چه کسی و چگونه نفت ایران را فروخت؟!

اخیراً ظریفی با چشم بستن به دوران نکبت دهه ۹۰، به دولت سیزدهم جسارت کرده است. ناتوانی دولت دوازدهم در فروش نفت و گاز ایران به وضوح با شناورکردن ۸۰‌میلیون بشکه نفت‌خام روی دریا و قفل‌شدن تجارت نفتی کشور با خارج‌شدن بخش بزرگی از ناوگان کشور کاملاً مشخص بود، اما دولت سیزدهم به جای منتظرماندن برای فروش نفت با مذاکره، با دیپلماسی فعال انرژی و بازطراحی بازار‌های در دسترس کشور، نخست توانست تمام نفت‌خام شناور در دریا را به فروش برساند و همچنین از محل توسعه تجارت نفت‌خام میزان تولید نفت‌خام کشور را از ۴/۱ میلیون بشکه در روز به ۵/۳ میلیون بشکه در روز برساند. اکنون کشور هیچ گونه ذخایر نفت‌خام شناوری روی آب ندارد و همه نفت‌خام و میعانات گازی شناور روی دریا به جا مانده از دولت روحانی فروخته شده است. 

بررسی تحولات حوزه انرژی در دوره شهید رئیسی نشان از ایجاد بازار‌های جدید نفت و گاز و همچنین گسترش روابط با کشور‌های همسایه و متحدان در سراسر جهان دارد. این شالوده ابتکارات جدید و دیپلماسی فعال انرژی موجب رشد مستمر صنعت نفت و گاز ایران در سال‌های گذشته و زمینه‌ساز تداوم تأثیر ویژه صنعت نفت و گاز بر رشد اقتصادی در دولت بعدی شده است. 

اقدامات دولت سیزدهم در حوزه انرژی تأثیر بسزایی در اقتصاد ایران داشته است. افزایش تولید و صادرات نفت‌خام به همراه فروش ذخایر نفت‌خام به افزایش درآمد‌های ارزی منجر شده که به تثبیت ارز کشور و بهبود چشم‌انداز اقتصادی آن کمک کرده است. صادرات نفت‌خام ایران عامل اصلی موفقیت دولت سیزدهم در افزایش درآمد‌های ارزی بوده است. ایران با تنوع‌بخشیدن به صادرات نفت‌خام خود و یافتن بازار‌های جدید، توانسته است صادرات نفت‌خام خود را تقویت و درآمد‌های ارزی بیشتری کسب کند. 

یکی دیگر از سهم‌های مهم در افزایش صادرات نفت‌خام ایران، تمرکز دولت سیزدهم بر تبدیل‌شدن به صادرکننده تجهیزات پالایشگاهی و بازسازی پالایشگاه‌های مستهلک بوده است. ایران با سرمایه‌گذاری در این حوزه توانسته است درآمد‌های ارزی بیشتری کسب کند و صادرات نفت‌خام خود را افزایش دهد. دیپلماسی فعال انرژی دولت سیزدهم نیز فرصت‌های جدیدی را برای ایران در بازار‌های جهانی نفت‌خام گشوده است. ایران با تبدیل‌شدن به صادرکننده تجهیزات پالایشگاهی و بازسازی پالایشگاه‌های مستهلک، صادرات نفت‌خام خود را افزایش داده است. علاوه بر این، ایران به سهامدار پالایشگاه‌های فراساحلی در تمام نقاط جهان تبدیل شده و در ساخت پالایشگاه‌های فراساحلی خود نیز سرمایه‌گذاری کرده است. این امر به ایران اجازه داده است صادرات نفت‌خام خود را افزایش دهد و درآمد‌های ارزی بیشتری کسب کند. 

رویکرد فعال دولت سیزدهم به حوزه انرژی عامل مهمی در توسعه اقتصادی ایران بوده است. دولت سیزدهم با افزایش تولید و صادرات نفت‌خام، فروش ذخایر نفت‌خام و سرمایه‌گذاری در تجهیزات و بازسازی پالایشگاه‌ها توانسته است درآمد‌های ارزی را افزایش دهد و چشم‌انداز اقتصادی ایران را بهبود بخشد. 

ناتوانی دولت دوازدهم در فروش نفت و گاز ایران به وضوح با شناورکردن ۸۰‌میلیون بشکه نفت‌خام روی دریا و قفل‌شدن تجارت نفتی کشور با خارج‌شدن بخش بزرگی از ناوگان کشور کاملاً مشخص بود، اما دولت سیزدهم به جای منتظرماندن برای فروش نفت با مذاکره، با دیپلماسی فعال انرژی و بازطراحی بازار‌های در دسترس کشور، نخست توانست تمام نفت‌خام شناور در دریا را به فروش برساند و همچنین از محل توسعه تجارت نفت‌خام میزان تولید نفت‌خام کشور را از ۴ /۱ میلیون بشکه در روز به ۵/ ۳ میلیون بشکه در روز برساند. اکنون کشور هیچ گونه ذخایر نفت‌خام شناوری روی آب ندارد و همه نفت‌خام و میعانات گازی شناور روی دریا به جا مانده از دولت روحانی فروخته شده است، همچنین افزایش تولید نفت‌خام به افزایش چشمگیر درآمد‌های ارزی کشور کمک کرده است. در دولت سیزدهم شاهد رشد ۲۷۵‌درصدی وصول درآمد‌های ارزی کشور از محل صادرات نفت‌خام بودیم. 

