدون شواهد متقن حبس ابد حمید نوری را صادر کرد. از زمان دستگیری نوری تا تکمیل به اصطلاح تحقیقات و ارائه کیفرخواست ۲۱ ماه به طول انجامید. 

 پرونده حمید نوری در سوئد چه تناقضاتی داشت؟

پرونده بازداشت و محاکمه حمید نوری از زمان بازداشت تا پایان دادگاه تجدیدنظر با، اما و اگر‌های بسیاری همراه بود و ابهاماتی داشت که هرگز دادگاه سوئد به آن‌ها پاسخی نداد. نحوه جمع‌آوری ادله و مدارک، افراد حاضر در دادگاه به عنوان شاهد و شکات، نقض اصل برابری سلاح‌ها و دادرسی منصفانه، تناقض در اظهارات شهود و شکات از جمله موارد قابل ملاحظه درپرونده حمید نوری به شمار می‌روند. 

 دوران بازداشت حمید نوری چگونه سپری شد؟

حمید نوری همه دوران حبس خود را در سلول انفرادی گذراند و تنها زمان محدودی را در شبانه‌روز اجازه هواخوری داشت. ضمن اینکه دولت سوئد به بهانه‌های مختلف مانند شیوع کرونا از ارائه امکانات اولیه به وی خودداری کرد. غذای حلال در اختیارش نگذاشت؛ بار‌ها محل نگهداری وی را به بهانه‌های امنیتی تغییر داد؛ برخورد خشن مانند ضرب و شتم علیه وی را در دستور کار قرار داد؛ بار‌ها وسایل شخصی وی مانند یادداشت‌هایش را با وجود اعلام نارضایتی مصادره کرد. وی در یک دوره به رغم ابتلا به بیماری کرونا که حتی دو هفته در برگزاری دادگاه وقفه ایجاد کرد، از دسترسی به پزشک با این ادعا که درمان این بیماری استراحت است، محروم شد. 

در واقع دولت سوئد ارتباط نوری با دنیای بیرون را قطع و همزمان ادعا می‌کرد که وی در شرایط مطلوبی نگهداری می‌شود. برخورد سوئد با حمید نوری در دوران حبس را به طور قطع می‌توان برخوردی غیرانسانی خواند؛ سوئدی‌ها از هیچ بهانه‌ای برای دشوارکردن حبس برای وی دریغ نکردند. نوری در فایل‌های صوتی که به عنوان تماس با خانواده برای وی در نظر گرفته شد، برخی از این برخورد‌های سوء و غیرانسانی را تشریح کرد. در پی صدور حکم حبس ابد برای حمید نوری از سوی دادگاه سوئد، بازداشتگاه در اقدامی عجیب به مدت حدود سه هفته از دسترسی وی به حکم و مطالعه آن جلوگیری کرد و این در حالی بود که او کلاً ۲۱ روز فرصت داشت تا به رأی اولیه اعتراض کند. سوئدی‌ها با اطلاع از اینکه وی زبان سوئدی نمی‌داند، متن رأی دادگاه را به زبان سوئدی در اختیار او گذاشته و هیچ اقدامی در جهت ترجمه رأی انجام ندادند. 

 روند دادگاه تجدید نظر حمید نوری چگونه گذشت؟

دادگاه تجدیدنظر سوئد از روز ۱۱ ژانویه ۲۰۲۳ (۲۱ دی ۱۴۰۱) موضوع بررسی لوایح مربوط به پرونده حمید نوری را آغاز کرد. در نخستین مرحله این جلسات دادگاه تا ۲۶ ژانویه ۲۰۲۲ (۶ بهمن ماه ۱۴۰۱) ادامه داشت. 

