موضوع جلسه وزرای خارجه ایران و ۱+۴ چیست؟
وزرای خارجه دولت‌های عضو برجام امروز به صورت ویدئوکنفرانسی یک نشست غیررسمی تشکیل می‌دهند و پیرامون برجام گفتگو می‌کنند.
باشگاه خبرنگاران: نشست مجازی کمیسیون مشترک برجام در سطح معاونان وزرا و مدیران سیاسی وزارت خارجه‌های ایران و پنج کشور (آلمان، فرانسه، انگلیس، روسیه و فرانسه) و به ریاست «سید عباس عراقچی» معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران و «هلگا اشمید» دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا و با هدف بررسی روند اجرا و موانع اجرای تعهدات توسط طرف‌های برجامی، چهارشنبه ۲۶ آذر برگزار شد.
مشارکت کنندگان در پرتو چالش‌های موجود، درباره همکاری در زمینه حفظ برجام و نحوه اطمینان حاصل کردن از اجرای کامل و موثر آن از سوی تمامی طرفین بحث کردند. علاوه بر این، مشارکت کنندگان در خصوص برگزاری یک نشست غیررسمی وزیران امور خارجه دولت‌های عضو برجام امروز (یکم دی) به صورت ویدئوکنفرانسی، توافق کردند. آمریکا به وعده‌هایش عمل کند، به برجام باز می‌گردیم
سید عباس عراقچی در بخش‌هایی از سخنان خود در این نشست با اشاره به برخی اظهار نظر‌های رسانه‌ای که در روز‌های اخیر از سوی اروپا به گوش می‌رسد، گفت که قاعدتا سه دولت اروپایی که خود را پایبند به دموکراسی و قواعد آن می‌خوانند، نباید از دولت ایران انتظار داشته باشند که اصول دموکراسی را نادیده گرفته و قانون مصوب مجلس شورای اسلامی را اجرایی نکند. دولت جمهوری اسلامی ایران متعهد و موظف به اجرای مصوبات مجلس شورای اسلامی پس از طی مراحل قانونی آن‌هاست.
او همچنین ضمن اعتراض به مواضع اخیر سه دولت اروپایی، تاکید کرد که جای محکومیت ترور ددمنشانه دانشمند برجسته هسته‌ای ایران، سه دولت اروپایی مجازات قانونی یک شخص مجرم را محکوم کردند. طرف‌های اروپایی همواره فقط از ایران می‌خواهند در برابر همه رفتار‌های غیرقانونی و خصمانه، چه تحریم‌های آمریکا باشد، چه خرابکاری در نطنز و ترور دانشمندان هسته‌ای خود خویشتندار باشد. ایران نمی‌تواند تمام هزینه‌های اجرای برجام و رفتار‌های غیرقانونی دیگران را متقبل شود و سایرین هم باید برای حفظ برجام هزینه بدهند.
وزرای امور خارجه ایران و ۱+۴ بر سر چه موضوعی تشکیل جلسه می‌دهند؟ / دلیل رفتار دوگانه اروپا در قبال ایران
عراقچی در رابطه با گمانه زنی‌ها پیرامون بازگشت آمریکا به برجام نیز گفت که ما به جای حرف و گمانه زنی، به اعمال توجه می‌کنیم. ایران همواره مواضع خود را به صورت شفاف بیان کرده و حاضر است پس از بازگشت آمریکا به انجام تعهدات خود در برجام و اعاده وضعیت به شرایط ژانویه ۲۰۱۷، اجرای تعهدات برجامی خود که وفق بند‌های ۲۶ و ۳۶ برجام آن‌ها را متوقف کرده است از سر گیرد. چرا نشستی در سطح وزرای خارجه برجام برگزار می‌شود؟
حنیف غفاری کارشناس مسائل اروپا در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان، درباره چرایی برگزاری نشست برجام در سطح وزرا، گفت: همواره شاهد بودیم که در جریان برگزاری سلسله نشست‌های هسته‌ای، جلسه‌هایی که بر سر پرونده برجام و مذاکرات هسته‌ای با اعضای ۱+۵ برگزار می‌شد، هر زمان که نیاز بود مباحث به صورت جدی‌تر تشریح شود یا طرف‌های مذاکره می‌خواستند به صورت عمیق‌تر وارد مباحث و اختلافات شوند، نشست وزرا را تشکیل می‌دادند. با این حال لزوما نمی‌توان گفت نشست پیش روی وزرا یک نشستی است که قرار است در آن تصمیمات کلان و مهم اتخاذ شود.
