دولت و مجلس چگونه می توانند با یکدیگر همکاری کنند؟

گروه سیاست فردا: خطبه های نماز عید فطر رهبر انقلاب با تاکید بر همدلی ، همکاری و هم افزایی سه قوه با عنایت به اصول قانون اساسی و تحذیر ایشان از اختلاف باید به عنوان راهبرد اصلی مورد توجه قوای سه گانه قرار گیرد. با وجود برگزاری جلسات سران در دوره مختلف اما همچنان کشور نیازمند همکاری بیشتر میان قوای مختلف است. در این گزارش تلاش شده به مصادیق همکاری و کمک قوا به یکدیگر پرداخته شود. 

مجلس چه کمکی می تواند به دولت کند؟

به صورت کلی مجلس دو نوع وظیفه قانون گذاری و نظارتی دارد که هر یک به نحوی با دولت در ارتباط است. و در عین حال روح حاکم بر مجالس مختلف که ارتباط با اندیشه و رویکرد دولت دارد هم در شکل دادن به روابط این دو قوه موثر است. از این جهت مجلس یازدهم به عنوان مقدمه شکل گیری دولت سیزدهم دارای اهمیت است. نامه دعوت بیش از 200 نماینده مجلس از آقای رییسی برای نامزدی در انتخابات و همچنین رای اعتماد به کابینه جز یک نفر نشان می دهد که بنای مجلس یازدهم اصلا تقابل با دولت سیزدهم نبوده است و تلاش کرده که به دولت در انجام وظایفش کمک کند. بررسی سریع لوایح بودجه و تلاش برای اصلاح ساختار بودجه که موجب کم شدن میزان کسری بودجه می شود و از بزرگ ترین کمک ها به دولت است در طول دو سال اخیر از سوی پارلمان و مخصوصا رییس آن انجام شده است. در همین جهت حتی در پایان سال گذشته ، مجلس برای کمک به دولت فرصت بیشتری برای ارائه لایحه برنامه هفتم توسعه در اختیار پاستور گذاشت. در عین حال با وجود تقاضاهای فراوان برای استیضاح، هیات رییسه تلاش کرد تا زمان بیشتری به دولت و برخی وزرا دهد تا بتوانند امور مختلف را سامان دهند اما با این حال از حجم تقاضاها برای استیضاح برخی وزرا کاسته نشد. به صورت کلی در طول حدود دو سال گذشته مجلس سعی کرده در موارد مختلف کنار دولت باشد و با صبر و مدارا زمان بیشتری به وزارتخانه های مختلف دهد اما باید توجه داشت ؛ نام تبدیل شدن مجلس به نهادی ساکت در مقابل دولت که انگار خواسته برخی از طیف ها و افراد است همکاری نیست بلکه انحلال قوا در یکدیگر است. 

مجلس خود را هم نسبت به مطالبات مردم مسئول می داند هم بر اساس قانون اساسی وظایفی بر دوش دارد که قابل چشم پوشی نیست و هم علاقه مند به موفقیت دولت در مسیر پیش رو است و در عین حال بر اساس فرمایش رهبری هرگونه حاشیه سازی که تمرکز از مسائل اصلی را از بین ببرد نادرست می داند و حتما اهتمام خود را بیشتر از همیشه بر حل مشکلات اقتصادی خواهد گذاشت.  

کمک دولت به مجلس چیست؟

از آنجا که حوزه اجرا در اختیار دولت است همواره از واژه "کمک"، تعبیر کمک مجلس به دولت به ذهن متبادر می شود اما در واقعیت دولت هم از زوایای مختلف می تواند به مجلس کمک کند که در این بخش به صورت مصداقی درباره آن بحث می کنیم. 

