چالش‌های ۶ گانه در پذیرایی از گردشگران خارجی

روزنامه دنیای اقتصاد- شیما رئیسی:‏ در کنار کمبود واحدهای اقامتی به‏عنوان مهم‏ترین نقطه ضعف‏ صنعت گردشگری حال حاضر کشور، مشکلات موجود در فرودگاه بین‏المللی امام خمینی که اولین تصویر گردشگران خارجی از ایران را شکل می‏دهد و نیز کاستی‏های سیستم‏های حمل‏ونقل عمومی، به‏عنوان عمده گلایه‏های فعالان گردشگری در مسیر رونق گردشگری ورودی مطرح می‏شوند. این در حالی است که پایین بودن کیفیت ارائه خدمات در واحدهای گردشگری، عدم تنوع غذایی در منوی رستوران‏ها و مشکلات مربوط به تردد وسایل حمل‏ونقل حامل گردشگران خارجی از جمله دیگر مسائلی است که بارها و بارها از سوی شاغلان این صنعت مورد تاکید قرار گرفته است. دبیر جامعه تورگردانان ایران در تشریح این مسائل به «دنیای اقتصاد» می‏گوید: «تحقق اهداف مقرر در برنامه ششم توسعه و نیز دستیابی به هدف کمی ورود 20 میلیون گردشگر خارجی به کشور تا سال 1404، در صورت استمرار کاستی‏های کنونی ممکن نخواهد بود.» سیدهادی شیرازی اضافه می‏کند: «افزایش 17 درصدی گردشگران در یکی، دو ماهه اخیر در شهرهایی که مقصد عمده خارجی‏ها هستند، سبب شده که همه اقامتگاه‏های موجود در این مقاصد پر‏ شده و برای افزوده شدن حتی یک نفر به شمار این گردشگران با مشکل مواجه شویم.» او اظهار می‏کند: «از این‏رو لازم است حل کمبود زیرساخت‏های اقامتی اولویت متولیان این صنعت باشد؛ پس از این موضوع، تقویت ناوگان حمل‏ونقل عمومی و بعد از آن مساله آموزش نیروهای فعال در این صنعت باید در دستور کار قرار گیرد.» شیرازی با اشاره به اینکه با تغییر مدیریت سازمان میراث‏فرهنگی، صنایع‏دستی و گردشگری، رویکرد ساخت هتل‏های پرستاره به ایجاد اقامتگاه‏های بومگردی تبدیل شده است، تصریح می‏کند: «در شرایط کنونی، چنین تغییر اولویت‏هایی به صلاح نیست و مدیران ارشد این صنعت باید به لزوم گسترش انواع گوناگون واحدهای اقامتی پی ببرند؛ به عبارت دیگر باید گفت که نه اقامتگاه بوم‌گردی می‏تواند نیاز گردشگران به هتل را پاسخ دهد و نه گسترش صرف واحدهای هتلی برای تامین نیاز اقامتی گردشگران کافی است.» این فعال گردشگری همچنین خاطرنشان می‌کند: «در حالی که باید زمینه را برای ورود گردشگران علاقه‏مند به بوم‌گردی و استفاده از خدمات گردشگری ارائه شده از سوی جوامع محلی آماده کرد، توجه به نیاز گردشگران خواهان خدمات لوکس را نیز نباید از نظر دور داشت.» به گفته دبیر جامعه تورگردانان، به‏دلیل محدودیت خدمات گردشگری در کشور و همچنین لزوم اقتصادی افزایش درآمدها از محل این صنعت، ‏تمرکز بر جذب گردشگرانی که از توانایی مالی بالایی برخوردارند و ارقام قابل‏توجهی را برای هزینه‏کرد در سفرهایشان اختصاص می‏دهند، از اهمیت بالایی برخوردار است و به همین خاطر نباید از فراهم کردن زیرساخت‏های لازم برای پاسخگویی به نیاز این دسته غافل ماند. شیرازی همچنین تاکید می‏کند: «ما باید زمینه هزینه‏کرد گردشگران خارجی را فراهم و به گردشگری به چشم یک صنعت ارزآور نگاه کنیم.» او با اشاره به اینکه ایران آمادگی مواجه شدن با توریسم انبوه را ندارد، می‏گوید: «در صورتی‏که به تدریج