تجارت پرسود مافیای زباله

ساعت حدود ۹ صبح یک روز تعطیل در پایتخت است، خیابان‌های تهران که هر روز این ساعت غلغه بود در این روز تعطیل فقط صدای این دو نوجوان توجه همه را جلب می‌کرد، صدایی که خیلی خوشایند نبود اما من ماندم تا متوجه دلیل دعوای آنها شدم. این سطل مال منه و شما حق جمع‌آوری زباله‌های آن رو نداری. این نوای خوشی را به گوش نمی‌رساند، به فکر فرورفتم که آیا سطل‌های زباله هم صاحب دارد. یعنی هرکسی می‌تواند از مخازن ذخیره زباله کسب درآمد کند. البته شنیده‌ایم که درآمدهای هنگفتی در پشت پرده این موضوع با همکاری مافیا حاصل می‌شود.

تا چندین سال پیش هیچ صاحبی برای سطل‌های زباله وجود نداشت، شهرداری‌ها وظیفه جمع‌آوری زباله‌ها را در شهرها به عهده داشتند اما از سال‌های نه چندان دور، همه چیز تغییر کرده حتی سطل‌های زباله هم صاحب دارند و هرکسی موظف به جمع‌آوری زباله درون آن است.

اینکه آمارها نشان می‌دهد که چهار هزار کودک در تهران زباله‌گرد هستند باید به این مساله بیشتر توجه کرد که جلوی مافیای طلای کثیف را در جامعه گرفت تا دیگر از این کودکان سوءاستفاده نشود و تجارت پرسود زباله‌گردی هم به نفع گروه‌های مافیایی به پایان برسد.

بازار سیاه زباله

بازاری سیاه از زباله‌های بازیافتی در این سال‌ها ایجاد شده، بازاری که سودهای کلان از آن حاصل می‌شود. جروبحث این نوجوان با دستانی بسیار کثیف و کیسه‌های بزرگ جمع‌آوری زباله برای من جالب بود که چه سودی از این موضوع عائد آنها می‌شود که هر سطل صاحبی دارد و سود آن به جیب چه کسانی می‌رود.

کمی جلوتر رفتم و پرسیدم این موقع صبح و روز تعطیل، همه نوجوانان و کودکان در سن و سال شما معمولا یا خواب هستند یا دنبال تفریح و بازی، شما چرا اینجایید؟ خیلی مودبانه و با لحنی آرام فقط همین یک جمله را گفت که دنبال لقمه‌ای نان برای خانواده هستم. پرسیدم بین شما بحث‌هایی شد که برایم جالب بود اینکه سطل زباله هم دارای صاحب است؟ دیگری جواب داد این روزها همه چیز صاحب دارند حتی ما. از این حرف بسیار رنجور شدم که چرا باید یک پسربچه یا دختربچه به جای درس خواندن و تفریح در روزهای خوش کنار خانواده، از ساعت ۶ صبح به فکر جمع کردن زباله باشند و آخرشب هم درآمدهای حاصل از این همه فعالیت باید نصیب فرد دیگری شود.

مافیای سطل زباله‌ها هم این روزها به یک موضوع جدی تبدیل شده است. ساعت ۶ صبح با یک نیسان چندین کودک قد و نیم قد را در خیابان‌ها و کوچه‌های تعریف شده تنها می‌گذارند و باید تا پاسی از شب هر کدام سطل موردنظر خودشان را از همه مواد قابل بازیافت پاکسازی کنند و شب هم با همان وسیله یا کامیونت‌ها این کیسه‌های بزرگ را حمل کرده تا برای فروش به بازار عرضه کنند.

