حذف سرافرازانه، بهتر از انتخاب ذلیلانه

هفته نامه رادکان نوشت: فیلم «محمد رسول الله(ص)» درحالی از مراسم اسکار سال 2016 حذف شد که این أثر، یکی از بین المللی ترین فیلم های روز سینمای جهان است. فیلمی که موضوع محوری آن، تولد و دوران کودکی پیامبر اسلام است. پیامبری که پیروانش امروز در سرتاسر جهان گسترش یافته است؛ از کشورهای اسلامی گرفته تا پیشرفته ترین شهرهای اروپایی و دورافتاده ترین روستاهای آمریکای لاتین. به جز این، نماینده سینمای ایران در اسکار، حاصل گردهمایی جمعی از نام آورترین متخصصان سینمایی جهان است. مجید مجیدی، خود یکی از فیلمسازان مطرح دنیاست که آثارش در بسیاری از کشورهای جهان به نمایش درآمده و حتی با اقتباس از فیلم «بچه های آسمان» او فیلم های دیگری هم ساخته شده است. حضور افرادی چون ویتوریو استورارو به عنوان مدیر فیلمبرداری، اسکات ایتون اندرسون به عنوان طراح جلوه های ویژه بصری، جیانتو دروسی طراح چهره پردازی و ... که هر یک از بزرگان فنی سینمای جهان محسوب می شوند، معرف یکی از قوی ترین و مشهورترین گروه های تولید سینمای امروز دنیاست. اما با اعلام 9 فیلم راه یافته به بخش پایانی برترین فیلم های غیرانگلیسی زبان هشتاد و هشتمین دوره مراسم اسکار، فیلم جدید مجید مجیدی نادیده گرفته شد. این درحالی است که فیلم «محمد رسول الله(ص)» در مقایسه با فیلم هایی که طی سال های اخیر جایزه بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان اسکار را دریافت کردند، یک سر و گردن بالاتر است؛ هم در ساختار و تکنیک سینمایی و ویژگی های هنری و هم در محتوا. اما چرا اسکار، نماینده سینمای ایران را به رغم شایستگی قرار گرفتن در جمع برترین ها، حذف کرد؟ کافی است به تاریخچه برگزاری مراسم اسکار، نگاه کنیم. در سال 1927 و در یک مهمانی که در منزل لویی ب مه یر، رییس کمپانی مترو گلدوین مه یر برگزار شد، اساسنامه برگزاری مراسم انتخاب بهترین فیلم ها و هنرمندان سال سینمای جهان از نظر آکادمی علوم و هنرهای تصویری آمریکا نوشته شد. اما نکته مهم این است که در این اساسنامه عنوان شده که برگزیده ها، باید دارای دو شاخصه مهم باشند؛ نخست اینکه باید به تقویت ساختار سینمای آمریکا کمک کنند و دیگر اینکه مبلغ و مروج ایدئولوژی آمریکایی باشند. این است که مراسم اسکار یک رقابت صرفا آمریکایی و حتی می توان گفت محلی است که فقط آثاری را در بر می گیرد که در یک محدوده زمانی خاص و در شهر لس آنجلس به نمایش درآمده باشند و تنها نوع خاصی از سینما و سینماگران امکان راه یابی به آن را دارند. به همین دلیل هم با یک مرور کامل بر برگزیدگان همه ادوار این مراسم، می توان جای خالی بسیاری از فیلم ها و هنرمندان بزرگ و مانای تاریخ سینمای جهان را احساس کرد و برعکس، چه بسیار فیلم ها و افرادی که در این مراسم جایزه گرفتند اما امروز هیچ یاد و نامی از آنها در ذهن مردم نیست. شگفت انگیز است، اما واقعیت دارد؛ در خود کشور آمریکا آلفرد هیچکاک که از او به عنوان یکی از بزرگترین فیلمسازان جهان یاد می شود، هیچ گاه در مراسم اسکار هیچ جایزه ای نگرفت! تنها فیلم هیچکاک که از اسکار جایزه گرفت، «ربکا» بود که آن هم به تهیه کننده آن فیلم اعطا شد. "چارلز چاپلین"، "باستر