تبانی ۳ سازمان دولتی برای کشت پنبه تراریخته

روزنامه جوان: پس از مدت‌ها سکوت در موضوع تراریخته‌ها خبری دوباره پای این محصولات پرابهام را به رسانه‌ها باز کرد؛ «پنبه تراریخته سال آینده به زیرکشت می‌رود.»، اما این خبر چندان دور از انتظار نبود و با تغییر کامل مهره‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست به عنوان تنها مانع بر سر راه کشت محصولات تراریخته و نشستن عیسی کلانتری طرفدار سرسخت این محصولات به جای معصومه ابتکار، می‌شد حدس زد دوباره تراریخته‌ها در سبد تصمیم‌گیری دولت جای خود را پیدا می‌کنند. این در حالی است که هنوز بسیاری از کشور‌های پیشرفته در دنیا به خاطر ابهامات موجود در سلامت و همچنین نگرانی‌های محیط‌زیستی به محصولات تراریخته چراغ سبز نشان نداده‌اند. بنا به تأکید دکتر علیرضا عباسی دانشیار بیوتکنولوژی دانشگاه تهران هیچ سندی مبنی بر سلامت پنبه تراریخته از سوی مجریان این طرح منتشر نشده است، اما ظاهراً تبانی سه نهاد وزارت بهداشت، وزارت جهادکشاورزی و سازمان حفاظت محیط‌زیست کشت پنبه تراریخته را با تمام ابهامات و خطرات مجاز کرده است. محصولات تراریخته یکی از پرمناقشه‌ترین مباحثی است که همچنان در تمام محافل علمی دنیا با تردید به آن نگاه می‌شود. در ایران هم این موضوع پرمناقشه و پرابهام است تا جایی که مخالفان تراریخته در سازمان حفاظت محیط‌زیست در دولت دوازدهم به طور کامل پاکسازی شدند و در عوض تمامی طرفداران شناخته شده این محصولات به این سازمان آمدند تا تنها مانع جدی بر سر کشت محصولات تراریخته از پیش پا برداشته شود. تغییر تیم برای پیشبرد اهداف دکتر علیرضا عباسی دانشیار بیوتکنولوژی دانشگاه تهران در پاسخ به سؤال «جوان» درباره اینکه آیا ابهامات تراریخته‌ها برطرف شده که قرار است پنبه تراریخته زیر کشت برود، می‌گوید: در برنامه ششم توسعه تولید و رها‌سازی تراریخته‌ها ممنوع است، اما اگر مجوز وزارت کشاورزی، بهداشت و سازمان حفاظت محیط‌زیست همراهی کند، امکان کشت این محصولات وجود دارد و تغییراتی که در سازمان محیط‌زیست انجام گرفت و با آمدن آقای کلانتری در عمل این سه مرجع با کشت تراریخته همراهی می‌کنند، اما این همراهی براساس مطالعات نیست و هیچ مطالعه‌ای انجام نشده که سلامت این محصولات را تأیید کند. وی درباره مخاطرات این محصولات می‌گوید: پنبه‌های تراریخته بی‌تی هستند؛ یعنی از باکتری‌هایی گرفته شده‌اند که نسبت به برخی حشرات ایجاد مقاومت می‌کنند. اما گزارش‌های علمی تازه‌تر نشان می‌دهد، این سم می‌تواند حشرات مفید را هم از بین ببرد و محیط‌زیست را با چالش مواجه کند یا همین محصول می‌تواند خاک را مورد تأثیر قرار دهد و همچنین مباحث فرار ژن این محصولات وجود دارد و محیط‌زیست باید از این وجوه به مطالعه و بررسی پنبه تراریخته پرداخت، اما هیچ تحقیقی انجام نشده است. تولید شرکت مونسانتو کمپانی مونسانتو یکی از منفورترین کمپانی‌های دنیا و منبع اصلی تولید بذر‌های تراریخته است. اما منفور بودن این کمپانی یهودی به دلیل مشارکت در پروژه تولید بمب اتم و تولید سموم کشتار جمعی همچون عامل نارنجی است که امریکا در جنگ ویتنام از آن استفاده کرده، اما ظاهراً رد پای این شرکت در کشت پنبه تراریخته در ایران هم دیده می‌شود! عباسی، در پاسخ به این نکته که در حال حاضر هم ما واردات پنبه تراریخته داریم و کشت پنبه تراریخته می‌تواند به تولید ملی منجر شود، می‌گوید: اگر سوابق این پنبه‌ای که ادعا می‌شود تولید ملی