شیوه‌نامه رتبه‌بندی روزنامه‌ها اعلام شد
شیوه‌نامه رتبه‌بندی روزنامه‌ها همراه با جدول جدید شاخص‌های رتبه‌بندی و تعاریف آنها منتشر شد.
بر اساس این گزارش، اداره کل مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی شیوه نامه رتبه‌بندی روزنامه‌ها را به شرح زیر در اختیار مدیران مسوول روزنامه‌های کشور قرار داده است:
١- برای ارزیابی امتیاز روزنامه‌ها در هر شش ماه، شش روز به صورت اتفاقی اعلام می‌شود، به صورتی که تمامی روزهای هفته (شنبه تا پنج‌شنبه) و تمامی ماه‌های آن دوره را پوشش دهد (مثلا شنبه ١٩ فروردین، یکشنبه ١٣ اردیبهشت، دوشنبه ٢٣ خرداد، سه‌شنبه...) شاخص‌های محتوایی و توزیع، بر اساس همین ٦ نسخه و به صورت یکسان برای همه روزنامه‌ها محاسبه می‌شوند.
٢- اجرای طرح رتبه‌بندی در دوره‌های ٦ ماهه و برای روزنامه‌های داوطلب صورت میگیرد و پس از نهایی‌شدن، اعلان عمومی می‌شود. دوره اول برای ٦ ماهه دوم ٩٣ و به صورت آزمایشی انجام گرفته است که نتایج نهایی آن در آذر ٩٣ اعلام شد. دومین دوره نیز استثنائاً ٣ ماهه خواهد بود. (زمستان ٩٤) که نتایج آن در ابتدای سال ٩٥ اعلام خواهد شد و تا ٦ ماه اعتبار دارد. (شش مورد ارزیابی که به صورت اتفاقی انتخاب می‌شود در روزهای پایانی اسفند ٩٤ اعلام خواهد شد: از هر ماه ٢ شماره)
٣- شاخص‌ها و تعاریف زیر برای ارزیابی ٣ ماهه زمستان سال ٩٤ ملاک است و ممکن است برای دوره‌های بعدی و با هدف ارتقای روزنامه‌های کشور، با شاخص‌ها و تعاریف سخت‌گیرانه‌تری، تکمیل شود که قاعدتاً زودتر اعلام خواهد شد.
٤- هر روزنامه، ٢ ستون از فرم اظهار نامه را تکمیل می‌کند. به عنوان مثال در صورتی که تعداد تیترهای اختصاصی صفحات اول در ٦ شماره مورد نظر ٧ تا باشد به ترتیب اعداد ٧ و ٣,٥ را در ستون‌های مورد نظر می‌نویسند و اگر همکاران بیمه‌ای او در فهرست ارسالی ماه مورد نظر ٦٧ نفر باشد به ترتیب عدد ٦٧ و ٤.٧ را می‌نویسند. (به ٢٠ نفر، امتیازی تعلق نمی‌گیرد) فرم‌های خوداظهاری به همراه ٦ نسخه ای که تاریخ‌های آنها اعلام خواهد شد به دبیرخانه طرح رتبه بندی ارسال می‌شود.
٥- محل‌هایی که آن در جدول خوداظهاری، سیاه شده است، نیاز به تکمیل از سوی روزنامه ندارد.
٦- به امتیاز روزنامه‌های اختصاصی (تک زمینه‌ای) بجز اقتصادی و ورزشی، ٥ درصد و روزنامه‌های استانی (یا محلی) ١٠ درصد افزوده می‌شود. (این دو ویژگی قابل جمع با یکدیگر هستند. به عبارت دیگر اگر روزنامه ای استانی و درعین حال تک‌زمینه‌ای باشد، ١٥ درصد به امتیاز نهایی آن افزوده می‌شود)
٧- برای روزنامه‌ای که تفاوت خوداظهاری و محاسبه نهایی امتیاز او کمتر از ٥ درصد باشد، ٣ درصد اضافه می‌شود و برای روزنامه‌ای که این تفاوت بیش از ١٥ درصد باشد، ٣ درصد از امتیاز نهایی او کسر می‌شود.