شب‌ها حدود ساعت ۹ تا ۱۲ شب هم که در قالب کیسه‌های بسیار بزرگ این زباله‌ها هر کدام در گوشه‌ای از این شهر جمع‌آوری می‌شود تا در نهایت همان رانندگان نیسان یا برخی مواقع با کامیونت‌های کوچک همه این زباله‌ها جمع‌آوری شده تجمیع شود. اما آیا مشخص است که سود آن به جیب چه کسانی می‌رود؟

زمان‌های نه چندان دور وظیفه بازیافت همه زباله‌ها به عهده شهرداری بود و مدیریت پسماند شهرداری‌ها نسبت به جمع‌آوری، تفکیک و دفن زباله‌ها در مکان‌های مشخص اقدام می‌کردند اما این روزها وضعیت کمی متفاوت‌تر شده، سطل‌های زباله هم صاحب دارند و هر روز چندین نفر در یک محله یا کوچه‌های اطراف موظف به تفکیک زباله‌ها هستند و خارج کردن زباله‌های قابل بازیافت در سطح پایتخت هستند.

مافیایی که از پس جمع‌آوری این زباله‌ها روز به روز در حال شکل‌گیری و قدرتمندتر شدن است هنوز وضعیت نامشخصی دارند زیرا بسیاری از کسانی که نسبت به جمع‌آوری زباله‌های قابل بازیافت می‌کنند نمی‌دانند که سرنوشت این همه فعالیت آنها حتی در شبانه‌روز چه میزان خواهد شد و مبالغ هنگفت آن به جیب چه کسانی می‌رود.

جمع‌آوری روزانه ۶ هزار تُن زباله در پایتخت

داده‌های آماری نشان می‌دهد که روزانه بیش از ۶ تا ۷ هزار تُن زباله در سطح پایتخت جمع‌آوری می‌شود که بخش قابل توجهی از آنها قابل بازیافت است. ناگفته نماند که بیش از ۱۲ هزار نفر در این کلانشهر وظیفه نظافت شهر را به عهده دارند که شبانه ساعت ۲۱ همه این زباله‌ها را با وسایل نقلیه شهرداری جمع‌آوری و پس از تفکیک زباله‌های بازیافتی، تخلیه و در مکان دفع زباله تخلیه می‌کنند.

اگر از تولید سالانه زباله در ایران با بیش از ۲۰ میلیون تُن، یک سوم آن زباله‌های خشک و حدود یک چهارم قابل پردازش باشد این آمارها نشان می‌دهد که سالانه حدود پنج میلیون تُن پسماند باارزش در ایران تولید می‌شود که همین موضوع نشان‌دهنده سهم بالای مافیا از این میزان پسماند قابل بازیافت و پردازش است.

سخنگوی شهرداری تهران درباره مقابله با مافیای زباله‌گردی و وضعیت اجرای طرح تفکیک پسماند پیشتر گفته است: در زباله‌گردی موضوع اتباع را نمی‌توان نادیده گرفت و با توجه به اتفاقات در اطراف مرزها،‌ میزان حضور اتباع در سطح پایتخت تعداد بالایی است که البته شهردار تهران، بررسی‌های خود را در این زمینه آغاز کرده و به این نتیجه رسیدیم که فرآیند جمع‌آوری پسماند باید اصلاح شود.

مطهر محمدخانی افزود: مخازن زباله با ظاهری جدید در یکی از خیابان‌های مرکزی شهر استفاده شد و در حال ارزیابی است. همچنین نرم‌افزاری به صورت آزمایشی فعال و پس از رفع خطاها رونمایی می‌شود. اصلاح ساختاری مخازن زباله، اصلاح فرهنگ شهری و راه‌اندازی مراکز «ام‌آراف» از دیگر برنامه‌های شهرداری است.

علی سلاجقه رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست نیز بر لزوم ساماندهی زباله‌گردها به ویژه کودکان کار تاکید کرده و گفته است: یک مافیای اقتصادی پشت این مساله وجود دارد و از این کودکان سوءاستفاده می‌کند. این موضوع دستمایه تبلیغات سوءدشمنان قرار گرفته و باید هرچه سریعتر با آن برخورد شود.