او همچنین گفت که با توجه به شرایطی که اکنون در آن قرار داریم احتمالا این یک نشست برای تبیین صریح‌تر مواضع طرف‌ها به یکدیگر است، مواضعی که شاید معاونان وزرا و کارشناسان نتوانند آن را قاطعانه به یکدیگر منتقل کنند. آن طور که مسلم است حضور وزیر امور خارجه کشورمان در این نشست آن هم بعد از مدت‌ها بعد از خروج ترامپ از برجام، قطعا می‌تواند بهترین فرصت برای تبیین مواضع اصولی و راهبردی ایران در قبال وزرای امور خارجه عهد شکن خصوصا سه کشور اروپایی باشد.
غفاری همچنین گفت که فراموش نکنیم، هایکو ماس وزیر امور خارجه آلمان حدود ۲ هفته قبل صراحتا اعلام کرد که ما خواستار بسط توافق هسته‌ای به موضوعات موشکی و منطقه‌ای هستیم و وزیر خارجه فرانسه و انگلیس هم چنین مواضعی را اتخاذ کرده بودند. آن طور که مسلم است، اگر ما از این نشست به عنوان فرصتی برای اعلام، تبیین، تشریح و خط کشی مواضع خود استفاده کنیم، قطعا می‌توانیم با دست پر از آن بیرون بیاییم، اما اگر این نشست به مکانی تبدیل شود که بخواهد انفعال یا انعطاف جمهوری اسلامی ایران را در مقابل پیشنهادات و طرح‌های اروپایی باشد، ممکن است خود به یک سنگ بنایی برای طرح خواسته‌های نامعقول بعدی از سمت طرف مقابل تبدیل شود.
این کارشناس مسائل بین الملل همچنین گفت که وزرای امور خارجه سه کشور اروپایی صرفا به نمایندگی از خودشان در این نشست حاضر نیستند، آن‌ها طبق اخبار موجود هماهنگی‌های مربوط به این نشست را آنتونی بلینکن وزیر خارجه پیشنهادی دولت بایدن و جک سالیوان مشاور امنیت ملی او انجام دادند و قرار است منعکس کننده مواضع طرف آمریکایی در این نشست باشند، لذا طرف‌های مقابل ممکن است به لحاظ تاکتیکی با هم هماهنگ کرده اند تا پیام‌های اغراق آمیز را در خصوص چینش میز مذاکره با ایران مخابره کنند. محور گفتگو‌های وزرای نشست برجام چیست؟
حسن هانی زاده کارشناس مسائل بین الملل در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان، درباره محور گفتگو‌های غریب الوقوع وزرای خارجه ایران و ۱+۴ گفت که در این نشست پیرامون بازگشت احتمالی آمریکا به برجام صحبت می‌شود و فصل جدیدی در تعاملات بین ایران و کشور‌های امضا کننده توافق هسته‌ای آغاز خواهد شد. با توجه به اینکه در ژانویه انتقال قدرت از «دونالدترامپ» به «جو بایدن» انجام می‌شود در صورتی که ترامپ بدون مشکل قدرت را به منتخب مردم یعنی بایدن منتقل کند، احتمال بازگشت آمریکا به برجام بسیار بالاست و لغو تحریم‌ها هم انجام خواهد شد، بر همین اساس کشور‌های ۱+۴ (روسیه، انگلیس، چین، فرانسه و آلمان) با هماهنگی‌هایی که صورت خواهد گرفت یک خط تبادل مالی بین ایران و اتحادیه اروپا گشوده خواهد شد.
او همچنین گفت که البته در جریان مذاکرات این احتمال وجود دارد که وزرای خارجه ۱+۴ موضوع طرح برجام ۲ را مورد توجه قرار دهند و مسائل دیگری از جمله توان دفاعی و موشکی ایران هم مورد بحث قرار بگیرد، طبیعتا ایران هرگز حاضر به انجام مذاکرات جدید پیرامون توان موشکی خود نخواهد شد و برجام ۲ در کار نخواهد بود، اما بر اساس توافقنامه سابق برجام همکاری بین ایران و کشور‌های ۱+۴ از سر گرفته خواهد شد و این موضوع بستگی به اراده و حسن نیت این کشور‌ها دارد، اگر طرف‌های برجامی تاکنون تحت فشار ترامپ رئیس جمهور سابق آمریکا ناچار شدند که به تعهدات خود عمل نکنند، اما با رفتن ترامپ و آمدن بایدن فضا برای تعامل بیشتر بین ایران و اتحادیه اروپا آغاز خواهد شد، ولی به معنای برجام ۲ نخواهد بود.