٨- چنانچه شروع انتشار روزنامه‌ای در میانه دوره، باشد یا عدم انتشار آن در طول دوره، خودخواسته نباشد، امتیازهای «محتوایی» مرتبط، تسرّی داده می‌شود اما چنانچه روزنامه‌ای در روزهای خاص انتشار نیابد یا خودخواسته، منتشر نشود امتیاز آن شماره‌ها را نمی‌گیرد.
٩- دبیرخانه طرح رتبه‌بندی روزنامه‌ها در انجمن صنفی مدیران مسئول روزنامه‌های غیردولتی مستقر است.
١٠- هیأت ارزیابی به شرح زیر است (اعم از مدیر مسئول یا کارشناس) : یک نفر به معرفی روزنامه‌های بخش دولتی یا عمومی شرکت کننده در طرح (با استعلام رئیس انجمن روزنامه‌های غیردولتی از آنان)، یکی از اعضای هیأت مدیره انجمن روزنامه‌های غیردولتی به عنوان دبیر، یک استاد ارتباطات یا روزنامه‌نگاری به معرفی مجمع رؤسای دانشکده‌ها و گروه‌های ارتباطات دانشگاه‌های تهران، یک نفر به معرفی «کارگروه توسعه مطبوعات»، یک نفر به معرفی هیأت مدیره انجمن مدیران مسئول روزنامه‌های غیردولتی.
ساز و کار انتخاب نفرات سوّم تا پنجم به شرح زیر است: هر کدام از مراجع یادشده، ٢ نفر معرفی می‌کنند و هر یک از مدیران مسئول به هنگام ارسال فرم خوداظهاری، به فرد مورد نظر خود رأی می‌دهند. فردی که بیشترین رأی را می‌آورد، عضو هیأت ارزیابی می‌شود.
١١- هیأت تجدیدنظر که همه اعضای آن با هیأت ارزیابی متفاوت‌اند به شرح زیر است: مدیرکل مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی یا معاون او، به عنوان دبیر، یک کارشناس به انتخاب «کارگروه توسعه مطبوعات»، یکی از اعضای هیأت‌مدیره انجمن روزنامه‌های غیردولتی به انتخاب هیأت مدیره، یک کارشناس به انتخاب شورای هماهنگی تشکل‌های مدیریتی مطبوعات، یک کارشناس به انتخاب انجمن پیشکسوتان مطبوعات و نماینده هیأت ارزیابی (بدون حق‌رأی).
١٢- هیأت ارزیابی، ابتدا نتایج بررسی‌های خود از همه روزنامه‌های شرکت کننده را در قالب جدول برای تمامی آنان ارسال می‌کند، به نحوی که از نتایج ارزیابی یکدیگر اطلاع یابند. اعتراضات تا ١٠ روز کاری پس از آن و با حضور مدیر مسئول یا نماینده تام‌الاختیار او (با معرفی کتبی) توسط هیأت تجدیدنظر رسیدگی و سپس به صورت عمومی، اعلام می‌شود.
توضیحات شاخص‌ها:
شاخص شماره ١) تیترهای اختصاصی صفحه اول
چنانچه محتوای تیترهای خبری صفحات اول شماره‌های منتخب، قبلاً یا همزمان در رسانه‌های دیگر منتشر نشده باشد، امتیاز میگیرد (هر تیتر ٠,٣ امتیاز) بدیهی است تیترهای قالب‌های غیرخبر (نظیر سرمقاله و یادداشت و گزارش و مصاحبه) به شمار نمی‌آید.
هیأت ارزیابی، محتوای خبر همه تیترهای اعلامی را راستی آزمایی می‌کند تا اختصاصی بودن آنها محرز شود زیرا منظور از تولید، مطلب اختصاصی است که همزمان در سایر رسانه‌ها دیده نشود، بنابراین، ادبیات اختصاصی تیتر برای محتوایی که سایر روزنامه‌ها هم دارند و یا تیتر خاص برای خبرهای اقتباسی یا تلفیقی، ملاک نیست. در کنفرانس‌های خبری، چنانچه متن خبر، روایتی کاملاً متمایز از سایر روزنامه‌ها باشد، تیتر آن در صفحه اول، اختصاصی به شمار می‌آید. (صرف حضور خبرنگار در کنفرانس خبری، ملاک نیست. امّا سؤال اختصاصی خبرنگار، چنانچه تیتر شده باشد اختصاصی به شمار می‌آید.)
