دروازه‌ای که ناصرالدین‌شاه با آن عکس گرفت

خبرگزاری ایسنا: سرپرست اداره کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان سمنان از ارگ سمنان به عنوان یکی از بنا‌های تاریخی زیبای استان نام برد و گفت: این دروازه تنها بخش باقیمانده از ارگ دولتی سمنان است.

مهدی جمال اظهار کرد: آنچه امروز به‌عنوان ارگ در میدانی به همین نام در شهر سمنان وجود دارد تنها دروازه باقی‌مانده از ارگ تاریخی شهر سمنان است.

وی با بیان اینکه تاریخ اتمام کار بنای این دروازه بر اساس کتبه آن مربوط به سال ۱۳۰۲ هجری قمری است افزود: این اثر در زمان سلطنت ناصرالدین شاه در زمان حکمرانی انوشیروان میرزا حاکم سمنان، دامغان، شاهرود و بسطام و توسط حاجی بهمن میرزا بهاءالدوله فرزند فتحعلی‌شاه بنا شده است.

سرپرست اداره کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان سمنان با بیان اینکه این دروازه تنها بخشی از ارگ تاریخی بوده افزود: دروازه ارگ ورودی شمالی شهر و دروازه ارگ حکومتی سمنان نیز محسوب می‌شده است.

وی با بیان اینکه بقایای ارگ حکومتی در زمان پهلوی و به دنبال توسعه شهر و تعریض خیابان‌های آن از بین رفته، گفت: دروازه شمالی ارگ تنها بخشی از ارگ حکومتی است که حفظ شده و با توجه به اینکه در خیابان‌کشی‌ها در وسط خیابان واقع شده به یک میدان شهری تبدیل شده است.

جمال با بیان اینکه دارالحکومه یا ارگ دولتی سمنان مجموعه‌ای از بنا‌ها بوده که در زمان قاجار ساخته شدند اظهار کرد: تصاویری از ارگ حکومتی سمنان در گذشته ثبت شده که گویای تعدد ابنیه و آثار این مجموعه بوده است.

وی با بیان اینکه ناصرالدین‌شاه قاجار در یکی از سفر‌های خود به مشهد سه شب را در این ارگ حکومتی گذرانده خاطرنشان کرد: گویا در همان سفر بوده که دستور ساخت دروازه شمالی و افزودن آن به دارلحکومه را می‌دهد.

سرپرست اداره کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان سمنان با بیان اینکه این دروازه به دستور پادشاه ساخته شده بیان کرد: در سفر بعدی ناصرالدین‌شاه به مشهد که از قضا علاقه بسیاری به عکاسی داشته عکس‌هایی از دروازه تازه‌تاسیس ثبت کرده است.

وی با بیان اینکه ارگ دولتی سمنان در آن زمان دربرگیرنده ۱۲ برج با بنا‌های مختلف بوده ادامه داد: معمولا دارالحکومه‌ها شامل بنا‌هایی مختلفی مانند آب‌انبار، قراولخانه، حمام، حسینیه و... بوده و ارگ دولتی سمنان نیز طبیعتا دارای چنین ابنیه‌ای بوده است.

جمال در پاسخ به پرسشی در خصوص ارزش‌ها و ویژگی‌های خاص این دروازه تاریخی گفت: این دروازه بی‌تردید یکی از دروازه‌های زیبای تاریخی به جا مانده در سطح کشور است، ضمن اینکه این دروازه از تزئینات و کاشی‌های زیبایی برخوردار است که ارزش تاریخی بالایی دارند.

وی از کاشیکاری نبرد رستم و دیو سفید که بر بالای این دروازه قرار دارد به عنوان یکی از ویژگی‌های ممتاز این بنا نام برد و گفت: تصاویری از سربازان دوران قاجار که سلاح و ابزار نظامی آن زمان را با خود دارند از زیبایی‌ها و ویژگی‌های ممتاز دیگر این بنای تاریخی است. علاوه بر این کاشی‌های هفت‌رنگ و تزییناتی که در منار‌های دروازه به کار برده شده از دیگر جاذبه‌های ارگ تاریخی سمنان است.

سرپرست اداره کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان سمنان با بیان اینکه این دروازه در هر دو نمای شمالی و جنوبی دارای جاذبه‌هایی است گفت: در نمای شمالی تصویر نبرد رستم و دیو سفید، تصویر سربازان و افسران قاجاری، نشان شیر و خورشید است و در بالای نمای جنوبی علاوه بر برخی تزئینات عبارت "السلطان بن سلطان بن السلطان ناصرالدین شاه صاحبقران" آمده است.

وی ادامه داد: طرح گل و برگ‌های اسلیمی، نقوش هندسی زیبا و نقش و نگار‌های اساطیری در کاشی‌کاری‌ها از دیگر زیبایی‌های این دروازه تاریخی است که نمای بیرونی و شمالی آن به واسطه اینکه ورودی شهر نیز محسوب می‌شده از زیبایی و جذابیت بصری بیشتری برخوردار است.

در کتیبه این ارگ به زمان ساخت دروازه اشاره شده است.

در این کتیبه آمده است "بر حسب امر قدر بندگان سکندرشان اعلی حضرت القدس همایون شاهنشاه جم جاه فلک بارگاه و ملجاء السلاطین و الخاقان ابن الخاقان بن الخاقان ناصر الدین شاه قاجار خلد الله ملکه و دولته به سعی و اهتمام جناب اشرف ضیاء الدوله انوشیروان میرزا حکمران سمنان، دامغان، شاهرود، بسطام اتمام همت پذیرفت، فی شهر محرم الحرام سنه بیچی ئیل خیریت دلیل» و با خطی ریزتر و در کنار همین سطر نوشته شده است" هزار و سیصد و دو. عمل استاد حبیب الله، ولد استاد علی کاشی پر کاشانی کتیبه محمد باقر ولد حاجی سید مهدی الطباطبائی السمنانی"