قنات‌ها هم ازدواج می‌کنند!

خبرگزاری ایسنا: قنات به عنوان یکی از سازه‌های قدیمی و دست‌ساز بشر که تمام یا بخشی از آب بسیاری از مناطق کم آب کشورمان تامین می‌کند، از ارزش بسیار بالا و جایگاه خاصی برخوردار است. هر چند جایگاه کنونی این شریان‌های زنده و حیات بخش به دنبال برداشت‌های بی‌رویه و خشکسالی‌ها رو به نابودی گذاشته و دیگر همچون گذشته نیست، ولی هنوز هم این سازه‌های آبی از جاذبه‌های بیشماری برخوردار هستند. یکی از جاذبه‌های این سازه جاذبه‌های فرهنگی آنهاست که شامل مراسم‌هایی نمادین و مرسوم در بین مردم ایران زمین در گذشته بوده و اکنون نیز با احیا و برگزاری چنین مراسم‌هایی به دلیل خاص بودن، می‌توان نه تنها از فراموشی آن‌ها جلوگیری کرد بلکه می‌تواند به عنوان راهکاری موثر در جذب گردشگران داخلی و خارجی موجب رونق صنعت گردشگری کشورمان شود. علی اصغر سمسار یزدی، مشاور ارشد مرکز بین‌المللی قنات و سازه‌های تاریخی آبی یکی از این آیین‌ها و سنت‌های قدیمی را مراسم «ازدواج قنات» ذکر و در این باره تصریح می‌کند: این مراسم که در گذشته‌های نه چندان دور در برخی از نقاط کشور انجام می‌شده، اکنون به دست فراموشی رفته است. وی اضافه می‌کند: برخی از مردم در جوامع گذشته معتقد بودند که اگر آبدهی قناتی به دلیل خشکسالی یا هر دلیل دیگری کاهش پیدا می‌کرد، مشکل با انجام مراسم ازدواج آن قنات برطرف می‌شده است. این پژوهشگر یزدی در مورد نحوه برگزاری این مراسم نیز بیان می‌کند: برای برگزاری مراسم ازدواج قنات، زنی که اصیل همان روستا و بیوه بوده را در مراسمی شبیه ازدواج‌های کنونی، به عقد قنات در می‌آوردند و این زن تا پایان عمرش، همسر قنات محسوب می‌شد. وی با اشاره به سنت آب‌تنی زن در آب قنات پس انجام مراسم ازدواج، می‌گوید: قنات باید هزینه‌های همسر خود را تامین می‌کرد و لذا صاحبان قنات، هزینه‌های زندگی این زن را از طریق اخذ نفقه قنات می‌پرداختند و به عبارتی این هزینه نیز به دیگر هزینه‌های قنات مانند لایروبی، پیشکارکنی و مرمت قنات افزوده می‌شد. سمساریزدی با بیان این که آخرین همسر قنات حدود ۴۰ سال پیش از دنیا رفته است و دیگر هیچ همسر قناتی باقی نمانده است، از یزد به عنوان شهری بیگانه با مراسم ازدواج قنات یاد می‌کند و در پایان می‌گوید: تا جایی که مشاهده شده، هیچ مراسمی در یزد با چنین عنوانی برگزار نمی‌شده و هیچ زن یزدی، عروس قنات نشده است، ولی با این وجود شهر‌هایی مانند اصفهان و شاهرود میزبان برگزار چنین مراسم‌هایی بوده‌اند.