جستجوی حقیقت در زمانه هوش سیاه

حقیقت، فوتوشاپ و زوال اخلاق

ویدئوی کوتاهی حالا چند روزی است که فضای مجازی کاربران ایران را فتح کرده است، ویدئویی که نشان می‌دهد با نصب یک نرم‌افزار کم حجم و معمولی آنها قادر به ساخت ویدئوهایی می‌شوند که به راحتی در فاصله تنها چند ثانیه می‌توان تصاویر نادرست اما واقعی از افراد و اتفاقات تهیه کرد. چیزی که پیش از یان با نرم‌افزارهای هالیوودی و حقه‌های عظیم سینمایی امکان‌پذیر بود حالا با لمس کردن یک آیکون روی صفحه موبایل همه ‌آدم‌ها امکان‌پذیر شده است. فارغ از توانایی‌های بالای این امکان حالا بسیاری نگران زوال اخلاق با وجود چنین امکان باورپذیری در فناوری هستند. این موضوع وقتی مهم‌تر است که بدانیم سریال تکذیب واقعیت‌ها در جامعه ایرانی همواره با یک توجیه عجیب همراه بوده است، یک اصطلاح فناورانه که حالا معنایش بیرون از این حوزه کاربرد پیدا کرده است. همیشه آدم‌ها درباره عکس و تصویری منتشر شده از خود که قصد تکذیبش را داشتند می‌گفتند «فوتوشاپ است!» معنای این گزاره نه استفاده قطعی از نرم افزار فوتوشاپ که به صورت تلویحی به معنای دستکاری حقیقت بوده است. اما حالا با فراگیری چنین تکنولوژی نزدیک به واقعی شاید کمتر کسی بتواند باور کند که این هم فوتوشاپ است! نتیجه اینکه یافتن حقیقت در زمانه هوش مصنوعی دشوارتر از گذشته خواهدبود.

هوش صنوعی علیه سیاست

البته که هوش مصنوعی این پتانسیل را دارد که هم بر سیاست داخلی تأثیر گذارد و هم از آن تأثیر بپذیرد. یعنی به همان اندازه که هوش مصنوعی توزیع قدرت در داخل کشورها را دگرگون کنند اشکال حکومت نیز تغییر می‌کند. هوش مصنوعی می‌تواند به توانمندسازی شهروندان نیز کمک کند و نقش مشاور شخصی را ایفا کند.

به اعتقاد بسیاری از متخصصان این حوزه احتمال دارد که هوش مصنوعی باعث نوعی انحصار طلبی جهانی شود. همچنین کشورهایی که فاقد صنایع هوش مصنوعی هستند نگرانند که از چرخه منافع جهانی حاصل از هوش مصنوعی به حاشیه رانده شوند. این تکنولوژی پیامدهای مهمی برای امنیت ملی و بین‌المللی نیز دارند. البته ناگفته نماند که هوش مصنوعی پیشرفته می‌تواند ثروت و قدرت فراوانی را در اختیار صاحبان آن قرار دهد که همین موضوع سبب می‌شود که بازیگران مختلف چندان به فکر ایجاد توازن میان در اختیار داشتن آن با ارزش‌هایی همچون سلامت، شفافیت، مسئولیت پذیری و مردم سالاری نباشند.

انفجار هوش

آلن تورینگ ریاضی‌دان و دانشمند گفته است:«اگر ماشینی بتواند بیندیشد، ممکن است هوشمندانه‌تر از ما بیندیشد و در این صورت ما چه جایگاهی خواهیم داشت؟ حتی اگر بتوانیم چنین ماشینی را مطیع خود نگه داریم، حتماً به شدت احساس حقارت خواهیم کرد.»

خدمات و فرصت‌هایی که هوش مصنوعی در آینده برایمان به ارمغان خواهد آورد، تنها یک روی سکه است. بدون شک مانند هر فناوری دیگری هوش مصنوعی می‌تواند پیامدهای منفی و ناگواری هم به همراه داشته باشد. از سوی دیگر نمی‌توان این امکان را نادیده گرفت که سرانجام، آینده هوش مصنوعی به جایی خواهد رسید که می‌توانیم به دست خود، یک ماشین تفکر بسازیم که توانایی‌هایش در سطح انسان باشد. اگر روزی به هوش مصنوعی در سطح انسان دست یابیم، این امر می‌تواند منجر به انفجار هوش بشود، یعنی هوشی بسیار فراتر از هوش ما را به وجود بیاورد. اگر فرایند انفجار هوش در کنترل انسان‌ها قرار بگیرد، همچنان بر جهان مسلط خواهیم ماند و اگر انسان‌ها نتوانند انفجار هوش را مهار کنند، این هوش مصنوعی است که  جهان را تحت سلطه خواهد گرفت.