احتمال توافق موقت

گروه سیاست سایت فردا – در روزهای اخیر شاهدیم که بار دیگر گمانه توافق موقت بین ایران و طرف‌های برجامی تقویت شده است. ان‌بی‌سی از پیشنهاد روسیه به ایران در این زمینه نوشته و روزنامه رای‌الیوم هم مدعی است که دو طرف در حال تنظیم مفاد یک توافق دوساله هستند. 

برخی تحلیلگران در داخل با اشاره به مواضع رسمی ایران این گمانه را رد می‌کنند اما برخی هم با در نظر گرفتن شرایط از محتمل بودن آن می‌گویند. مثلا رحمان قهرمان‌پور، تحلیلگر مسائل بین المللی در گروه دوم جای می‌گیرد.

او در گفت‌وگو با «فردا» گفت: بحث توافق موقت از وقتی به میان آمد که آقای بلینکن حدود دو ماه قبل گفت که این موضوع در دستور کار ما بوده اما وقتی دیدیم ایران اراده جدی ندارد، آن را از دستور کار خارج کردیم. اما آقای سالیوان در سفر به اسرائیل دوباره تاکید کرد که بحث توافق موقت در دستور کار قرار دارد. از آن بعد هم این موضوع جدی شد.

وی درباره چرایی طرح و اهمیت این ایده ، گفت: « این موضوع مطرح شد چون گفتند که اختلافات بین ایران و آمریکا به قدری زیاد است که ممکن است در کوتاه مدت نتوان آن را حل کرد. به هرحال آمریکا بعد از خروج ترامپ از برجام مجموعه‌ای از تحریم‌ را علیه ایران اعمال کرده بود که حاضر به لغو همه آنها نبود. در طرف مقابل هم ایران به مجموعه‌ای از فعالیت‌ها و موفقیت‌های هسته‌ای دست یافته که حاضر به کنار گذاشتن همه آن نیست لذا این بحث مطرح شد که شاید دو طرف بخواهند به یک توافق کوتاه مدت برسند و بعد از آن مذاکرات را ادامه دهند».

قهرمانپور با اشاره به اینکه این توافق موقت اسامی گوناگونی دارد، گفت: «من در بررسی اظهارات مقامات ایرانی تا حالا ندیده‌ام که این موضوع رد شده باشد. مثلا آقای امیرعبداللهیان آن را رد نکرده اما گفته‌اند که ما به یک توافق پایدار خواهیم رسید. باید دید که منظور از پایدار چیست. اکنون به نظر می‌رسد که این توافقی که ممکن است صورت بگیرد تا زمان پایان دولت بایدن پایدار خواهد بود چون آنها گفته‌اند که تعهد می‌کنند تا پایان دولت بایدن از برجام خارج نشوند».

وی تصریح کرد: «بنابراین اگر برجام به آن شکلی که در سال 94 امضا شد، احیا نشود ممکن است دو طرف به توافقی برسند که نامش موقت، کمتر در برابر کمتر یا ... باشند و بعد بر اساس آن مذاکرات را برای توافق بلندمدت‌تر تلاش کنند».

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل ضمن محتمل دانستن توافق موقت ، گفت: «اولویت احیای برجام است اما مساله این است که برجام در مدتی که اروپا و آمریکا می‌خواهند یعنی فوریه که می‌گویند، قابل احیا نیست زیرا مسائل مورد اختلاف جدی در بحث ذخیره‌سازی اورانیوم، سانترفیوژها و ... وجود دارد و چون بعید است که در یک ماه آینده همه این اختلافات حل شود، این سناریو تقویت می‌شود که دو طرف بخواهند به یک توافق کوتاه مدت برسند و بعد مذاکرات را برای توافق بلندمدت ادامه دهند».

قهرمانپور درباره اینکه نقش روسیه و چین در اینکه ایران توافق موقت را بپذیرد، چقدر است؟ گفت: « به هرحال روسیه و چین در این دور از مذاکرات نقش بیشتری ایفا می‌کنند و دیدیم که در دور هفتم وقتی اختلافات زیاد شد ،  میانجیگیری کردند تا مذاکرات شکست نخورد. بنابراین ممکن است که از ایران بخواهند از برخی خواسته‌های خود عدول کند چون احیای برجام برای این دو کشور در این مقطع اهمیت دارد. مساله این است که آیا امریکا و ایران خودشان هم چنین توافقی را می‌پذیرند یا خیر.