تکیه کلام های گزارشگران فوتبال، در لحظات حساس

همشهری جوان: تا سال‌های می‌شنیدیم «گل...» بعدش شد «توی دروازه». حالا هم می‌شنویم «توی دروازه» منتها نه همیشه. لحن بیان آن هم عوض شده و فقط یک نفر هست که «توی دروازه» را دوباره می‌گوید؛ اولی را شمرده و دومی را شمرده تر. سرهنگ علیفر افتخار می‌کند که به چنین کشفی رسیده؛ فوتبال دوست ها، اما عاشق جمله‌های جدید هستند؛ کاری که در دهه اخیر عادل فردوسی پور کرد و جواب گرفت. فراموش نکنیم؛ منظورمان تک جمله‌های گزارش‌ها مثل «غزال تیزپای آسیا»، «چقدر خوبیم ما»، «طارمی هتریک می‌کنه یا پاس می‌ده؟» و... نیست. دقیقا لحظه به ثمر رسیدن گل‌ها مد نظر است. برای این که بدانیم هر گزارشگر بعد از گل چه می‌گوید به طور رندوم دست به انتخاب زدیم و گزارش‌های آن‌ها را آنالیز کردیم. ابتدا شرح مختصری از شرایط مسابقه نوشته و عین جمله‌ها را بعد از به ثمر رسیدن گل‌ها روایت کره ایم. چه بسا خواندن جمله‌ها برای اطلاع از عیار عادل فردوسی پور، جواد خیابانی، مزدک میرزایی، محمدرضا احمدی، علیرضا علیفر، پیمان یوسفی و محمد سیانکی کافی باشد، اما نظرمان را در قالب نکته‌ها بیان کرده ایم تا نظر شما چه باشد. جواد خیابانی؛ ایتالیا- اسپانیا اهمیت بازی: هر دو تیم برای صعود مستقیم به جام جهانی به پیروزی نیاز داشتند. گل اول: حالا ضربه زده می‌شه و توی دروازه. چه گلی هم می‌زنه. حالا این جا بازیکن مادریدی ایسکو و ورزشگاه سانتیاگو برنابئو در اوج شادمانی قرار می‌گیرد. پرچم‌های اسپانیا رو می‌بینید در ورزشگاه و مربی این تیم رو. گل دوم: فرصت خوب برای آسانسیو. فرصت خوب. یه ضربه و باز هم توی دروازه. باز هم ایسکو. نتیجه رو دو بر صفر می‌کنه. حالا مادریدی‌ها در مادرید غوغا می‌کنن و پرچم‌های اسپانیا در ورزشگاه سانتیاگو برنابئو به اهتزاز درمیاد. گل سوم: گل سوم. تمام. دیگه کار ایتالیا تمام شد واقعا. عالی کار کردن. راموس مثل یه فوروارد مثل یه پاس و واقعا مثل یه مهاجم پا به توپ کار کرد و کلافگی مربی تیم ملی ایتالیا. نکته ها: جواد خیابانی بعد از گل اول و دوم از کلیشه «توی دروازه» استفاده کرد. پس از سومین گل، اما خرق عادت کرد: «گل سوم. تمام. دیگه کار ایتالیا تمام شد.» جمله‌های بعد از گل اول و دوم اشاره به شادی هواداران اسپانیا در ورزشگاه سانتیاگو برنابئو دارد و جمله بعد از گل سوم کمی گنگ است! از آن هاست که فقط خود خیابانی معنایش را می‌داند. ایسکو که گل دوم را زد. مزدک میرزایی؛ ایران - سوریه اهمیت بازی: ایران به جام جهانی صعود کرده، ولی برای تکمیل شادی به این برد نیاز دارد. از آن طرف می‌خواهد رکورد گل نخوردن را حفظ کند. گل اول: موقعیت برای تیم سوریه و دروازه ما باز می‌شه. متاسفانه رکورد ما از دست رفت در گل نخوردن. شروع تیم سوریه فعلا خوب بوده، اما ما فرصت زیادی داریم جبران کنیم. حیف شد رکورد رو از دست دادیم. گل دوم: حالا ضربه کرنر زده می‌شه. فرصت. توپ به تیر دروازه می‌خورده. حالا گل، گل برای ایران. گل مساوی رو تیم ایران به ثمر می‌رسونه. یک یک مساوی. گل سوم: پرتاب بلند از حاج صفی، بازم فرصت برای ایران و توی دروازه. گل برای ایران. بازم آزمون. بازی می‌شه