آیا اصغر فرهادی دزد ایده‌هاست؟

مجله نیویورکر، امروز با انتشار گزارشی مفصل به چالش اخیر اصغر فرهادی یعنی شباهت فیلمنامه «قهرمان» با مستند «دوسر برد دوسر باخت» آزاده مسیح‌زاده، ورود کرده است. این گزارش با تیتر "آیا اصغر فرهادی، کارگردان برنده اسکار ایده‌ها را دزدیده است؟" روی سایت این مجله منتشر شده است و در نسخه مجله نیویورکر با تیتر «یک حسابرسی» منعکس شده است.

در سطر ابتدایی این مطلب، نیویورکر نوشته که آزاده مسیح زاده از جمله افرادی است که معتقد است فرهادی از ایده او برای روایت «قهرمان» استفاده کرده است. مسیح‌زاده در مصاحبه با این مجله گفته که: «فقط می‌خواهم، او صادق باشد.»

ریچل اویو، نویسنده این مجله در گزارش تحقیقی خود به بررسی تمام فیلم‌های فرهادی پرداخته و مدعیات افراد دیگری غیر از آزاده مسیح‌زاده درباره برخی آثار دیگر فرهادی را نیز مورد تحقیق و تفحص قرار داده است.

در این گزارش تحقیقی، اسامی چند چهره سینمایی ایران، چون مانی حقیقی، عباس جهانگیریان،  مصطفی پورمحمدی و ... دیده می‌شود که به برررسی مسأله ارتباط میان ایده‌ها و موضوعات طرح شده در مراودات این افراد با فرهادی، با داستان‌ فیلم‌هایی که فرهادی نوشته و ساخته، اشاره شده است.

بعد از شکایت آزاده مسیح‌زاده، شاگرد کلاس مستندسازی اصغر فرهادی، این کارگردان سینما طی ایام گذشته در رفت‌وآمد به دادگاه بوده اما هنوز نتیجه نهایی دادگاه منتشر نشده است. آخرین خبر حقوقی منتشر شده درباره او صدور «قرار جلب به دادرسی» بوده است که مسیح زاده به آن اشاره کرده بود.

پیش از این مسیح‌زاده به برخی رسانه‌ها گفته بود "بازپرس دادسرای فرهنگ و رسانه تهران پس از چند ماه رسیدگی به شکایتش از اصغر فرهادی «مبنی بر سرقت هنری و ساخت فیلم قهرمان بر اساس مستند "دو سر برد، دو سر باخت"، مستندات شکایت را کافی تشخیص داده و قرار جلب به دادرسی علیه فرهادی صادر کرده است»."

گزارشگر مجله نیویرکر در گزارش خود بعد از معرفی مسیح‌زاده، به ماجرای حضور او در یک کارگاه فیلم‌سازی اصغر فرهادی که در موسسه فرهنگی هنری «کارنامه» برگزار می‌شده، اشاره می‌کند و بعد به شرح سابقه سینمایی فرهادی و تعدادی از آثار او برای مخاطب خارجی که احتمالاً او را به صورت جزئی نمی‌شناسد، می‌پردازد.

در این گزارش به نقل از مسیح‌‌زاده و چند تن از افراد شرکت کننده دیگر در این کارگاه سینمایی، شرحی از کلاس سینمایی فرهادی و چگونگی طرح قصه مستند مد نظر مسیح‌زاده که با قصه «قهرمانِ» فرهادی شباهت دارد، روایت شده است مبنی بر اینکه چطور این سوژه از طریق یک روزنامه‌نگار در شیراز دنبال شد و چندین نوبت مراحل ساخت آن به وسیله مسیح‌زاده، چگونه پیش برده شد.

«ریچل اویو» در گزارش خود به گفتگو با برخی همکلاسی‌های مسیح زاده پرداخته که روایت آن‌ها می‌تواند به مخاطب در راستی‌آزمایی این مدعا کمک کند. محمرضا شکری، سوژه مستند مسیح‌زاده که از همسرش طلاق گرفته و به دلیل بدهی مالی در زندان مشغول نقاشی است، هم از نظر آویو دور نمانده است.

گفتگو با مانی حقیقی درباره سال‌ها همکاری با اصغر فرهادی و ماجرای تولید «چهارشنبه سوری» بخش دیگری از این گزارش است اما نکته قابل توجه که از قول حقیقی در این گزارش نقل شده به فیلم «گذشته» مربوط می‌شود که از قول حقیقی گفته شده که اصل سوژه این فیلم با پیشنهاد او بوده است. حقیقی در بیان جزئیات بیشتر از این ملاقات می‌گوید که فرهادی به او وعده بازی در این فیلم را داده بود و حتی برای اینکه حقیقی امکان بازی در این فیلم را پیدا کند، در کلاس‌‌های آموزش زبان فرانسه نیز شرکت کرده است.

مصطفی پورمحمدی که  در کارگاه فیلمنامه نویسی فرهادی در سال 88 حضور داشته، فرد دیگری است که در این گزارش از او نام برده شده است و می‌گوید، پس از نمایش «جدایی» در ایران، دوستانم طی تماسی با من گفتند که «جدایی» خط داستان مشابهی با فیلم کوتاه من دارد.

عباس جهانگیریان درباره «رقص در غبار» اشاراتی داشته است مبنی بر اینکه او، قصه‌ای مشابه فیلم‌نامه این اثر را نوشته و فرهادی قصه‌اش را خوانده و «رقص در غبار» را ساخته است. او گفته هر چند فرهادی نام من را در همه نسخه‌ها منتشر نکرد اما از فرهادی شکایت نکردم.