تعداد هشت جلسه از دادگاه تجدید نظر به صورت علنی برگزار شد که از این هشت جلسه دو جلسه نخست آن مربوط به دادستان بود و دادستان‌ها اظهارات و ادله خود را مطرح کردند. از این جلسات دو جلسه نیز به وکلای حمید نوری اختصاص یافت و آن‌ها به بیان ادله و دفاعیات خود پرداختند. حمید نوری در جریان نخستین جلسه این دادگاه به روند فرمایشی و ناعادلانه دادگاه به شدت اعتراض کرد. 

نوری در جریان این جلسه دادگاه خطاب به قاضی سوئدی گفت: چرا می‌خواهید یک دادگاه فرمایشی را برقرار کنید. اینجا باید عدالت برقرار شود. می‌خواهم با وکیلم صحبت کنم. سه سال و دو ماه است که در سلول قرار دارم. آقای قاضی بگذارید عدالت در دادگاه شما برقرار شود. من برای چنین روزی ثانیه شماری کردم تا حرف خود را به شما بگویم. یک دادگاه فرمایشی را برگزار نکنید. آخرین جلسات دادگاه تجدیدنظر حمید نوری در آبان گذشته برگزار شد و در پایان، دادگاه ضمن تمدید قرار بازداشت حمید نوری روز ۱۹ دسامبر (۲۸ آذرماه) را برای اعلام رأی نهایی تعیین کرد. اسفند‌گذشته دادگاه عالی سوئد با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که درخواست تجدیدنظر حمید نوری را رد کرده است. دادگاه عالی سوئد درخواست تجدیدنظر حمید نوری را رد و حکم حبس ابد وی را تأیید کرد. توماس بودستروم، وکیل سوئدی حمید نوری در گفتگو با میزان تأکید کرد که رأی دادگاه تجدیدنظر سوئد درباره این شهروند ایرانی بسیار ناامیدکننده بوده و این دادگاه تصمیم نادرستی را در این‌باره اتخاذ کرده است. 

 آزادی حمید نوری از زندان سوئد

حمید نوری در نهایت پس از تحمل هزار و ۶۸۰ روز حبس در روز شنبه ۲۶ خرداد به ایران بازگشت و مورد استقبال قرار گرفت. این شهروند ایرانی در اولین اظهارات خود در فرودگاه و پس از ورود به ایران در ابتدا از تمامی دستگا‌ها و نهاد‌هایی که برای آزادی وی تلاش کرده بودند تشکر و قدردانی کرد. نوری در ادامه گفت: پیام کوتاهی برای منافقین دارم. من حمید نوری هستم و در تهرانم و عیدقربان پیش خانواده‌ام هستم. شما بدبخت‌ها الان کجا هستید؟ می‌گفتید خدا هم نمی‌تواند حمید نوری را آزاد کند، دیدید که توانست. 

همانگونه که کاظم غریب‌آبادی، دبیر ستاد حقوق بشر در مراسم استقبال از حمید نوری در فرودگاه بیان کرد، این امر نتیجه یک دیپلماسی مقتدرانه بود که با همکاری نهاد‌های مختلف از جمله قوه‌قضائیه، ریاست قوه‌قضائیه، حفاظت اطلاعات قوه‌قضائیه، مرکز حفاظت اطلاعات قوه‌قضائیه، وزارت اطلاعات، دبیرخانه شورای عالی امنیت و وزارت خارجه حاصل شد. در همین رابطه هیبت‎الله نژندی‌منش، مشاور حقوقی خانواده حمید نوری در گفت‎وگو با میزان گفت: آزادی حمید نوری نتیجه تلاش‌های بسیار و یک دیپلماسی مقتدرانه بود. وی با اشاره به اینکه این امر با هماهنگی میان نهاد‌های مختلف حاصل شد، بیان کرد: در واقع یک هم‌افزایی و کار تیمی بوده که نتیجه داده است. نژندی‌منش با اشاره به نقش شهید آیت‌الله رئیسی و شهید امیرعبداللهیان در این موضوع گفت: به‌ویژه باید از نقش شهیدان آیت‌الله رئیسی و امیرعبداللهیان در این امر تشکر و قدردانی کرد.

منبع: روزنامه جوان