همه چیز درباره کتابی که رئیس‌جمهور رونمایی کرد

فارس: حجت‌الاسلام حسن روحانی رئیس‌جمهور کشورمان روز گذشته (چهارشنبه دوم دی‌ماه) در حاشیه دیدار با مردم شهرری و در آستانه هفته وحدت از کتاب هفت جلدی «سیره پیامبر خاتم(ص)» رونمایی کرد.

این اثر توسط آیت‌الله ری‌شهری با همکاری یک تیم تحقیقاتی در مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث قم تألیف شده است و تلاش دارد شخصیت پیامبر رحمت(ص) و سبک زندگی اسلامی را به جهانیان معرفی کند.

اثر مذکور در 10 بخش و 89 فصل سامان یافته است و توسط حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالهادی مسعودی به فارسی ترجمه شده است. به همین بهانه، با وی گفت‌وگو کردیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.

* کار ترجمه کتاب چه مدت طول کشید؟

ترجمه این کتاب حدود 2 سال طول کشید. البته یک سری تحلیل‌ها هم درباره روایاتی که متعارض نشان می‌دادند یا روایاتی که نیازمند تبیین و تحلیل بودند، انجام گرفته که ترجمه آن‌ها هم مدت یک سال طول کشید.

*ویژگی خاص و متمایز این کتاب چیست؟ چون از این دست کتاب‌ها زیاد نوشته شده است، مانند «سیره صحیح پیامبر اعظم» علامه سیدجعفر عاملی، «سیره نبوی» آقای دلشاد تهرانی و ... ؟

-ویژگی اصلی کتاب این است که تمام متون حدیثی و تاریخی در این باره را دیده است، یعنی تقریباً بیش از حدود 500 منبع حدیثی و تاریخی یک به یک دیده شده است، این از جنبه تتبع، از جنبه تبیین هم، ناظر به مسائل روز و ناظر به مسأله سبک زندگی است و اساساً انگیزه نگارش این کتاب از سخنرانی ای به وجود آمد که مقام معظم رهبری در جمع جوانان خراسان شمالی درباره سبک زندگی پیامبر(ص) صحبت کردند.

پس آن تتبع و دیدن منابع بسیار که استخراج شده است، در تبیین هم ناظر به مسائل روز، برخی مسائل ایران و مسائل جوان امروز است، همچنین در شیوه عرضه احادیث در کتاب، آن احادیثی که احتیاج به رمزگشایی، احتیاج به تبیین و تحلیل داشتند و اساساً تعارضاتی میان برخی متون تاریخی و حدیثی وجود داشت، سعی کرده است، آنها را تبیین و راه حل ارائه دهد.

*یعنی در مباحث روایی و تاریخی تفکیکی میان منابع اهل تشیع و اهل تسنن قائل نشدید و همه منابع را دیده‌اید؟

- بله، حتی میان منبع حدیثی و تاریخی تفکیک نمی‌کنیم، البته اعتبارسنجی می‌کنیم و در پس‌زمینه کار ارزیابی سندی داریم، اما در دیدن، مواجهه و گردآوری تبعیض قائل نمی‌شویم، همه منابع را می‌بینیم.

*هنگامی که سیره پیامبر برای عموم مطرح می‌شود، افراد معملاً یاد توصیفات ظاهری حضرت می‌افتند، مثلاً غذای پیامبر(ص) این گونه بوده است، چهره ایشان به این شکل بوده و امثالهم. اما در این کتاب در 10 بخش که به امور اجتماعی حضرت مانند امور خانوادگی، تربیتی، سیاسی، نحوه تعامل حضرت با چهره های مختلف پرداخته است، در این رابطه یک مقدار توضیح دهید. همچنین بفرمایید پیوند این موارد با مسایل روز چگونه است؟

- یک بخشی از این مجموعه شامل صورت، سیما و ظاهر حضرت است، همین طور که گفتید سیره خانوادگی، سیره سیاسی، اجتماعی، سیره ارتباطی حضرت(ص) همه این ها در این کتاب گردآوری کردیم و معرفی کردیم، اما درباره ارتباطش با مسائل روز، ما در عنوان ها سعی کردیم سؤالی که در جامعه به صورت آشکار یا نهان وجود دارد، در دل آن عنوان ببریم، مثلاً فرض کنید آیا حضرت(ص) درباره رنگ لباس، چه رنگ هایی را انتخاب کرده اند، آیا اساساً معتقد بودند هر رنگی را می توان پوشید یا در سیره ارتباطی با مشرکان و منافقان چگونه برخورد می کردند و ما به تبع آن با دوستان، یاران و همکاران چگونه رفتار کنیم.

یا مثلاً در سیره خانوادگی حضرت(ص) آیا مانند افرادی که بعضاً امروز وجود دارند، بودند که در خانه به هیچ عنوان کار نمی کردند، به اصطلاح دست به سیاه و سفید نمی زنند یا اینکه طبق متون تاریخی حتی بز می دوشیدند، در کارهای جزئی خانه کمک می کردند یا در مورد امور سیاسی در انتخاب سفیران و مواجهه با آنان، حضرت سیاست و روش ویژه ای داشتند یا نه؟ بنابراین در این کتاب سعی کردیم، آن سؤالی که امروز وجود دارد یا نیازی که در سبک زندگی اسلامی وجود دارد، به گونه ای در درون آن عنوان بیان کنیم و با تلفیق به آن مطلب را ارجاع دهیم.