دو بر یک. بالاخره فشار بی امان حملات ایران نتیجه می‌ده. ایران دو سوریه یک. گل چهارم: سوما، حالا ضربه رو می‌زنه توی دروازه. چقدر بد خورد بیرانوند در نود و دومین دقیقه. حیف شد این پیروزی را ما از دست دادیم. روی یه حرکت ساده دروازه ما باز شد. نکته ها: مزدک میرزایی در این بازی موقع گل، از جمله‌هایی استفاده کرد که همیشه در گزارش هایش به کار می‌برد: «دروازه باز می‌شه»، «گل» و «توی دروازه». اگر او این جمله‌ها را فاکتور بگیرد و یکراست سراغ جمله‌هایی که بعد از گل می‌گوید برود، از دام کلیشه نجات پیدا می‌کند. عادل فردوسی پور؛ استقلال- پدیده اهمیت بازی: استقلال تهران تا پیش از مسابقه با پدیده مشهد از چهار مسابقه تنها موفق به کسب چهار امتیاز شده بود و برای فرار از بحران باید این مسابقه را برنده می‌شد. حساسیت و نیز شرایط آبی‌ها مواد اولیه خوبی در اختیار فردوسی پور می‌گذاشت تا در گزارش خود از آن‌ها استفاده کند. گل اول: پشت محوطه جریمه. قاضی ضربه رو می‌زنه (صدا بالا می‌رود) چه گلی زد. (سکوت پنج ثانیه ای) چه ژست قشنگی هم داشت بعد از گل؛ خوشحالی فروخورده. گل دوم: میندازه در عمق... چه پاسی... مهربان... ضربه او و گل؟ بله گل. گل دوم رو مهربان می‌زنه. دو بر صفر برای تیم پدیده. دوربین رفت روی علیرضا منصوریان... نکته ها: مهم‌ترین ویژگی فردوسی پور پایبند نبودن به کلمات کلیشه‌ای در گزارش هاست و موقع به ثمر رسیدن گل‌ها سعی می‌کند از اصطلاحات رایج مثل «توی دروازه» استفاده نکند. این بار هم با چشم باز کنش و واکنش‌های بعد از گل را به خدمت گزارش درآورد. بعد از این که گفت: «چه گلی زد» سکوت قاضی را به «خوشحالی فروخورده» تعبیر کرد. خودش هم مثل قاضی ساکت ماند تا بهت ورزشگاه آزادی بهتر نمایان شود. گل دوم در شرایط نامتعادل وارد دروازه استقلال شد و فردوسی پور با طرح سوال، خود را در مقام یک بیننده قرار داد که آیا توپ مهربان گل می‌شود یا نه؟ علیرضا علیفر؛ هلند- بلغارستان اهمیت بازی: هلند بار نجات از حذف زودهنگام و صعود به مسابقات جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه به پیروزی در کشور خودش نیاز داشت. گل اول: باز هم هلند، به درون محوطه جریمه، فرصت مقابل دروازه، توی دروازه، توی دروازه. دقیقه هفت دروازه بلغارستان باز می‌شه. ببینید جزییات کار رو و ضربه تمام کننده از پروپر. گل دوم (در حالی که موقعیت جدی بود، داشت از سقوط فوتبال حرف می‌زد و موقع ضربه صدایش بالا رفت): یه موقعیت، یه ضربه و توی دروازه، توی دروازه. به نظر می‌رسه روبن کار را برای بلغارستان تمام کرده. هلند دو بلغارستان صفر. گل سوم: این موقعیت و توی دروازه توی دروازه. حادثه‌ای که هلند از آن می‌ترسید، اتفاق می‌افته و استرس بر هلندی‌ها حاکم می‌شه. گل چهارم: بلافاصله این طرف. این فرصت و توی دروازه توی دروازه. حساب کار به سه یک تبدیل می‌شه و باز هم نفسی به راحتی می‌کشه دیک ادووکات (مربی هلند) نکته ها: توی دروازه توی دروازه. علاقه‌مندان فوتبال می‌دانند علیرضا علیفر جز این دو کلمه چیز دیگری برای اعلام به ثمر رسیدن گل‌ها ندارد. با صدای بلند این دو کلمه را بیان می‌کند که دومی کش دارتر است. بعد از آن هم چگونگی شکل گیری گل را تشریح می‌کند. با این مقدمه: «ببینید جزییات کار رو». عیب دیگر او جایی است که لحظه پیش از گل را نادیده می‌گیرد و به حواشی می‌پردازد. محمدرضا احمدی؛ بارسلونا- رئال مادرید اهمیت بازی: حتی بازی‌های دوستانه رئال مادرید و بارسلونا حیثیتی است، چه برسد به این که مسابقه رفت سوپرجام اسپانیا باشد. چه مسابقه‌ای به اندازه ال کلاسیکو به یک گزارشگر سوژه می‌دهد؟ گل اول: فرصت برای رئال (صدا بالا می‌رود) و توی دروازه. جرار پیکه گل به خودی می‌زنه و دروازه بارسا باز می‌شه... رئال مادرید یک بارسلونا صفر- و حالا کاملا سوژه رئالی‌ها جور می‌شه تا بتوانند برای پیکه داستان جدیدی ایجاد بکنند. گل دوم: (کمی قبل از این که مسی پنالتی بزند): به دنبال بیست و چهارمین گلش در برابر رئاله؛ می‌زنه و توی دروازه. بازی یک یک مساوی شد. زننده گل لیونل مسی. گل سوم: عالی می‌زنه کریس رونالدو. چه گلی می‌زنه و بازی رو دو یک می‌کنه (با صدای بلند) گل چهارم: محکم می‌زنه و توی دروازه. گل سوم برای رئال مادرید توسط اسانسیو (با صدای بلند). رئال سه بارسلونا یک. نکته ها: محمدرضا احمدی جزء گزارشگران خوب است، ولی موقع گل، غالبا از «توی دروازه» استفاده می‌کند. در این مسابقه سه بار این کار را کرد، ولی حواسش به جملات قبل و بعد بود. بهترینش جایی رقم خورد که به شرایط پیکه بعد از گل به خودی اشاره کرد. در گل سوم هم ضریه زیبای رونالدو او را سر ذوق آورد و به جای «توی دروازه» از جمله «عالی می‌زنه» استفاده کرد. پیمان یوسفی؛ پرسپولیس- الاهلی اهمیت بازی: تیم پرسپولیس امید زیادی به قهرمانی در آسیا دارد و مسابقه اش برابر الاهلی سرنوشت ساز بود. پیمان یوسفی این را می‌دانست و باید گزارشش منطبق بر حساسیت و جذابیت مسابقه باشد. گل اول: عکس العمل بیرانوند و به همین سادگی دروازه باز می‌شه. هنوز اجازه ندادند ببینیم چی می‌شه که عمر سوما، مهاجم سوری و زهردار تیم الاهلی حساب کار را یک بر صفر کرد. تکیه کلام‌های گزارشگران فوتبال، در لحظات حساس گل دوم: سمت چپ یه موقعیت؛ یه بار دیگر عجمان... (صدایش بالا می‌رود): پشت مدافعین، تک به تک و توی دروازه. گل دوم. یه آب سردی رو روی همه ما می‌ریزه و لئوناردو دسوزا حساب کار را دو بر صفر می‌کنه. گل سوم: بشار می‌فرسته روی دروازه (صدایش بالا می‌رود) یه فرصت هست برای پرسپولیس، توی دروازه. گل اول برای پرسپولیس به دست میاد. اختلاف به حداقل می‌رسه. انگیزه‌ها حداکثر می‌شه. گل چهارم: یه فرصت، پرتعداد، گادوین منشا. روی پای چپش (صدایش را بالا می‌برد) ضربه رو می‌زنه و توی دروازه. چیزی که هم گادوین منشا لازم داشت تا تو دل هواداران بیشتر جا بشه؛ هم پرسپولیس در این دقایق؛ گل مساوی. نکته ها: برگ برنده یوسفی به کارگیری این جمله است: «به همین سادگی دروازه باز می‌شه.» برای سه گل دیگر «توی دروازه» گفت: افزوده‌هایی به آن داشت، اما آن قدر خاص نیستند که بتوان آن‌ها را برای یوسفی امتیاز دانست. • محمد سیانکی نسبت به چند سال قبل پیشرفت قابل ملاحظه‌ای در گزارشگری داشته، اما هنوز شش دانگ نشده. او در بازی پرسپولیس و نفت تهران سعی کرد با انرژی گزارش کند و موقع به ثمر