شاخص ٢) سرمقاله
به هر سرمقاله (محل و سرستون ثابت) یک امتیاز تعلق خواهد گرفت.
شاخص ٣) یادداشت اختصاصی
هر یادداشت اختصاصی غیرشفاهی، نیم امتیاز (شفاهی بودن یادداشت‌ها را هیأت ارزیابی کننده تشخیص خواهد داد). ضمناً یادداشت‌هایی که قبلاً یا همزمان در رسانه ای دیگر منتشر شده باشد، اختصاصی به شمار نمی‌آید. لازم است فهرست یادداشت‌های اختصاصی منتشر شده در روزهایی که اعلام می‌شود، به صورت یک جدول به شرح زیر آماده و ارائه شود:
شاخص ٤) اینفوگرافیک
به هر مورد اینفوگرافی، نیم امتیاز تعلق میگیرد اینفوگرافی باید واجد صفت پردازش تصویری اطلاعات و داده باشد و مطابق تعریف حرفه ای، هر طرح، جدول یا نمودار، اینفوگرافیک به شمار نمی‌آید.
شاخص ٥) گزارش‌های اختصاصی
به هر گزارش اختصاصی منتشر شده در صفحات روزنامه، نیم امتیاز تعلق خواهد گرفت.
شاخص ٦) کاریکاتور و طنز اختصاصی
به هر مورد کاریکاتور و یا طنز اختصاصی و مندرج در ستون یا محل ثابت، نیم امتیاز تعلق میگیرد.
شاخص ٧) عکس یا طرح اختصاصی در صفحه اول
به هر مورد عکس یا طرح اختصاصی منتشر شده مشروط به درج نام پدیدآورنده، نیم امتیاز تعلق میگیرد.
شاخص ٨) مصاحبه اختصاصی
به هر مورد مصاحبه اختصاصی منتشره در روزهای اعلام شده، نیم امتیاز مشروط به کیفیت (مانند موقعیت و اعتبار شخص مصاحبه شونده، تأثیرگذاری و اندازه مصاحبه) نیم امتیاز تعلق میگیرد. تشخیص کیفیت با رأی هیأت ارزیابی خواهد بود. جدول زیر توسط روزنامه و همراه با فرم خوداظهاری، ارائه می‌شود.
شاخص ٩) خبر یا گزارش دریافتی از شهرستانها
به هر مورد، خبر و یا گزارش دریافتی از شهرستانها که در روزهای اعلامی، منتشر شده باشد، نیم امتیاز تعلق میگیرد. منظور از خبر و یا گزارش دریافتی از شهرستانها، خبر مشروح یا گزارشهایی است که با نام یا سمت خبرنگار روزنامه درج شده باشد، مشروط به آن که قبلاً یا همزمان و با ادبیات نسبتاً مشابه در سایر رسانه‌ها منتشر نشده باشد.
توضیح: برای کلیه موارد ١ تا ٩ و در دوره‌های بعدی ارزیابی، کیفی بودن نیز ملاک خواهد بود.
شاخص ١٠) فعالیت با شناسنامه روشن و شفاف
به منظور رعایت حقوق پدیدآورندگان، زمینه‌سازی ارتقای حرفه‌ای روزنامه نگاران و مسئولیت‌پذیری آنان و همچنین توجه به وجه تعاملی رسانه‌ها، نحوه محاسبه این شاخص به شرح زیر است:
الف- درج نام سردبیر در شناسنامه همه شماره‌های منتخب= ٠,٣ امتیاز
ب- درج نام تهیه‌کنندگان مقالات، یادداشت‌ها، گزارشها و عکس‌های اختصاصی = ١ امتیاز
ج- درج منبع در خبرها و عکس‌ها که توسط هیأت ارزیابی، راستی آزمایی می‌شود= ١,٧ امتیاز (برای ارزیابی امتیاز این شاخص، حداقل ١٠ مورد از شماره‌های منتخب به صورت اتفاقی انتخاب می‌شود.)