کیتن"، "هاوارد هاکس"، "سمیوئل فولر" ، استنلی کوبریک" و "نیکلاس ری" همه از بزرگان تاریخ هالیوود هستند که هیچ گاه جایزه بهترین فیلم یا بهترین کارگردانی را از مراسم اسکار نگرفتند. هر چند برخی از آن ها ازجمله چاپلین، در اواخر عمر خود از اسکار جایزه افتخاری گرفتند. در میان فیلمسازان بزرگ سایر ملل نیز، نام بسیاری از بزرگانی که هیچ گاه در اسکار به جایزه نرسیدند دیده می شود. سرگئی آیزنشتاین، کنجی میزوگوچی، ماساکی کوبایاشی، روبر برسون، رنه کلر، روبرتو روسلینی، لوکینو ویسکونتی، مارسل کارنه، ژان کوکتو و ... از جمله برخی از کارگردان های مطرح سینمای جهان هستند که اسکار هیچ گاه آن ها را ندید. در کنار غیبت این اسامی مطرح و بزرگ، ما اسامی خیلی از فیلم ها و هنرمندانی را در میان برگزیده های اسکار می بینیم که فاقد محبوبیت و ارزش هنری هستند. به راستی چه کسی نام فیلم «آرتیست» و نام کارگردان آن به عنوان بهترین فیلم و بهترین کارگردان اسکار 2012 را در یاد دارد؟ «سخنرانی پادشاه»، بهترین فیلم مراسم سال 2011 اسکار شد، اما امروز هیچ یاد و نامی از آن در میان سینماگران و سینمادوستان جهان نیست! هیچ کس فیلم «آرگو» بهترین فیلم اسکار سال 2013 را به عنوان یک فیلم خوب قبول ندارد... و بسیاری دیگر از برگزیده های مراسم اسکار که به چنین سرنوشتی دچار شدند. نکته مهم در مسیر راه یابی فیلم ها به جمع برگزیده های اسکار است. این مراسم، شش هزار نفر داور دارد. به طور طبیعی، همه این داورها فرصت اینکه صدها فیلم متقاضی حضور در اسکار را ببینند و بررسی کنند ندارند. آنچه باعث می شود که یک فیلم در اسکار مورد توجه قرار بگیرد، قدرت کمپانی های پخش کننده فیلم هاست. کمپانی های قدرتمند سینمایی هالیوود صاحب بسیاری از رسانه ها هم هستند. جوسازی و تبلیغات رسانه های وابسته به این کمپانی ها عامل مطرح شدن فیلم های مدنظر مالکان این کمپانی ها می شود. به همین دلیل هم تنها فیلم هایی توان ورود به اسکار را دارند که باب میل مدیران این کمپانی ها باشند. بنابراین حذف فیلم «محمد رسول الله(ص)» از مراسم اسکار، مطابق با سیاست های اسکار اتفاق افتاده است. به طور طبیعی، فیلمی که هدفش بر هم زدن تصویر کلیشه ای و دروغین ساخته و پرداخته شده توسط سران کمپانی های سرمایه داری حاکم بر هالیوود و اسکار است، نمی تواند حمایت آن ها را برای حضور در اسکار جلب کند. همچنان که عدم راه یابی نماینده ایران به جمع نامزدهای اسکار، دلیلی بر ضعف این فیلم نسبت به فیلم های پذیرفته شده نیست. نکته مهم این است که ایران نباید از معرفی فیلم «محمد رسول الله(ص)» به اسکار احساس پشیمانی کند. چون این بار، برخلاف برخی از دوره های قبلی، فیلمی که به معنای واقعی کلمه نماینده سینمای ایران هست به اسکار معرفی شد. ما در ماجرای اسکار، استقلال فرهنگی خودمان را حفظ کردیم و حاضر نشدیم که مطابق سلایق و علایق سرمایه دارهای حاکم بر کمپانی های هالیوودی عمل کنیم. بدون تردید، حذف سرافرازنه از اسکار، بهتر از کسب جایزه ذلیلانه است. سینمای ایران برای درخشش در عرصه جهانی باید از جشنواره ها و جوایز غربی بگذرد و مسیرهایی را برای اکران عمومی پیدا کند. تنها در این صورت است که سینمای ایران، وجهه جهانی پیدا می کند.