افزایش موارد تب مالت در ایران

محمدرضا شیرزادی  با اشاره به اینکه بروسلوز از جمله شایع‌ترین بیماری‌های عفونی در ایران، خاورمیانه و نواحی وسیعی از جهان است، به قابل انتقال بودن بیماری بین انسان و حیوان اشاره کرد و گفت: معمولاً عفونت در انسان به تماس مستقیم با حیوانات آلوده یا فرآورده‌های آنها وابسته است. تماس با حیوانات دچار سقط‌ جنین و مصرف شیر آلوده یا فرآورده‌های آن مخاطرات اصلی در تب مالت هستند.

وی تاکید کرد: به علت عدم وجود اطلاعات کافی از وقوع بیماری انسان و حیوانات در بسیاری از کشورها، یا به دلیل فقدان تسهیلات تشخیص و گزارشی، تخمین دقیقی از میزان شیوع تب مالت در سطح جهانی وجود ندارد. علاوه بر این بسیاری از موارد تب مالت در انسان خفیف بوده یا با تظاهرات بالینی غیرمعمول همراه ‌شده که به درستی تشخیص داده نمی‌شود.

۳ راه‌ انتقال بیماری تب مالت

او درخصوص راه‌های انتقال تب مالت،‌ توضیح داد: انتقال از سه طریق اتفاق می‌افتد. راه اول از طریق تماس مستقیم از راه ملتحمه چشم (کونژنکتیو)، یا از طریق تماس خراش‌ها و جراحات پوست با ترشحات، مواد دفعی یا بافت‌های حیوانات آلوده یا اشیاء آغشته به ترشحات عفونی است. راه دوم نیز از طریق مصـرف بافت‌ها، مواد غذایی یا مایعات حـاوی باکتری بروسلا مانند شیرخام و فرآورده‌های لبنی آلوده خصوصا پنیر تازه، خامه و سرشیر است. موارد تب مالت انسانی ناشی از گوشت و فرآورده‌های آن کمتر از استفاده از فرآورده‌های لبنی آلوده است.

به گفته وی راه سوم انتقال بیماری نیز به شکل تنفسی و از طریق استنشاق ذرات عفونی معلق در آغل، اصطبل و آزمایشگاه است.

علائم بروز بیماری چیست؟

رییس گروه مدیریت بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان وزارت بهداشت درباره علائم بیماری، اظهار کرد: علائم تا حد زیاد وابسته به نوع بروسلا است و بر اساس شدت بیماری به اشکال حاد، تحت حاد، مزمن و موضعی ایجاد می‌شود. در نوع حاد بیمار گرفتار لرز ناگهانی، درد عمومی بدن به خصوص درد پشت بوده و عرق شدید دارد. بیمار اشتهای خود را از دست داده و از ضعف و سستی شکایت می‌کند. در نوع تحت حاد نیز اغلب اوقات حالت تب‌دار اولیه وجود نداشته و آغاز آن بی سروصدا است ولی گاهی به دنبال مرحله تب‌دار حاد شروع می‌شود و شکایت اصلی بیمار از ضعف و خستگی است.

او ادامه داد: در نوع مزمن بیماری غالباً علائم بعد از یک دوره تب‌دار برای سال‌ها باقی می‌ماند. در نوع موضعی نیز باکتری‌های بروسلوز می‌توانند در اعضاء مختلف بدن ایجاد عفونت موضعی کند که شایع‌ترین اعضاء مبتلا شامل استخوان‌ها، مفاصل، سیستم اعصاب مرکزی، قلب، ریه، طحال، بیضه‌ها، کبد، کیسه‌صفرا، کلیه‌ها، پروستات و پوست است. ممکن است عفونت موضعی به طور همزمان در چند محل نیز ایجاد شود؛ این شکل بیماری در اغلب موارد در ارتباط با نوع مزمن بیماری است.

وی افزود: به طور کلی بیماری به صورت حاد یا موذیانه شروع شده و با تب مداوم یا منظم با دوره‌های متناوب، تعریق فراوان به خصوص در شب، خستگی، بی‌اشتهایی و کاهش وزن، سردرد، درد عضلانی و درد عمومی بدن تظاهر می‌کند.

افزایش بروز تب مالت طی ۱۴۰۱

وی در خصوص وضعیت بروز تب مالت در کشور، گفت: طی سال گذشته متاسفانه بروز موارد با افزایش مواجه بود و آمار مبتلایان به حدود ۲۲ هزار مورد رسید. متاسفانه قسمت اعظم ابتلا به تب مالت به دلیل استفاده از فرآورده‌های لبنی غیرپاستوریزه است و این موضوع مهم است که مردم در مصرف این فرآورده‌ها دقت کنند.

شیرزادی با تاکید بر اینکه اساس پیشگیری از تب مالت، کنترل آن در جمعیت حیوانی است، گفت: در کنار اقدامات زیربنایی مرتبط با بهداشت دام، ارتقاء آگاهی مردم در خصوص راه‌های انتقال و نظارت بر عرضه شیر و فراورده‌های لبنی بهداشتی و پاستوریزه، رکن دیگر مدیریت بیماری در جامعه است.

وی افزود: سازمان دامپزشکی در برنامه سالیانه خود واکسیناسیون فراگیر گوسفند و بز را با واکسن Rev۱ انجام می‌دهد که دُز کامل آن در بره و بزغاله‌ها و دُز کاهیده آن در بالغین مورد استفاده قرار می‌گیرد. در جمعیت گاوی نیز در واحدهای صنعتی برنامه تست و کشتار اجرا می‌شود و واکسیناسیون فراگیر گاوها و گوساله‌ها با واکسن IRIBA نیز به اجرا در می‌آید.

او با اشاره به اهمیت کنترل بیماری در جمعیت انسانی، بیان کرد: پیشگیری و کاهش بروز بیماری در انسان از طریق آموزش بهداشت به منظور کاهش خطرات شغلی و بیماری‌های منتقله توسط محصولات لبنی آلوده و پاستوریزه کردن شیر و فرآورده‌های آن باید انجام شود.