د- درج ایمیل نویسندگان در کنار مطلب یا در محل مناسب دیگر= ١ امتیاز
ه- درج منابع در خبرها، گزارشها و عکس‌ها = ١,٧
چنانچه رسانه یا ذی‌نفع دیگری مستنداتی را ارائه کند که نشان دهد روزنامه مورد نظر، در طول دوره بررسی، مطلبی را بدون ذکر منبع از رسانه وی نقل کرده است، به ازای هرمورد تخلف اثبات شده، ٢ امتیاز از مجموع امتیازهای روزنامه کسر می‌شود.
شاخص ١١) پاسداشت زبان و ادب فارسی
امتیازی که فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی و در قالب تفاهم نامه با معاونت امور مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و در چارچوب آیین نامه‌ای روشن، برای روزنامه‌ها معین کرده و می‌کند، در اینجا منظور خواهد شد. این امتیاز برای روزنامه‌های غیرفارسی (تراز ادبیات زبان مورد نظر) توسط اداره‌کل رسانه‌های خارجی اعلام می‌شود. به روزنامه‌هایی که در فهرست بررسی فرهنگستان زبان و ادب فارسی قرار نداشته باشند امتیازی تعلق نخواهد گرفت.
شاخص ١٢) نقل و نقد مطلب در سایر رسانه‌های معتبر
به هر نقل رسانه‌های دیگر از مطالب منتشره در روزهای اعلامی یا واکنش به آنها با ارائه مستندات ٠,١ امتیاز تعلق خواهد گرفت. (مطالب نقل شده در ١٠ روزنامه برتر یا ٥ خبرگزاری برتر یا ١٠ سایت خبری برتر، مطابق آخرین دوره طرح رتبه بندی مربوط پذیرفته می‌شود) فهرست ١٠ روزنامه برتر، ١٠ سایت خبری برتر و ٥ خبرگزاری برتر در سایت معاونت امور مطبوعاتی قابل دسترس است.
لازم است واکنش‌ها و نقل‌های مورد نظر به شرح زیر در برگه جداگانه‌ای پیوست شود. همچنین تصویر مطالب فهرست شده نیز همراه با اظهارنامه ارسال شود.
شاخص ١٣) انتشار آیین‌نامه اخلاق حرفه‌ای
آیین نامه اخلاق حرفه‌ای هر روزنامه، در سایت رسمی روزنامه منتشر می‌شود و لازم است وجود و نشانی آن همواره در شناسنامه روزنامه چاپی قید شود. در این آیین‌نامه باید از کلی گویی پرهیز و در متن آن، ضوابط اخلاق حرفه‌ای خاص آن روزنامه تصریح شده باشد. چنانچه میثاق عمومی روزنامه‌ها منتشر شود، پذیرش و امضای آن و تصریح مستمر در شناسنامه روزنامه چاپی به منزله آیین‌نامه اخلاق‌حرفه‌ای تلقی خواهد شد.
شاخص ١٤) تعداد صفحات
معدل صفحات شماره‌های منتخب، محاسبه می‌شود. به هر چهار صفحه، نیم امتیاز تعلق میگیرد.
ویژه نامه‌ها و ضمیمه‌های غیرتبلیغاتی همراه روزنامه (به شرط تیراژ خود روزنامه و قید در صفحه اول) اگر در اندازه نیم صفحه روزنامه منتشر شده اند هر دو صفحه آنان برابر ١ صفحه روزنامه منظور خواهد شد
شاخص ١٥) چاپ همزمان در مناطق دیگر
چاپ همزمان هنگامی محقق می‌شود که تمامی و یا بخش ثابت و دائمی روزنامه (مانند صفحات رویه) به طور همزمان علاوه بر شهر اصلی محل چاپ روزنامه، در شهرهای دیگری هم انتشار یابد. (چاپ ویژه‌نامه‌های شهرستانها حتی اگر هرروزه و ثابت باشند چاپ همزمان به شمار نمی‌آید.) به هر نقطه (شهر) چاپ اضافی، حسب اعلام و درج عبارت چاپ همزمان و قید نام چاپخانه‌های مربوط در شناسنامه شماره‌های منتخب و تأیید اداره کل مطبوعات داخلی، نیم امتیاز تعلق خواهد گرفت.