تحولات راهبردی تجارت خارجی ایران  در بخش انرژی در دولت سیزدهم

فرشاد جامع، کارشناس انرژی در رابطه با رویکرد راهبردی دولت سیزدهم در تحول تجارت خارجی ایران در حوزه انرژی به «جوان» می‌گوید: شهید رئیسی، رئیس‌جمهور فقید دولت سیزدهم با رویکردی انقلابی و با پیش‌فرض باقی‌ماندن تحریم‌ها، تغییرات ساختاری و سیاستی عمده‌ای را انجام داده که صنعت نفت و گاز ایران را تقویت و راه پیشرفت بیشتر را برای دولت چهاردهم هموار کرده است.

وی می‌افزاید: دولت سیزدهم با ایجاد بازار‌های جدید نفت و گاز، فرصت‌های صادراتی ایران را گسترش و درآمد آن را افزایش داده است. این امر از طریق توسعه پروژه‌های انرژی‌های نو و گسترش پروژه‌های موجود و همچنین ایجاد شرکت‌های جدید نفت و گاز محقق شده است. دولت شهید رئیسی همچنین روابط خود را با کشور‌های همسایه و متحدان خود در سراسر جهان گسترش داده است. این امر با تلاش‌های دیپلماتیک و امضای توافقنامه‌های جدید با تمرکز بر تقویت روابط با کشور‌های منطقه و جهان محقق شده است. 

جامع ادامه می‌دهد: بازطراحی تجارت انرژی ایران که از سوی دولت سیزدهم آغاز شد، عامل مهمی در توانایی این کشور برای افزایش صادرات نفت‌خام خود با وجود تشدید تحریم‌ها بوده است. این طراحی مجدد شامل تعدادی از تغییرات کلیدی از جمله توسعه پروژه‌های انرژی جدید، گسترش پروژه‌های موجود و تأسیس شرکت‌های انرژی جدید است. یکی از مهم‌ترین جنبه‌های بازطراحی تجارت انرژی ایران، رشد صادرات نفت‌خام این کشور بوده است. رشد ۳۰۰‌درصدی صادرات نفت‌خام که در دوره دولت سیزدهم به دست آمد، گواه موفقیت این طرح است. این رشد از طریق ترکیبی از افزایش تولید نفت‌خام، بهبود استراتژی‌های بازاریابی و فروش و توسعه پروژه‌های انرژی جدید حاصل شده است. 

این کارشناس انرژی با اشاره به رشد ۲۷۵‌درصدی وصولی درآمد‌های ارزی کشور از صادرات نفت‌خام می‌گوید: دگرگونی صادرات نفت‌خام عاملی حیاتی در توانایی کشورمان برای افزایش جمع‌آوری درآمد بوده است. رشد صادرات نفت‌خام نه تنها به افزایش درآمد منجر شده، بلکه به تقویت ارز کشور و بهبود چشم‌انداز اقتصادی آن کمک کرده است. رشد صادرات نفت‌خام نیز تأثیر مثبتی بر ذخایر ارزی کشور داشته است. رشد ۲۷۵‌درصدی جمع‌آوری درآمد که در دولت سیزدهم به دست آمد، گواه موفقیت این طرح است. این رشد از طریق ترکیبی از افزایش تولید نفت‌خام، بهبود استراتژی‌های بازاریابی، فروش و توسعه پروژه‌های انرژی جدید حاصل شده است. همچنین رشد صادرات نفت‌خام تأثیر مثبتی بر اقتصاد ایران داشته است. افزایش جمع‌آوری درآمد به تقویت پول کشور و بهبود چشم‌انداز اقتصادی آن کمک کرده است. ذخایر ارزی کشور نیز افزایش یافته که به تضمین ثبات اقتصادی کشور کمک کرده است. 

وی در رابطه با مسیر هموارشده صنعت نفت و گاز در دولت آینده می‌افزاید: دولت سیزدهم با مجموعه‌ای از تحولات قابل توجه در تجارت خارجی کشور در بخش انرژی همراه بوده است. به رغم تشدید تحریم‌ها، دولت مجموعه‌ای از ابتکارات کلیدی و راهبردی را اجرا کرده که به دگرگونی شگرفی در تجارت انرژی ایران به‌ویژه در حوزه صادرات نفت‌خام منجر شده است. مسیر هموار صنعت نفت و گاز در دولت چهاردهم پشتوانه ابتکارات صورت‌گرفته در دولت شهید رئیسی است. ایجاد بازار‌های جدید نفت و گاز و گسترش روابط با کشور‌های همسایه و متحدان، زمینه‌ساز تداوم تأثیر ویژه صنعت نفت و گاز بر رشد اقتصادی در دولت بعدی شده است. 

