شهرنشین‌ها بیکارتر شدند

تازه‌ترین داده‌های مرکز آمار تصویری از وضعیت سه شاخص «نرخ بیکاری»، «نرخ مشارکت» و «نرخ اشتغال» را در مناطق شهری و روستایی ارائه کرده است.

اولین شاخص مورد بررسی «نرخ بیکاری» است. این شاخص در مناطق شهری در تابستان امسال نسبت به تابستان 1401 کاهش یافته اما همچنان بالای 8 درصد است. نرخ بیکاری مناطق نیز روستایی در سطحی پایین‌تر از مناطق شهری قرار گرفته است.

از دیگر شاخص‌های مورد بررسی، «نرخ مشارکت» است. این نرخ نشان می‌دهد که چند درصد از جمعیت در سن اشتغال (15 ساله و بالاتر) بعنوان شاغل یا بیکار در بازار کار فعالیت دارند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که نرخ مشارکت در مناطق روستایی و شهری با افزایش روبرو بوده است. البته مشارکت روستاییان در بازار کار در سطح بالاتری از شهرنشین‌ها قرار گرفته است.

با توجه به همزمانی کاهش نرخ بیکاری و افزایش نرخ مشارکت در این مناطق، بنظر می‌رسد بر اساس آمارهای رسمی وضعیت اشتغال در دومین فصل امسال بهبود یافته است.

آمارهای «نسبت اشتغال» نشان می‌دهد که این نسبت در تابستان 1402 نسبت به تابستان 1401 هم در مناطق شهری و هم در مناطق روستایی با افزایش مواجه شده است. نسبت اشتغال در مناطق روستایی بالاتر از مناطق شهری بوده است.

کاهش 1.8 واحد درصدی بیکاری در روستاها

تازه‌ترین گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد که نرخ بیکاری در مناطق شهری از 9.6 درصد در تابستان سال گذشته به 8.8 درصد در تابستان سال جاری رسیده است. به بیان دقیق‌تر، جمعیت بیکار در مناطق شهری در تابستان 1401 برابر با یک میلیون و 910 هزار نفر بوده که در تابستان 1402 به یک میلیون و 798 هزار نفر کاهش یافته است.

این نرخ در مناطق روستایی هم روند نزولی به خود گرفته و با تجربه کاهشی 1.8 واحد درصدی به 5 درصد در تابستان 1402 رسیده است. بنابراین کاهش نرخ بیکاری در روستاها شدیدتر از شهرها بوده است. در پی این رخداد، جمعیت روستانشینان بیکار به 317 هزار نفر رسیده است.

نشانه‌های بهبود اشتغال در شهرها و روستاها

بررسی‌ها نشان می‌دهد که در تابستان امسال از هر 1000 نفر شهرنشینِ در سن اشتغال، 410 نفر در بازار کار مشارکت داشته است. این در حالی است که نرخ مشارکت روستانشینان در تابستان 1402 به 43.6 درصد رسیده است که سطحی بالاتر از مناطق شهری دارد.

بر این اساس، جمعیت شهرنشینان فعال در بازار کار شهری به 20 میلیون و 495 هزار نفر رسیده است. این جمعیت در مناطق روستایی برابر با 6 میلیون و 305 هزار نفر است.

نرخ مشارکت نشان می‌دهد که چند درصد از جمعیت در سن اشتغال (15 ساله و بالاتر) به عنوان شاغل یا بیکارِ جویای شغل در بازار کار فعالیت داشته‌اند.

با توجه به همزمانی کاهش نرخ بیکاری و افزایش نرخ مشارکت در این مناطق، بنظر می‌رسد بر اساس آمارهای رسمی وضعیت اشتغال در دومین فصل امسال بهبود یافته است.

اشتغال به کار 41.4 درصد از روستاییان در سن کار

از دیگر شاخص‌های مهم بازار کار، نسبت اشتغال است. این نسبت نشان می‌دهد که چند درصد از جمعیت در سن اشتغال موفق به یافتن شغل شده‌اند.

تازه‌ترین آمارها حکایت از این دارد که نسبت اشتغال در مناطق شهری افزایش یافته و از 36.5 درصد در تابستان 1401 به 37.4 درصد در تابستان 1402 رسیده است. به بیان دقیق‌تر، در تابستان امسال، از حدود 50 میلیون شهرنشین در سن اشتغال، 18 میلیون و 697 هزار نفر شاغل بوده‌اند.

در تابستان امسال در مناطق روستایی نیز نسبت اشتغال به 41.4 درصد رسیده که 1.3 واحد درصد نسبت به مدت مشابه در سال قبل افزایش یافته است. به بیان دیگر، از حدود 14 میلیون و 450 هزار روستانشین در سن اشتغال، 5 میلیون و 980 هزار نفر شغل داشته‌اند.

پدیده «کارکنان فامیلی بدون مزد» و اثر آن بر نسبت اشتغال

با وجود این که جمعیت شهرها بیشتر است اما نسبت اشتغال و نرخ مشارکت در روستاها بالاتر از شهرها است. بنظر می‌رسد یکی از علل این موضوع، پدیده «کارکن فامیلی بدون مزد»‌ باشد. این نسبت به افرادی اطلاق می‌شود که برای بستگان و خویشان خود کار می‌کنند اما مزدی در ازای آن دریافت نمی‌کنند.

مثال واضح از این نوع اشتغال، کار کردن زنان روستایی در کنار خانواده است. این افراد جزء جمعیت شاغل محسوب می‌شوند. به همین دلیل می‌توانند نسبت اشتغال و نرخ مشارکت را در روستاها افزایش دهند.