مزایای عضویت ایران درسازمان شانگهای از دید منصوری

جواد منصوری ضمن تشریح نحوه شکل‌گیری سازمان شانگهای، گفت: در حدود بیست سال پیش، چند کشور از جمله چین، روسیه و کشورهای آسیای میانه تصمیم گرفتند در مقابل حرکت تهاجمی غرب به این منطقه، یک سد دفاعی به وجود بیاورند.

وی افزود: زیرا آمریکا با اشغال افغانستان به دنبال کنترل و همچنین تشکیل یک جریان بی‌ثبات ساز در منطقه آسیا بود.

معاون اسبق وزارت امور خارجه تصریح کرد: از این رو سازمان همکاری شانگهای هم بعد امنیتی داشت (به ویژه برای مقابله با تروریسم) و هم دارای بعد اقتصادی برای تقویت اعضا، و همچنین دارای بعد سیاسی به جهت اتخاذ مواضع مشترک اعضای این سازمان در مقابل غرب بود.

منصوری در ادامه به تمایل عضویت کشورمان از همان ابتدای شکل‌گیری در این سازمان اشاره کرد و گفت: از همان ابتدای شکل‌گیری، صحبت از عضویت کشورمان در این سازمان مطرح شد، اما اعضای موسس سازمان همکاری‌های شانگهای با بررسی‌های اولیه به این نتیجه رسیدند که فعلاً ایران و دو کشور دیگر به عنوان عضو ناظر پذیرفته شوند. یعنی از یک طرف رسماً عضو نیستند اما از طرف دیگر در جلسات و کمیسیون‌های فرعی این سازمان حضور داشته باشند. از جمله ما که عضو کمیته اقتصادی شانگهای هستیم.

وی تاکید کرد: اما طبیعتاً چون عضو رسمی نبودیم، خیلی در تصمیم گیری‌ها تاثیرگذار نبودیم.

سفیر سابق کشورمان در چین اضافه کرد: البته از سال ۱۳۸۶ درخواست عضویت سازمان را رسماً تقدیم کردیم. اتفاقاً در آن وقت من سفیر ایران در چین بودم و شخصاً رفتم و با دبیرکل سازمان صحبت کردم و یادداشت درخواست عضویت را دادم.

منصوری افزود: آنها نیز قول بررسی دادند، اما مشخص بود موانعی وجود دارد که به دلیل شرایط منطقه به ویژه بحث‌های مربوط به تحریم‌های سازمان ملل و تحریم‌های هسته‌ای ایران، این دولت‌ها فکر می‌کردند ممکن است عضویت ایران در شانگهای منجر به تحریک بیشتر غربی‌ها شود و لذا به همان عضویت ناظر اکتفا کردند.

وی گفت: اما مذاکرات ایران با سازمان همکاری شانگهای همچنان ادامه داشت تا اینکه در ماه‌های گذشته با توجه به تحولاتی که در منطقه از جمله در افغانستان، عراق و در سایر کشورهای منطقه رخ داد و همچنین تغییر دولت در ایران، اعضای سازمان موافقت کردند که ایران نیز به عضویت سازمان همکاری‌های شانگهای پذیرفته شود.

این کارشناس مسائل بین‌الملل تصریح کرد: عضویت ایران در سازمان شانگهای به لحاظ سیاسی و امنیتی و تا حدودی به لحاظ اقتصادی می‌تواند برای ایران مزایا و امتیازاتی را در برداشته باشد.

منصوری ادامه داد: البته این نکته هم وجود دارد که در این صورت ممکن است، اروپایی‌ها برای جلب نظر ایران ترجیح دهند مقداری از مواضع خصمانه خود و اقدامات علیه ما را کاهش و تخفیف دهند تا در واقع ایران در تمایل به سمت شرق تجدیدنظر کند و بیشتر به سمت غرب برود. البته این یکی از احتمالاتی است که مطرح می‌شود.

وی تصریح کرد: قرائنی در یک و دو هفته اخیر نشان می‌دهد که اروپایی‌ها تمایل دارند نظر ایران را بیشتر جلب کنند و مانع از گرایش ایران به سمت شرق شوند.

این دیپلمات اسبق کشورمان در تشریح مزایای عضویت ایران در این سازمان برای خنثی‌سازی تحریم‌ها، گفت: طبیعتاً همکاری‌های اقتصادی بین اعضا مقدار زیادی در خنثی سازی تحریم‌ها موثر است. زیرا با توجه به شرایطی که پیش آمده است، در حال حاضر چین و روسیه تمایلی ندارند که تمامی آنچه را که غربی‌ها علیه ما تصمیم می‌گیرند به اجرا در آورند و در واقع به نوعی چین تمایل زیادی دارد که دو کشور در تثبیت اوضاع افغانستان همکاری مشترک داشته باشند.