شاخص ١٦) چاپ و کاغذ مناسب
امتیاز هر دو موضوع (چاپ و کاغذ) به تشخیص هیأت ارزیابی کننده خواهد بود. کاغذ مناسب الزاما به معنای لوکس نیست. در موضوع چاپ، کیفیت، مدّ نظر است امّا در هر صورت به چاپ دارای خشک کن، یک امتیاز تعلق میگیرد.
شاخص ١٧) تیراژ
معدل تیراژ روزنامه در دوره مورد بررسی از اداره کل مطبوعات داخلی استعلام می‌شود و به شرح زیر مورد محاسبه قرار میگیرد:
امتیاز روزنامه‌های تک‌زمینه‌ای (اختصاصی) ضربدر ١,٥ و روزنامه‌های کاملا غیرفارسی زبان و روزنامه‌های استانی (و محلّی) ضربدر ٢ می‌شود. (ملاک تشخیص تک زمینه‌ای بودن و یا گستره توزیع هر روزنامه، پروانه انتشار آن است مشروط به آن که حداقل در نیمی از دوره مورد بررسی در آن وضعیت باشد.)
شاخص ١٨) سایت اینترنتی
این شاخص در مجموع ٤ امتیاز دارد و مواردی مانند انتشار خبر در ساعت‌های متفاوت، انتشار مطالب روزنامه (اعم از پی دی اف یا غیر و اعم از قابل فروش و یا رایگان)، تعداد و مطالب منتشر شده، کیفیت طراحی و کارآیی سایت، مدنظر خواهد بود.
سایت مورد نظر باید به طور مشخص به روزنامه تعلق داشته باشد و نشانی آن همواره در شناسنامه روزنامه درج شود.
ارزیابی این شاخص براساس ضوابط رتبه‌بندی خبرگزاری‌ها و سایت‌ها توسط هیأت رتبه‌بندی خبرگزاری‌ها انجام خواهد شد.
شاخص ١٩) فروش نسخه الکترونیک
این شاخص دارای ماهیت آینده‌نگر است و با هدف دسترسی گسترده‌تر مردم به محتوای روزنامه‌ها طراحی شده است.
ارسال نشانی‌های لازم برای بررسی امکان فروش نسخه الکترونیک همراه اظهارنامه لازم است اگر خود روزنامه (در سایت خبری خود فروش را انجام نمی‌دهد لازم است شرکت‌هایی که طرف قرارداد هستند را به نحوی معرفی کنید که امکان سنجش شاخص فراهم باشد. بر حسب امکان فروش مستقیم، فروش اشتراک ماهیانه و یا فروش تک نسخه‌ای، بین یک تا دو امتیاز به هر روزنامه تعلق خواهد گرفت. سنجش این امتیاز نیز به عهده هیات رتبه‌بندی خبرگزاری‌ها است.
شاخص ٢٠) حساب کاربری در شبکه‌های اجتماعی
برای داشتن هر حساب کاربری به نام روزنامه در شبکه‌های اجتماعی مجاز به ازای هر١٠,٠٠٠ نفر دنبال کننده، یک امتیاز منظور می‌شود. سایر ویژگی‌های مؤثر را هیأت رتبه‌بندی خبرگزاری‌ها تشخیص خواهد داد. لازم است فهرست شبکه‌های اجتماعی مجاز که روزنامه در آنها عضویت دارد همراه اظهارنامه ارسال شود و ترجیحاً در شناسنامه روزنامه نیز تصریح شود.
شاخص ٢١) سابقه انتشار روزنامه
دوام انتشار روزنامه‌ها شاخص مهمی برای سنجش پایداری مدیریتی روزنامه به شمار می‌آید. سنجش این امتیاز به ازای انتشار هر ٢٨٠ شماره ٠,١ امتیاز است. مثلاً به روزنامه‌ای که با حدود ٢٠ سال سابقه انتشار به طور تقریبی ٥٦٠٠ شماره منتشر شده باشد، امتیاز کامل تعلق میگیرد. ملاک تعداد شماره منتشره، آخرین شماره در میان شش شماره منتخب است. برای نشریاتی که قبل از انتشار روزانه به صورت هفتگی منتشر می‌شده‌اند، به هر ١٥٠ شماره قبلی آنان ٠.١ امتیاز تعلق میگیرد.