مهم ترین کمک دولت به مجلس در اجرای قوانین است. قوانین چه برآمده از طرح یا لایحه باشند نیازمند اجرا هستند و بدون اجرا عملا هزینه های مادی و معنوی زیادی بدون رسیدن به هدف صرف می شود. در طول دو سال گذشته یکی از مصادیق قوانین اجرا نشده را باید موضوع کالابرگ دانست که با وجود اشاره در لایحه بودجه سال گذشته اما از سوی دولت اجرا نشد و به جای آن یارانه نقدی پرداخت شد که هم موجب بالا رفتن نقدینگی و افزایش تورم شد و هم موجب نارضایتی جامعه از میزان یارانه چرا که به سرعت ارزش ابتدایی خود را با توجه به تورم از دست داد.

یکی دیگر از مصادیق کمک دولت به مجلس اجرای صحیح قانون است که باید هم در سطح آیین نامه های اجرایی و هم اجرا توسط مدیران به آن اهتمام شود. در این زمینه هر قدر عملکرد برخی مدیران در اجرایی کردن قانون تسهیل کسب و کار که مبارزه با انحصار را در پی دارد، خوب و قابل تمجید بوده اما در مواردی مانند مالیات بر خانه های خالی یا جهش مسکن و واردات خودرو ناامیدکننده بوده است. این گونه است که با اشتباهات در بخش اجرایی، یک قانون خوب ، نادرست اجرا می شود و در نتیجه حتی همکاری دو قوه هم به هم افزایی نمی انجامد چرا که بخش اجرا مکمل بخش قانون گذاری است و باید بین آنها تناسب وجود داشته باشد.

به موقع فرستادن لوایح از جانب دولت هم یکی دیگر از همین موارد است که می توان از آن تلقی کمک دولت به مجلس کرد. اتفاقی که با وجود اصرار مجلس ، سال گذشته اتفاق نیفتاد و عملا مجلس مجبور شد لایحه برنامه ششم توسعه را تمدید کند و بودجه سال ۱۴۰۲ بدون برنامه جدید توسعه نوشته شد. در حالی که اگر ابتدا لایحه برنامه توسعه هفتم به مجلس می آمد از آنجا که برنامه ای فرادستی و کلان نگر است بهتر می شد بودجه سالیانه را بر اساس اهداف برنامه نوشت که متاسفانه این اتفاق نیفتاد.

اما یکی دیگر از این موارد که شاید دارای اهمیت فراوانی هم باشد نظارت مجلس بر عملکرد وزارتخانه هاست. مجلس از ابتدای کار دولت نسبت به برخی وزرا از جمله وزیر صمت، وزیر وقت رفاه، وزیر آموزش و پرورش و برخی دیگر از وزرا انتقاد داشت که انتظار می رفت ذیل جلسات مشترک دولت و مجلس تفاهمی برای بهبود اوضاع در برخی وزارتخانه های دولت صورت گیرد. تاکید افکارعمومی و مجلس بر اصلاح وضع موجود و تغییر برخی وزرای ناکارآمد بود که خیلی اوقات به مذاق افراد نزدیک به دولت خوش نمی آمد. کمکی که دولت می تواند به مجلس کند تعیین تکلیف وزرا و مدیرانی است که مورد انتقاد جدی نمایندگان هستند. انتقاد فراوان اکثریت مجلس از برخی وزرا باید دولت را به این جمع بندی رسانده باشد که اشکالی در کار آن وزیر است و خود دولت را برای کارآمد شدن دستگاه اجرایی باید به فکر فرو ببرد. همان گونه که بارها نسبت به وزارت آموزش و پرورش هشدار داده شد و در نهایت با یک اتفاق تلخ در پایان سال قبل که ضرر آن به معلم ها وارد شد، این وزیر کنار گذاشته شد. بنابراین اصلاح منطقی کابینه از جمله کمک های دولت به مجلس است که موجب هم افزایی خواهد شد. 

اکنون و پس از تاکیر رهبر انقلاب به همکاری قوا باید فضایی فراهم شود که فهرستی از موارد کمک قوا به یکدیگر احصا و بر آن اساس قوای مختلف بدون درگیر شدن در حواشی و با هدف حل مشکلات اقتصادی کشور به جلو حرکت کنند.