بازطراحی موفق دولت سیزدهم  در تجارت نفت و گاز و رشد تجارت نفت

سیدعلی مرتضوی، کارشناس انرژی در مورد بازطراحی موفق دولت سیزدهم در حوزه تجارت نفت‌خام ایران به «جوان» می‌گوید: در دوره ریاست جمهوری شهید رئیسی تغییرات ساختاری و سیاستی قابل توجهی انجام شد که صنعت نفت و گاز ایران را تقویت کرد. تحولات بخش انرژی ایران در دوره ریاست جمهوری رئیسی نشان‌دهنده ایجاد بازار‌های جدید نفت و گاز و همچنین گسترش روابط با کشور‌های همسایه و متحدان جهانی است. این شالوده ابتکارات جدید و دیپلماسی فعال انرژی به رشد مستمر صنعت نفت و گاز ایران در سال‌های اخیر منجر شده و زمینه را برای حفظ نقش محوری خود در رشد اقتصادی دولت بعدی فراهم کرده است. 

وی ادامه می‌دهد: یکی از جنبه‌های کلیدی که در اطلاعات پیشینه وضعیت فروش نفت‌خام در دولت سیزدهم باید بررسی شود، حجم قابل توجهی از ذخایر نفت‌خام و میعانات گازی بالغ بر ۸۰‌میلیون بشکه نفت‌خام بوده است که در زمان واگذاری دولت دوازدهم به دولت رئیسی روی آب شناور مانده بود. ناتوانی دولت دوازدهم در فروش نفت‌خام حتی در زمان بایدن نیز کاملاً مشخص و مبرهن است. به طور مشخص، دولت سیزدهم نه تنها از موضع انفعالی در برابر تحریم‌ها اجتناب کرد، بلکه موفق شد تمام نفت‌خامی را که قبلاً روی دریا شناور مانده بود، بفروشد. علاوه بر این، آن‌ها توانستند تولید روزانه نفت‌خام ایران را از ۴/ ۱ میلیون بشکه در روز به ۵/ ۳ میلیون بشکه در روز افزایش دهند. دولت سیزدهم علاوه بر حل مشکل ذخایر نفتی موروثی، گام‌های مهمی در گسترش تجارت نفت و گاز ایران به طور گسترده برداشت. این دولت با اقدامات استراتژیک بازاریابی و فروش توانست به رشد قابل توجه ۲۷۵‌درصدی درآمد ارزی کشور از صادرات نفت‌خام دست یابد. 

این کارشناس انرژی در ادامه با اشاره به تنوع‌بخشیدن مقاصد صادراتی می‌گوید: افزایش درآمد‌های ارزی را می‌توان ناشی از تلاش‌های موفق دولت سیزدهم در ایجاد تنوع در روابط تجاری نفت و گاز ایران و گشایش بازار‌های جدید دانست. دولت سیزدهم با تعامل فعال با طیف گسترده‌تری از شرکای بین‌المللی، چه در سطح منطقه و چه در سطح جهانی، توانست تجارت نفت‌خام خود را گسترش دهد. توسعه این کانال‌های جدید تجارت نفت و گاز، همراه با توانایی دولت برای افزایش تولید داخلی، به ایران این امکان را داد که از منابع انرژی خود به طور مؤثرتری استفاده کند. این امر به نوبه خود به تقویت موقعیت کلی اقتصادی کشور و مقاومت آن در برابر ادامه تحریم‌ها کمک کرد. 

وی در پایان خاطرنشان می‌کند: دو استراتژی کلیدی دولت سیزدهم برای بازاریابی تضمینی نفت‌خام ایران، تمرکز بر سیاست پالایش فراسرزمینی و تسهیل سرمایه‌گذاری خارجی و صدور مجوز برای توسعه میدان بوده است. این رویکرد‌ها بازاری تضمین‌شده برای فروش نفت و گاز تولیدی فراهم کرده است و ظرفیت خنثی‌کردن تأثیر تحریم‌ها را دارد. استراتژی اول شامل تمرکز بر صادرات خدمات فنی و مهندسی به جای سرمایه‌گذاری مستقیم در ساخت زیرساخت‌های پالایشی بود. 

این رویکرد با نوسازی و بازسازی ظرفیت پالایشی غیرفعال در کشور‌های همسو، بازار تضمینی را برای ایران فراهم کرده، این امر ایران را قادر ساخته است به جای سرمایه‌گذاری در ساخت تأسیسات جدید، از ظرفیت‌های موجود بهره‌مند شود. دومین راهکار کلیدی دولت سیزدهم تسهیل سرمایه‌گذاری خارجی و صدور مجوز توسعه میادین نفت و گاز بوده است. این رویکرد برای شکستن انحصار توسعه میادین نفت و گاز و امکان ورود شرکت‌های غیردولتی به بازار طراحی شده است. دولت با صدور مجوز برای شرکت‌های غیردولتی، فرصتی برای سرمایه‌گذاری شرکت‌های خارجی در بخش نفت و گاز ایران ایجاد کرده است که ظرفیت خنثی‌کردن تأثیر تحریم‌ها را دارد.

منبع: روزنامه جوان