سفر پر رمز و راز السودانی

محمد شیوع السودانی نخست وزیر عراق دیروز وارد ایران شد و با رهبرانقلاب، رئیس جمهور و رئیس مجلس دیدارهای دوجانبه داشت. با توجه به شرایط منطقه غرب آسیا و در آستانه تغییر دولت در آمریکا و همچنین شرایط جبهه مقاومت این دیدار از اهمیت بالایی برخوردار بود. این سفر در حالی انجام می‌شود که نگرانی‌ها درباره تنش‌های سوریه، سرنوشت گروه‌های مقاومت عراقی و معضلات انرژی عراق به اوج خود رسیده است. آیا السودانی موفق خواهد شد با استفاده از دیپلماسی فعال، عراق را از میدان این تنش‌ها دور نگه دارد و جایگاه کشورش را در منطقه تقویت کند؟ سفر امروز محمد شیاع السودانی نخست‌وزیر عراق به ایران، در شرایط منطقه‌ای بسیار حساس و پرتنشی رخ ‌می‌دهد. در این سفر، انتظار می‌رود که دستورکارهای کلیدی مرتبط با این تحولات مورد گفت وگو و مناقشه قرار ‌بگیرند. به احتمال زیاد محور گفت وگوهای السودانی در تهران دو موضوع اصلی خواهد بود: وضعیت جاری سوریه ‌و موقعیت گروه‌های مقاومت عراقی. مسائل مربوط به سوریه و گروه‌های مقاومت، ابعاد تعیین‌کننده و حساسی ‌برای ثبات منطقه و روابط بین ایران و عراق دارند‎.‌‌ موضوعات دیگری مانند انرژی و گاز هم می‌تواند در این سفر ‌مورد توجه قرار بگیرد. صدور گاز ایران به عراق متوقف شده و این توقف به معنای اختلال جدی در تأمین برق ‌این کشور است؛ به ویژه آن که قرارداد واردات گاز عراق از ترکمنستان هنوز وارد فاز عملیاتی نشده است.‌ سفر السودانی، نمایانگر نگرانی‌های دولت عراق و همچنین تلاش‌های آن برای همگرایی دیدگاه‌های بازیگران ‌منطقه‌ای و ارائه تصویری از یک میانجی بی‌طرف و در عین حال فعال است‎.‌‌ اخیرا، گمانه‌زنی‌هایی مبنی بر ‌احتمال از سرگیری حملات ایالات متحده علیه مواضع گروه‌های مقاومت در خاک عراق و حتی تغییر نظام ‌سیاسی آن، مشابه آنچه در سوریه رخ داد، مطرح شده است. گروه‌های مقاومت یا فصائل، به‌رغم توقف ‌حملات موشکی و پهپادی به سرزمین‌های اشغالی تحت فشارهای مستمر نخست‌وزیر و برخی از اعضای ‌چارچوب هماهنگی شیعیان، همچنان یک منبع نگران‌کننده برای رژیم صهیونیستی و آمریکا هستند. صرف ‌توقف این حملات، به نظر نمی‌رسد که برای این دو کافی باشد و نگرانی‌های جدی در مورد توان نظامی و ‌تسلیحات این گروه‌ها وجود دارد.‌ ‌ بنابراین، تضعیف یا نابودی توان نظامی این گروه‌ها، می‌تواند به عنوان یک هدف فوری برای واشنگتن و تل‌آویو ‌مطرح باشد. با این حال، برخی شواهد نشان می‌دهد واشنگتن در هفته‌های اخیر از حملات مستقیم اسرائیل به ‌عراق جلوگیری کرده و در نتیجه، فشارهایی بر السودانی و چارچوب هماهنگی وارد شده تا از این فرصت برای ‌خلع سلاح گروه‌های مقاومت استفاده کنند. دور از انتظار نیست که شایعات مطرح شده در خصوص تغییر نظام ‌سیاسی در عراق، تلاش‌هایی هدفمند برای ایجاد فشار بر السودانی و شیعیان برای پذیرش تغییرات بنیادین یعنی ‌خلع سلاح یا ادغام فصائل در ارتش باشد‎.‎ موضوع جمع‌آوری سلاح از گروه‌های مقاومت و تحویل آن به دولت، که به طور جدی مطرح شده و از سوی ‌ رهبر جریان حکمت، مقتدی صدر و... مورد تاکید قرار گرفته، ‌بازتاب نگرانی‌های عراق از کشیده شدن ناخواسته به درگیری‌های منطقه‌ای است. بغداد، به ویژه پس از تشدید ‌اقدامات اسرائیل و حملات سنگین به گروه‌های مقاومت در غزه و لبنان و ورود مستقیم آن به رویارویی با ایران، ‌بر این باور است که این گروه‌ها ممکن است بدون دلیل موجه، کشور را وارد تنشی کنند که هیچ سودی برای ‌عراق نخواهد داشت‎.‎

 بنابراین، انتظار می‌رود که یکی از محورهای اصلی مذاکرات السودانی با مقامات ارشد ایرانی، متقاعد کردن ‌گروه‌های مقاومت به خلع سلاح باشد. این درخواست، نه تنها خواسته دولت السودانی، بلکه مورد حمایت اجماع ‌حاکم در چارچوب هماهنگی شیعیان نیز هست‎.‎ در چشم‌انداز منطقه‌ای فعلی و تحولات آن، السودانی و چارچوب هماهنگی تلاش می‌کنند تا ایران را نسبت به ‌شرایط جدید سوریه متقاعد و دیدگاه تهران را در مورد تحولات این کشور و مدیریت جدید آن، به ‌دیدگاه سایر کشورهای منطقه نزدیک کنند‎.‌‌ السودانی پس از تهران به قطر خواهد رفت. با توجه به روابط حسنه ‌دوحه با تهران و  گروه‌های سوری، به نظر می‌رسد که السودانی از مقامات قطری درخواست خواهد کرد تا در ‌راستای این تلاش‌ها، زمینه را برای نزدیکی نسبی بین تهران و دمشق یا حداقل کاهش تنش میان آنها فراهم کنند‎.‎ در آستانه بازگشت ترامپ به قدرت، السودانی تلاش‌های دیپلماتیک جدی برای کاهش تنش‌ها در منطقه انجام ‌می‌دهد، زیرا هرگونه بی‌ثباتی در منطقه، می‌تواند پیامدهای مستقیم و منفی برای عراق داشته باشد و حتی احتمال ‌بازگشت تروریسم به این کشور را افزایش دهد.‌ ‌در نهایت برگزاری موفقیت‌آمیز نشست آتی سران عرب در بغداد، که نخستین نشست سران بدون حضور اسد خواهد بود، ‌از اهمیت ویژه‌ای برای عراق برخوردار است و مسائل مربوط به سوریه و جنگ غزه از جمله موضوعات اصلی آن ‌خواهد بود. السودانی با استفاده از این فرصت‌ها و البته تهدیدها و همچنین به کارگیری دیپلماسی فعال، به دنبال ‌تقویت جایگاه عراق و کسب بیشترین منافع برای کشورش و دور نگه داشتن آن از تهدیدات بالقوه منطقه‌ای ‌است.‌

خراسان