حال «ناخوش» هوای شهر

روزنامه قانون : امروز روز هوای پاک است. روزی که بسیاری از شهروندان تنها نامی از آن را در تقویم می‌بینند و تقریبا در زندگی شهری آن‌ها معنا و مفهومی ندارد. روزی که سال‌هاست اقدامات نمادین بسیاری برای ارزش‌گذاری و اهمیت بخشیدن به موضوع هوای پاک برگزار می‌شود، اما در عمل، عمده اقدامات بخش‌ها و دستگاه‌های مختلف در جهت محو هوای پاک از زندگی شهروندان است. از تولید بی‌رویه خودرو‌های غیر استاندارد و ورود آن‌ها به خیابان‌های شهر گرفته تا سوخت‌های بی کیفیت و حمل و نقل عمومی زمین گیر، همه و همه رنگ و بوی چندانی از توجه به اهمیت هوای پاک ندارد. سال‌هاست مردم پایتخت به زندگی در میان دود و ذرات معلق عادت کرده و دیدن آسمان آبی را امری محال برای خود می‌دانند. در همین سال ۹۷ که حدود ۶۰ روز به پایان آن مانده است، تنها ۱۷ روز هوای پاک نصیب مردمان پایتخت شده است که البته در این چند روز هم سهم باد و باران در پدید آمدن این روز‌ها بسیار پر رنگ و اساسی بوده است. بر اساس استانداردها، شاخص کیفیت هوای صفر تا ۵۰ بیانگر هوای پاک است و با عبور شاخص از عدد ۱۰۰، کیفیت هوا ابتدا برای گروه‌های حساس سپس به‌تدریج برای همه افراد ناسالم می‌شود. از همین رو و طبق آمار، تهرانی‌ها از ابتدای سال تاکنون ۲۵۴ روز هوای مطلوب تنفس کرده‌اند که از این تعداد ۱۷ روز هوا پاک و ۲۳۷ روز هوا سالم بود. اگر چه به گواه همین آمار، تعداد روز‌های پاک هوای تهران نسبت به سال قبل چند روز بیشتر شده که در علت آن علاوه بر میزان اختلاف بارش در مقایسه با سال‌های گذشته می‌توان به سختگیرانه‌تر شدن قانون معاینه فنی در تهران اشاره کرد که اثری ولو ناچیز همراه داشته است. بی‌توجهی به قوانین متعدد محیط زیست برای بهبود محیط زیست شهری و داشتن روز‌های هوای پاک، قوانین و مقررات زیادی در یکی دو دهه گذشته نگاشته شده، اما در عمل به آن‌ها کم‌ترین توجه شده است. از طرح جامع کاهش آلودگی هوای تهران در اوایل دهه هشتاد و قانون منع فعالیت واحد‌های آلاینده در شهر‌ها تا قوانین مختلف در تعیین استاندارد‌های تولید سوخت و خودرو، همه و همه برای اثرگذاری بر بهبود محیط زیست شهر‌ها وضع شده، اما در عمل عمدتا ابتر مانده است. همزمان نیز آلاینده‌های زیست محیطی تاخت و تاز بیشتری در شهر‌ها پیدا کردند تا هم میزان مرگ و میر‌های ناشی از آلودگی‌های شهری بالارود و هم کیفیت زندگی در شهر کمتر و کمتر شود. بخش مهمی از این آلاینده‌ها که ناشی از سوخت ماشین‌آلات سنگین و سبک و کارخانه‌هاست موجبات آلودگی هوا و آلودگی صوتی را فراهم می‌کند. پدیده آلودگی هوا در مناطق شهری، یکی از رهاورد‌های انقلاب صنعتی است که از ۳۰۰ سال قبل شروع و با توسعه صنعتی و زیاد شدن شهر‌ها بر میزان و شدت آن روز به روز افزوده می‌شود. تکیه اساسی بر منابع انرژی فسیلی از قبیل: زغال، نفت، گاز و درنهایت آزاد شدن مواد ناشی از احتراق این مواد، فرآورده‌های مضر و زیان‌بخشی را به همراه می‌آورد که حیات موجودات زنده و به‌ویژه انسان‌ها را تهدید می‌کند. حمل و نقل و آلودگی هوا آلودگی هوا در اثر چهار عامل اصلی ترویج فرهنگ شهرنشینی، گسترش ترافیک شهری، توسعه سریع اقتصادی و افزایش مصرف انرژی پدید می‌آید و این درحالی است که بسیاری از شهر‌ها حتی در کشور‌های توسعه یافته دارای سطوح خطرناکی از آلودگی هوا هستند. این معضل بزرگ از طریق جریان باد یا حرکت وسایل نقلیه موتوری در شهر‌ها منتشر می‌شوند و در این میان، ورود خودرو‌های بیشتر در جاده‌ها و خیابان‌های یکسان به معنی ترافیک سنگین‌تر و هوای آلوده‌تر است. تحقیقات نشان می‌دهند زندگی در مجاورت بزرگراه‌های پر ترافیک با نرخ سرطان در کودکان ارتباط مستقیم دارد، به طوری که کودکان ساکن در منازل مجاور خیابان‌هایی که بالغ بر ۲۰ هزار خودرو در آن به طور روزانه تردد می‌کنند، حدود ۶ برابر بیشتر از دیگر کودکان در معرض آسیب هستند. دلیل اصلی سرطان خون در کودکان و بزرگسالان، تاثیر هیدروکربن‌های حلقوی از جمله بنزین است که منبع عمده انتشار آن‌ها خودرو‌ها هستند. داشتن هوایی پاک قطعا بیش از آن که به ثبت روزی در تقویم معطوف شود، نیاز به اقدام عملی در حذف منابع آلوده کننده هوای شهر دارد، هر چند «پیروز حناچی» شهردار تهران که نشان داده توجهی جدی برای کاستن از آلودگی‌های شهر دارد، دیروز در پیام روز هوای پاک نوشت: «هر روز باید هدف‌مان هوای پاک باشد.۲۹دی ماه روز هوای پاک نامگذاری شده و به صورت نمادین برنامه‌هایی در راستای تحقق این آرزوی دیرینه شهروندان تهرانی برگزار می‌شود. اما باید بدانیم که حال شهر ما خوب نیست. هوای شهرمان خوب نیست و تنها با برگزاری ویژه برنامه‌های روز یا هفته هوای پاک حالش خوب نخواهد شد.» شهردار تهران با بیان اینکه نیازی به دعوت برای حضور در این برنامه‌های نمادین نیست در ادامه تاکید کرد: همه شهروندان باید به سهم خود در تحقق این مهم تلاش کنند و این تلاش نباید به روز و هفته خاصی محدود شود. باید در تمام روز‌های سال به هر نحو به بهبود هوای شهرمان کمک کنیم؛ شهروندان به سهم خود و با استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی، پیاده و یا دوچرخه و هر امکانی که برای‌شان میسر است، و با معاینه فنی خودروها، تردد کمتر با خودرو‌های شخصی، و مسئولان هم با توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل عمومی و ایجاد دسترسی آسان‌تر به ناوگان حمل و نقل ریلی درون شهری و اتوبوسرانی. باید هرروز برای‌مان روز هوای پاک باشد، تا حال و هوای شهرمان خوب شود و آسمان آبی برای‌مان آرزو نباشد