شاخص ٢٢) نسبت آگهی به محتوا
وجود آگهی در روزنامه‌ها تا حدی نمایانگر اقبال است و متقابلاً بالا بودن میزان آن، روزنامه را از کارکرد آگاهی بخش خود خارج می‌کند و به سطح آگهی‌نامه تنزل می‌دهد. برای محاسبه این شاخص، جمع سطح آگهی و رپرتاژ‌آگهی شماره‌های منتخب بر جمع کل صفحات تقسیم می‌شود. چنانچه این رقم بین ٢٠ تا ٣٠ درصد بود ٢ امتیاز میگیرد و چنانچه ٣٠ تا ٤٠ درصد (یا ١٠ تا ٢٠ درصد) بود، یک امتیاز محسوب می‌شود. سایر دامنه‌ها نیز صفر خواهد بود. (آگهی‌های دولتی محاسبه نمی‌شود)
شاخص ٢٣) تعداد همکاران بیمه‌ای
به ازای هر نفر ١ مازاد بر ٢٠ نفر از کارکنان بیمه‌شده (مطابق فهرست بیمه تقدیمی به اداره کل مطبوعات داخلی) ٠,١ امتیاز منظور خواهد شد. برای نشریات غیرسراسری، کاملا غیر‌فارسی‌زبان و روزنامه‌های تک‌زمینه‌ای، برای هر نفر مازاد بر ٢٠ نفر ٠.١٥ امتیاز تعلق خواهد گرفت. ملاک، فهرست همان ماهی است که توسط اداره کل مطبوعات داخلی برای برخورداری از یارانه بیمه کارکنان اعلام می‌شود. تعداد افراد بیمه‌شده را علاوه بر خوداظهاری روزنامه، اداره کل مطبوعات داخلی نیز به هیأت ارزیابی، اعلام می‌کند.
شاخص ٢٤) عضویت در تشکل‌های صنفی مدیریتی
این شاخص به منظور توسعه صنوف مطبوعاتی و اثرگذاری اعضاء در فرآیندهای صنفی درنظر گرفته شده‌است. برای عضویت روزنامه در هر تشکل، نیم امتیاز تعلق خواهد گرفت. در حال حاضر ٥ تشکل مدیریتی وجود دارد و ممکن است در آینده، تشکل‌های جدیدی با اخذ مجوز از مراجع قانونی و رعایت سایر ضوابط (از جمله شفافیت و قانونی بودن دوره) به این شورا افزوده شوند. درج نام روزنامه در سایت تشکل‌های ذیربط (تشکل‌های عضو "شورای هماهنگی تشکل‌های مدیریتی رسانه‌ای") و اعلام عضویت در شناسنامه همه شماره‌های منتخب، ملاک محاسبه است.
تشکل‌های موجود عبارتند از: شرکت تعاونی مطبوعات کشور، انجمن صنفی مدیران مسئول نشریات کشور، انجمن صنفی مدیران روزنامه‌های غیردولتی، انجمن صنفی مدیران رسانه‌های تهران، انجمن صنفی نشریات کشاورزی
شاخص ٢٥) سایر رسانه‌های بنگاه
در صورتی که صاحب امتیاز روزنامه، حقوقی باشند به ازای انتشار هر روزنامه یا خبرگزاری علاوه بر روزنامه اصلی، یک امتیاز اضافه در نظر گرفته خواهد شد. به ازای انتشار هر هفته‌نامه یا فعالیت هر سایت خبری نیز نیم امتیاز و برای ماهنامه ٠,١٥ درنظر گرفته می‌شود.
امتیازهای این شاخص در صورتی به روزنامه تعلق میگیرد که اولاً سایر رسانه‌های مورد نظر، در حال انتشار باشند و ثانیاً بر اساس طرح‌های رتبه‌بندی ذیربط (روزنامه‌ها، سایت‌ها و خبرگزاری‌ها) بالاتر از امتیاز متوسط باشند برای سایر نشریات نیز بالاتر از متوسط ضرایب کیفی اعلامی اداره‌کل مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی باشند.
دیدگاه تان را بنویسید