*در نظر ندارید مانند دانشنامه امام حسین(ع)، گزیده‌ای از این هفت جلد را در قالب یک جلد منتشر کنید تا ساده‌تر در دسترس عموم قرار گیرد؟

- سعی می‌کنیم تمام دانشنامه‌هایی که دارالحدیث چاپ می‌کند، بعد از مدت کوتاهی آن دانشنامه را به شکلی خلاصه کنیم، عربی یا فارسی و یا هر دو را با هم، با این وجود وعده می‌دهیم به زودی در سال آینده منتخب این کتاب آماده شود.

* زمانبندی ترجمه انگلیسی این کتاب به چه صورت است؟ با توجه به اینکه برای معرفی چهره رحمانی پیامبر اسلام(ص) به جهانیان، منابع انگلیسی پیراسته و مورد تأیید بسیار محدود است...

- در یک بازه زمانی طولانی‌تر در فکر این هستیم، همان طور که می دانید الان منتخب «میزان الحکمه» را به انگلیسی ترجمه کردیم یا برخی کتاب های کوچک مانند عوامل تحکیم خانواده به انگلیسی ترجمه کردیم، ولی روال کار زمان‌بر است. چون اول باید منتخب فارسی و عربی تدوین شود، بعد انگلیسی، ان‌شاءالله در یک بازه زمانی طولانی تر به آن هم می‌اندیشیم.

*با توجه به استقبال مردم از اپلیکیشین‌های موبایلی در سال‌های اخیر، آیا برنامه‌ریزی برای تولید نرم افزار این کتاب یا گزیده‌ای از آن انجام گرفته است؟

- مؤسسه دارالحدیث با همکاری مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) نرم‌افزاری نرم‌افزاری را تولید کرده است که کلیه منشورات را به صورت یک لوح فشرده با عرضه کند، إن شاءالله بعد از اینکه لوح فشرده اشکالاتش گرفته شد -البته در بازار تحقیق و پژوهش قابل استفاده است و به فروش می‌رود- در فاز دوم سراغ سیستم‌عامل اندروید می‌رویم.

* آیا برای توزیع این کتاب در کشورهای عرب‌زبان هم تمهیداتی اندیشیده‌اید؟

- بله! اتفاقاً بعد از اینکه این کتاب تمام شد، حضرت آیت‌الله ری شهری دستور دادند نسخه عربی به زودی آماده شود که نسخه عربی به دلیل اینکه ترجمه فارسی نداریم، می تواند در 4 جلد منتشر شد. البته یک مشکل کوچک وجود دارد که باید تحلیل‌های فارسی به زبان عربی ترجمه شود. یعنی ما ترجمه معکوس هم آنجا خواهیم داشت که اگر آن هم انجام شود، نسخه عربی سال آینده قابل ارائه است.

*هر جلد فارسی حدوداً چند صفحه است؟

- به طور متوسط هر جلد بیش از پانصد صفحه است، یعنی کل مجموعه بیش از ۳۵۰۰ صفحه را شامل می‌شود، البته حدود صفحه نمایه‌ها و فهرست هایی هستند که خیلی کار مراجعه کننده را آسان می کند. فهرست اعلام، نمایه های موضوعی و... تقریباً یک سوم جلد آخر را به خودش اختصاص داده است و کسانی که نمی خواهند کل کتاب را مطالعه کنند و دنبال یک مطلب خاص هستند، با این نمایه ها می توانند سریع به مقصد برسند.

*از آنجا که جنابعالی قائم مقام دانشگاه قرآن و حدیث هم هستید، چه ارتباطی میان دانشگاه و دارالحدیث در زمینه چاپ و نشر چنین کتاب‌هایی به ویژه در مقطع دکتری وجود دارد؟

- مؤسسه دارالحدیث دو بخش پژوهش و آموزش و یک بخش انتشارات دارد، در بخش آموزشی، وجهه اصلی آموزش دانشجویان در سه مقطع کارشناسی، ارشد و دکترا است، اما به دلیل اینکه رشته حدیث، تفسیر روایی و نهج البلاغه که از عمده ترین رشته ها هستند، همچنین کلام نقلی و رشته احکام کاربردی که متون بسیار کمی چه به صورت درسی و چه به صورت کمک درسی در ایران به زبان فارسی برای آن ها است، دانشگاه یک بخشی دارد تا متون درسی را برای دانشجویان و استادان فراهم کند، اکنون حدود 19 کتاب در قسمت انتشارات کتاب تهیه شده که بیشتر به کار دانشجویان می‌آید که برای علاقه مندان به مطالعه در حدیث، تفسیر روایی، کلام و اخلاق کاربردی هستند، می توانند از آنها استفاده کنند.