حسین کنعانی مقدم کارشناس مسائل بین الملل هم در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان، درباره نشست وزرای امور خارجه ایران با گروه ۱+۴، گفت که اکنون سه موضوع اصلی در زمینه برجام مطرح است؛ نخست بیانیه تروئیکای اروپا در زمینه توافق هسته‌ای بود که با مطرح کردن ادعا‌های جدیدی چارچوب برجام را به هم ریختند، قاعدتا ایران در این نشست تذکرات لازم را به آن‌ها خواهد داد. مسئله دومی که در نشست پیش رو مطرح می‌شود؛ بحث تعهدات اروپا در خصوص برجام است، با توجه به اینکه اینستکس عملیاتی نشد و عملا اروپایی‌ها هیچ گونه اقدام عملی انجام ندادند، باید پاسخگوی بی عملی خودشان باشند.
کنعانی مقدم در ادامه گفت که مسئله بعدی در این نشست بحث برگشتن آمریکا به برجام است، قطعا با توجه به مصوبه مجلس شورای اسلامی ایران، این موضوع مطرح خواهد شد و اولتیماتوم ایران در زمینه انجام تعهدات برجامی در خصوص این قانون به طرف‌های برجامی داده می‌شود، لذا به نظر می‌رسد ابهاماتی که در خصوص تعهدات برجامی و اقدامات بعدی ایران وجود دارد، مورد بحث و گفتگو قرار می‌گیرد.
وزارت خارجه روسیه هم در بیانیه‌ای اعلام کرد که مدیران سیاسی پنج کشور باقی مانده در برجام چهارشنبه با همتای ایرانی خود، مقدمات مربوط به نشست روز ۲۱ دسامبر جاری در سطح وزراء را مورد بحث و بررسی قرار دادند. در این بیانیه آمده است که مدیران سیاسی گروه ۱+۴ در نشست روز چهارشنبه خود با طرف ایرانی، به تحلیل و بررسی همه رویکرد‌های مربوط به اجرای توافقات حاصله در سال ۲۰۱۵ ضمن در نظر گرفتن چالش‌های کنونی از جمله اقدامات هدفمند آمریکا در منع اجرای کامل توافق هسته‌ای پرداختند.
در ادامه بیانیه وزارت خارجه روسیه تأکید شده که طرف‌های باقی مانده در برجام روز چهارشنبه روی مسائل مربوط به مقدمات نشست وزارتی که قرار است در تاریخ ۲۱ دسامبر (ماه جاری میلادی) برگزار شود، تمرکز کردند. نمایندگان کشور‌های شرکت کننده در نشست روز چهارشنبه همچنین بر پایبندی خود به تعهدات برجامی و قطعنامه ۲۲۳۱ تأکید کرده و خواستار ادامه تلاش‌ها برای بررسی راه‌حل‌های سازنده برای بازگشت فوری به اجرای توافقات جامع در چارچوب برجام شدند. اروپا نمره قابل قبولی در عمل به تعهداتش دریافت نکرد
اروپایی‌ها و به ویژه سه کشور اروپایی عضو برجام (آلمان، فرانسه و انگلیس) نه تنها در عمل به تعهداتشان در توافق هسته‌ای نمره قابل قبولی دریافت نکردند، بلکه نتوانستند به ۱۱ تعهدی هم که در پی خروج آمریکا از برجام متعهد شدند، جامه عمل بپوشانند و تنها اقدامشان در طول این مدت سازوکار «اینستکس» بود که مقامات ایرانی بار‌ها آن را ناکافی و کمتر از انتظارات برشمرده‌اند.
این کشور‌ها نه تنها حسن نیت خود را ثابت نکردند، بلکه در هر فرصت و به هر بهانه‌ای اقدام به صدور بیانیه‌هایی مداخله جویانه یا طرح ادعا‌ها و اظهاراتی نا به جا در خصوص اوضاع داخلی ایران کردند. از یک سو بانی قطعنامه‌ای در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی علیه ایران شدند و از سوی دیگر شاهد استاندارد دوگانه آن‌ها در برخورد با موضوعات حقوق بشری و تعاریفی، چون تروریسم بودیم که نمونه آن واکنش سه کشور اروپایی به ترور شهید محسن فخری‌زاده دانشمند برجسته هسته‌ای و دفاعی ایران بود که بدون محکوم کردن این اقدام تروریستی، فقط ایران را به خویشتنداری دعوت کردند.
حضرت آیت الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب نیز ۲۶ آذر در دیدار اعضای ستاد بزرگداشت سالگرد سپهبد شهید سردار سلیمانی و خانواده آن شهید فرمودند: برای رفع مشکلات مردم و درست شدن آینده کشور به وعده‌های این و آن اعتماد نکنید، زیرا این‌ها وعده‌های خوبان نیست، بلکه وعده‌های اشرار است، ضمن آنکه دشمنی‌ها را نیز نباید از یاد ببرید.
ایشان همچنین گفتند: سه کشور اروپایی نیز نهایت بدعملی، لئامت، دورویی و نفاق را از خود نشان دادند.