زمینه استانداردسازی و توسعه خدمات گردشگری در کشور را ایجاد نکنیم، ورود گردشگران خارجی به کشور که فرصتی فوق‏العاده برای آینده اقتصادی ایران است به یک چالش جدی بدل خواهد شد.» از این‏رو به باور این فعال گردشگری، پروژه استانداردسازی خدمات گردشگری که بارها از سوی مسوولان دولتی مطرح شده، بسیار لازم‏الاجراست؛ اقداماتی که نیازمند صرف هزینه نیست و تنها با اعمال تغییرات مدیریتی قابل دستیابی است. علاوه بر اینها، شیرازی مشکل همیشگی عدم سرو غذاهای ایرانی و محلی در رستوران‏های کشور و نیز کمبود وسایل نقلیه استانداردی که متناسب با نیاز گردشگران باشد را نیز مطرح و عدم توجه مسوولان به برگزاری همایش‏ها و سمینارها در ماه‏هایی غیر از زمان اوج ورود گردشگران خارجی به کشور را مورد انتقاد قرار می‏دهد. او خاطر نشان می‏کند: «در صورت این تغییر رویکرد، به جرات می‏توان گفت توان زیرساختی کشور برای پذیرش 20درصد گردشگر بیشتر به‏وجود خواهد آمد.» در نهایت این فعال گردشگری به محدودیت تردد خودروهای حامل گردشگر در شهرهای توریستی اشاره و اظهار می‏کند: «در حالی سیستم‏های مدیریت ترافیک و نیز نیروهای انتظامی، تردد خودروهای گردشگران در برخی مسیرهای شهری را محدود می‏کنند که در شهرهای گردشگرپذیر دنیا، این محدودیت برای شهروندان همان شهرها و در جهت تسهیل رفت و آمد گردشگران خارجی اعمال می‏شود.» در همین حال،‏ عضو هیات‏مدیره کانون انجمن صنفی راهنمایان نیز به برشماری کاستی‏های فرودگاه بین‏المللی امام خمینی پرداخته و اظهار می‏کند: «فعال نبودن همیشگی دفتر اطلاعات گردشگری که در فرودگاه بین‏المللی راه‏اندازی شده یکی از بزرگ‏ترین نقطه ضعف‏های این ترمینال بین‏المللی است که با اهداف توسعه گردشگری در کشور ناسازگار است و این در حالی است که همه کشورها با حداقل فعالیت‏های گردشگری، چنین دفتری را در فرودگاه‏های بین‏المللی خود دایر کرده و اطلاعات لازم را برای سیاحت در کشور خود در اختیار گردشگران خارجی قرار می‏دهند.» محسن حاجی سعید در ادامه می‏گوید: «علاوه بر این، نبود رستوران‏های خوبی که مسافران در زمان توقف خود در این مکان و به‏ویژه در هنگام بازگشت به کشور خود بتوانند غذای ایرانی صرف کنند، موضوع مورد انتقاد دیگری است که در صورت توجه به آن، فرودگاه مکان مطلوب‏تری برای زمان‏های انتظار طولانی خواهد شد.» او می‏افزاید: «معطلی گردشگران خارجی برای تحویل بار یکی دیگر از کاستی‏های سیستم خدمت‏رسانی در فرودگاه بین‏المللی است و این تاخیر قابل‏توجه در مدت زمان گرفتن چمدان‏ها در حالی‏که پروازها معمولا شب هنگام در تهران می‏نشینند و مسافران غالبا خسته سفری چند ساعته و طولانی هستند، جلوه خوشایندی برای گردشگری ایران نخواهد داشت.» به گفته این راهنمای گردشگری، سرویس‏های بهداشتی نه چندان مناسب در فرودگاه امام خمینی هم مساله دیگری است که در بدو ورود بر شکل‏گیری احساس گردشگران خارجی در مورد ایران تاثیر خواهند داشت. حاجی سعید خاطر‌نشان می‏کند: «در واقع با وجود اینکه این سرویس‏ها در مقایسه با دیگر سرویس‏های بهداشتی موجود در کشور از وضعیت مطلوب‏تری برخوردارند، اما همچنان در شأن یک