نمکدوست: از تلویزیون به عنوان قهرمان رسانه‌ها گذر کرده‌ایم

خبرگزاری فارس: نشست «افکار عمومی جامعه ایران در قبال فاجعه» صبح امروز -سه‌شنبه ۲۷ فروردین- برگزار شد.

بنا بر این گزارش، «حسن نمکدوست» استاد دانشگاه در سخنانی گفت: زمانی که شروع به تحصیل در رشته ارتباطات و روزنامه‌نگاری کردم، بحث تأثیر تلویزیون بر افکار عمومی مطرح بود و تأثیر رادیو بر افکار عمومی بحث کهنه‌ای بود و مطبوعات هم قهرمان اصلی تاثیر بر افکار عمومی نبود و رسانه‌های جریان اصلی، سرمایه‌های هنگفتی داشتند و این رسانه‌ها که نماد اصلی آنها در آن مقطع تلویزیون بود، به لحاظ تکنیکال و نه به لحاظ محتوا سهم بزرگی در شکل‌گیری افکار عمومی داشتند.

وی ادامه داد: ما الان از تلویزیون به عنوان قهرمان گذر کردیم و به این رسیده‌ایم که خودمان هم به لحاظ تکنیکال و هم به لحاظ محتوایی می‌توانیم یک رسانه باشیم. امروز هیچ چیز به جز اراده شخصی مانع انتشار محتواهای مختلف نیست و متقابلاً هیچ چیز جز اراده شخصی مانع شما برای دریافت محتواهای مختلف نیست.

نمکدوست تصریح کرد: زمانی که به صفحات معجزه‌گر تلویزیون و روزنامه خیره می‌شدیم یا صدای دلنشین رادیو را گوش می‌کردیم گذشته و الان شما می‌توانید هر محتوایی تولید کنید و از آن مهم‌تر به هر محتوایی واکنش نشان دهید به همین خاطر از نظر ما اینکه رسانه‌ها زمانی به عنوان مهندسان تاعمله‌های ساخت پدیده‌ای به نام افکار عمومی بودند، گذشته ما الان جایگاه یگانه‌ای نداریم و تبدیل به یک کنشگر در کنار کنشگران دیگر شدیم.

این استاد دانشگاه در ادامه سخنانش به تاثیرگذاری افکار عمومی در دنیای امروز اشاره کرد و عنوان داشت: افکار عمومی امروز پدیده‌هایی بسیار نو شونده، پی در پی و درگیر با هم هستند و در این شرایط بحران‌ها هم وجود دارند. البته در معنای افکار عمومی‌ها پذیرش اینکه ایران کشور درگیر بحران‌های طبیعی و خود ساخته است به عنوان یک مفهوم جدی مورد نظر نیست.ولی ما بحران‌های دست‌ساز خود را هم تولید می‌کنیم.

وی افزود: به عنوان مثال هر سال ۱۵ هزار نفر در تصادفات کشته می‌شوند و بر اساس آماری غیر رسمی دو تا سه برابر این عدد در تصادفات افراد معلول می‌شوند. نزدیک ۷ تا ۸ درصد تولید ناخالص کشور در تصادفات هزینه می‌شود که این عددی است که کل بودجه سطوح مختلف آموزش کشور به آن نمی‌رسد. همچنین اولین مواجهه افراد هنگام روبه رویی با بحران، انکار است و ما همواره در موقعیت کتمان بحران هستیم و هیچ وقت مهیای مقابله با آن نمی‌شویم. مثلا همه می‌دانیم تهران درگیر آلودگی هواست اما واکنش عملی به آن نشان نمی‌دهیم.

نمکدوست با بیان اینکه از سال ۵۶ تا به حال در فضای رسانه‌ای کشور حضور داشته‌ام، عنوان داشت: به نظرم فرقی بین رسانه‌های ما و کف خیابان در درک مفهوم بحران وجود ندارد. متخصصان ارتباطات ما هم مثل من و شما به جز معدودی انگشت‌شمار که قاعده را هیچ‌گاه زیر سوال نمی‌برند هیچ‌گونه آمادگی برای مواجه شدن با مفهوم بحران ندارند. روح و روان برای مواجهه با بحران چگونه باید آماده شود؟ و این موضوع را رسانه‌های ما نمی‌دانند.

وی افزود: الان همه ما با وجود این که باران یک رحمت الهی است لحظه شماری می‌کنیم تا سیل متوقف شود اما بعد از اینکه تمام شود چه کنیم؟ درباره چگونگی مواجه شدن با آن تصمیم می‌گیریم یا این که دوباره نادیده‌اش می‌گیریم؟ رسانه‌های ما بلد نیستند مواجه شدن با بلایای طبیعی را به یک دستورالعمل اجتماعی تبدیل کنند و باید آماده شدن برای سیل‌های آینده به یک دستورالعمل اجتماعی و مطالبه اجتماعی تبدیل شود. البته سیل در روزهای تعطیلات نوروزی اتفاق افتاد . در کل مطبوعات نتوانستند چندان به آن بپردازند و بیشتر خبرگزاری‌ها به کمک همکاران کشیک کار را انجام دادند.

وی تصریح کرد: در این مدت اخبار رادیو و تلویزیون درباره سیل به دلایل مختلف مورد اطمینان جامعه نبود و ما در این پدیده از موهبت رسانه‌های جریان اصلی تا حدود زیادی محروم بودیم. حتی هفدهم فروردین برخی روزنامه‌ها تیتر صفحه‌ اول را به سیل اختصاص ندادند.

وی در پایان گفت: در افکار عمومی می‌گوییم این واقعیت برخورد با حوادث جایگاه کنشگرانه خود را ندارد اگر بدانیم زلزله و آلودگی هوا وجود دارد به آن واکنشی نشان نمی‌دهیم. رسانه‌ها چه در مفهوم جریان اصلی که وظیفه اصلی آن است و چه شبکه‌های اجتماعی نتوانستند مفهوم بحران را به یک مفهوم مورد اجماع میان خود نزدیک کنیم.