رسیدن گل‌ها جملات غیرکلیشه‌ای به کار ببرد. برای گل اول «توی دروازه» را استفاده کرد که اگر نمی‌کرد امتیازش بالاتر می‌رفت. اتفاقا قبل و بعد از «توی دروازه» جمله‌هایی به کار برد که اشاره مستقیم به حال و هوای مسابقه داشت. برای گل دوم و سوم از کلیشه رایج فرار کرد و مجموع جمله هایش گویای شرایط و مشخص‌های بازیکن هاست. • بازی ایران و کره جنوبی که شب عاشورا در ورزشگاه آزادی برگزار شد، به لحاظ گزارش برای گزارشگر آن یک چالش اساسی بود. او باید این بازی حساس را در صورت به ثمر رسیدن گل توسط ایران طوری گزارش می‌کرد که بیشتر وجه حماسی گل پررنگ می‌شد تا وجه شادی بخش آن؛ کاری که البته محمدرضا احمدی آن را به بهترین شکل ممکن انجام داد و توانست لحظه به ثمر رساندن گل ایران توسط سردار آزمون را با حس و حالی درست گزارش کند. تک جمله‌های به یادماندنی مسابقه استقلال و پرسپولیس دربی باز‌ها نیاز به توضیح نیست که دربی استقلال و پرسپولیس همیشه حساس و جذاب بوده. تا جایی که حتی غیرفوتبالی‌ها هم جذب آن می‌شوند. دوآتیشه‌های سرخ و آبی برایشان خیلی مهم است چه کسی مسابقه را گزارش کند. آن‌ها می‌خواهند عیششان از یک بازی حساس کامل شود. در این مسابقه‌ها همیشه اتفاقات جالب رخ داده؛ برای تکمیل گزارش اصلی سراغ تک جمله‌های به یادماندنی گزارشگر‌ها رفته ایم. دربی ۶۸ «یک گل دیدنی از کریم باقری و دیگه از شر این بازی یک یک خلاص شدیم.» پیگیران فوتبال می‌دانند چرا این جمله عادل فردوسی پور مهم است، شش بازی متوالی بود که دربی پایتخت با یک تساوی به پایان می‌رسید و رقابت شصت و هشتم بالاخره برنده داشت. دربی ۷۱ «تعویض طلایی پرویز مظلومی». این جمله را جواد خیابانی بعد از گل دوم استقلال بیان کرد و اشاره اش به حرکت موثر محسن یوسفی بود که منجر به گل دوم این تیم در دربی ۷۱ شد. استقلال این مسابقه حساس را با پیروزی دو یک به پایان رساند. دربی ۷۴ «یک بازی دراماتیک برای پرویز مظلومی. او چند لحظه پیش برنده بود و پرسپولیس که شکست نمی‌خوره و مصطفی دنزلی باز هم در دربی شکست نمی‌خوره. ضعف در دفاع استقلال و سانتر‌های نابودکننده مهدی مهدوی کیا.» این‌ها جمله‌های مزدک میرزایی در مسابقه‌ای است که پرسپولیس دو گل عقب بود و سه گل زد! دربی ۷۹ «بالاخره گل دیدیم توی دربی. چه اتفاقی! سجاد شهباززاده کاری می‌کنه که چهارصد و خرده‌ای کسی انجام نداده بود.» علاقه‌مندان به فوتبال می‌دانند که ۴۰۴ دقیقه گلی در دربی به ثمر نرسیده بود و بازیکن استقلال طلسم را شکست. فردوسی پور هم این طور واکنش نشان داد. دربی ۸۱ «دقیقه ۹۰ و n. ام پرسپولیس به گل می‌رسه.» فردوسی پور برای نشان دادن اهمیت زمان به ثمر رسیدن گل پرسپولیس چاره‌ای نداشت جز به کارگیری n. این بازی یک یک مساوی شد. دربی ۸۲ «طارمی هتریک می‌کنه یا پاس می‌ده؟ گل سوم [برای طارمی؟]... نه چهارتا می‌شه حالا [پرسپولیس].» این جمله محمدرضا احمدی در شرایطی بیان شد که پرسپولیس در دقیقه ۸۵ سه بر یک از استقلال جلو بود. آبی‌ها برای جبران جلو کشیده بودند که اسیر ضدحمله شدند. توپ به مهدی طارمی رسید و در حالی که می‌توانست آن را وارد دروازه کند، ریسک نکرد و به محسن مسلمان پاس داد.