فرودگاه بین‏المللی که نخستین میزبان گردشگران ورودی است، نیستند. در این مورد باید توجه داشت که حضور صرف یک نیروی خدماتی و نظافت گاه به گاه کافی نیست، بلکه رعایت استانداردهای لازم در ساخت و نیز ظاهر و تهویه مطبوع این محیط هم از جمله نکات بسیار اساسی و تا حدود زیادی بیانگر فرهنگ عمومی و اهمیت بهداشت در کشور است.» او همچنین تصریح می‏کند: «اما خارج از محوطه داخلی فرودگاه، عدم در نظر گرفتن محیطی برای پارک اتوبوس‏های گردشگری، به نوعی دیگر ارائه خدمات مناسب به گردشگران را با مشکل مواجه می‏کند؛ آنهم در شرایطی که تعداد اتوبوس‏ها در فرودگاه به‏دلیل تعدد پروازها در برخی از ساعات افزایش می‏یابد و همین عامل منجر به ایجاد ترافیک می‏شود.» حاجی‏سعید می‏افزاید: «کمبود تاکسی‏های استاندارد هم یکی دیگر از مشکلات حال‏حاضر این مجموعه در زمینه ارائه خدمات به گردشگران ورودی است که هرچند در چند سال اخیر بهبود یافته اما همچنان نیازمند ورود بیشتر تاکسی‏های متناسب با درخواست گردشگران خارجی است.» عضو هیات‏مدیره کانون انجمن صنفی راهنمایان می‏گوید: «در مجموع باید گفت که ضعف‏های موجود نشان می‏دهد ساختار فرودگاه بین‏المللی امام‏خمینی(ره) بدون در نظر گرفتن ماموریت‏های این مکان طراحی شده و از این‏رو امکان ارائه خدمات درخور، در پاره‏ای از موارد وجود ندارد.» او همچنین به الزام آموزش پلیس‏هایی که در بدو ورود، ویزای گردشگران را مهر می‏کنند اشاره و الزام برخی از گردشگران به دریافت بیمه از دفاتر مستقر در فرودگاه را نیز مورد انتقاد قرار می‏دهد. حاجی‏سعید با بیان اینکه این مساله در مورد همه اعمال نمی‏شود، در این خصوص اظهار می‏کند: «گردشگران خارجی غالبا بیمه هستند و نیازی به بیمه دوباره ندارند؛ با این همه در صورت الزام، باید این موضوع به صورت یک قانون درآمده و در زمان صدور ویزا به اطلاع گردشگران برسد.» مشکل فعال‏سازی و استفاده از سیم‏کارت‏هایی هم که در فرودگاه عرضه و در اختیار گردشگران قرار می‏گیرد، دیگر مشکل مطرح شده از سوی این راهنمای تور است و به گفته حاجی‏سعید باید شعب ارائه‏دهنده خدمات این سیم‏کارت‏ها درکشور توزیع و از این طریق دسترسی به آنها آسان شود. افزایش تقاضای گردشگران برای ورود به کشور و مواجهه شهرهای گردشگرپذیر ایران با جمعیت رو به افزایش مسافران خارجی، یکی از اثرات مستقیم توافق هسته‏ای در سه سال اخیر بوده است؛ اتفاقی خوشایند که البته به‏دلیل عدم آمادگی ساختارهای لازم برای پذیرایی از میهمانان خارجی، فعالان این صنعت را دچار احساسی دوگانه کرده است. در این میان تورگردانان و راهنمایان گردشگری دو گروه عمده مشاغلی هستند که با وجود احساس خرسندی از شکل‏گیری این جریان رو به رشد و قرار گرفتن کسب‏وکارهایشان در مسیر رونق، از مهیا نبودن زیرساخت‏های کافی برای پاسخگویی به این اشتیاق فزاینده برای سفر به ایران و نیز عدم امکان ارائه خدمات درخور که سبب پایداری روند ورود گردشگران به کشور شود، ابراز نگرانی می‏کنند و اتخاذ تصمیمات یکپارچه در سطوح کلان مدیریتی کشور را برای نشاندن این صنعت در جایگاه مطلوب آن، یکی از راهکارهای رشد اقتصادی ایران می‏دانند.