است را در بیاورید، متوجه خواهید شد که این پنبه به نام مون ۵۳۱ محصول شرکت مونسانتو است نه تولید ملی! از سوی دیگر این رقم در دنیا منسوخ شده، هند و پاکستان هم که در گذشته این پنبه را زیر کشت می‌بردند، اما در حال حاضر کشت نمی‌دهند، زیرا مقاومتش نسبت به آفات شکسته و دیگر جواب نمی‌دهد. بنا به تأکید وی، در بحث تراریخته‌ها خطراتی که در کشت وجود دارد، در واردات نیست؛ چراکه وقتی بذری را وارد می‌کنید، دیگر نگران تهدیدات اکولوژی نیستید یا بحث گرده افشانی و خطرات آن وجود ندارد. اما بحث سلامت چه در محصولات وارداتی و چه در کشت تراریخته‌ها وجود دارد؛ بنابراین اگر ما مجبور شویم از محصولات تراریخته استفاده کنیم، واراداتش کم‌خطرتر از کشت آن است؛ چون حداقل به محیط‌زیست آسیب نمی‌زند. مجبور نیستیم تراریخته وارد کنیم آیا ما مجبوریم تراریخته استفاده کنیم؟ عباسی در پاسخ به این سؤال می‌گوید: در دنیا ۲۵ درصد ذرت تراریخته داریم و از این ۲۵ درصد هم درصد بالایی از آن در امریکا کشت می‌شود که ما از امریکا واردات نداریم. اما ۵ میلیون تن ذرتی که در کشور نیاز داریم را از درصد کم‌محصولات تراریخت دیگر کشور‌ها وارد می‌کنیم؛ یعنی ما امکان وارادات محصولات غیرتراریخته را داریم. این استاد دانشگاه تهران بحث تفاوت قیمت را هم در این زمینه مؤثر نمی‌داند و می‌گوید: ممکن است این کار برای واردکننده ارزان‌تر تمام شود، اما در عمل تفاوتی میان قیمت محصول تراریخته و غیرتراریخته‌ای که در کشور عرضه می‌شود، وجود ندارد! این مسئله درباره پنیه تراریخته وارداتی هم وجود دارد و کشور‌هایی که در حال حاضر پنبه غیرتراریخته کشت می‌دهند، کم نیست. از سوی دیگر ما چندان نیازی به پنبه نداریم. ما در کشورمان ۵۰ تا ۷۰ هزار هکتار کشت پنبه داریم که ۱۰ تا ۲۰ هزار تن محصول می‌دهد و به همین میزان هم وارد می‌کنیم که قطعاً امکان واردات پنبه غیرتراریخته وجود دارد. ابهام در سلامت پنبه تراریخته عباسی در پاسخ به این نکته که شاید مسئولان نگاه صادراتی به این موضوع دارند، تأکید می‌کند: به هیچ وجه نگاه صادراتی به این موضوع وجود ندارد. وی با اشاره به صنعت پوشاک ترکیه می‌افزاید: این کشور به هیچ عنوان به فکر کشت پنبه تراریخته نیفتاده، چون در این صورت صنعت پوشاک با مشکل مواجه می‌شود و مشتری خود را از دست می‌دهد. این استاد دانشگاه طرح موضوع تولید ملی را یک فریب بزرگ می‌داند و به طور کلی رد می‌کند. این استاد بیوتکنولوژی دانشگاه تهران تأکید می‌کند: تجربه ۲۰ ساله دنیا نشان می‌دهد، تراریخته‌ها هیچ مزیتی برای کشاورزی ندارند و ادعا‌هایی همچون مقاومت به آفات، بی‌نیازی از سموم کشاورزی و ارقام پرمحصول هیچ‌کدام علمی و درست نیست، اما این نتایج پنهان‌کاری می‌شود. وی در رابطه با مقاوم بودن آفات محصولات تراریخته می‌گوید: مقالات متعددی در دنیا نشان می‌دهد کشت محصولات تراریخته ممکن است، مصرف یک سم کاهش یافته باشد، اما سموم دیگری مصرفشان بالا رفته و سرجمع مصرف سموم کشاورزی در کشت محصولات تراریخته افزایش قابل‌توجهی داشته است. عباسی همچنین درباره کم‌مصرف بودن ارقام تراریخته در حوزه مدیریت آب هم تأکید می‌کند و می‌گوید: تاکنون بذر برنجی که بتواند در شمال کشور با خشکه‌کاری کشت شود، تولید نشده و این ادعا تا به حال رنگ عمل نگرفته و امکان علمی‌اش هم وجود ندارد. ارقام برنجی که در اصفهان و فارس کشت می‌شود، طبیعت آن خشکه‌کاری است، اما ارقام برنج شمال طبیعتش غرق آبی است. استاد بیوتکنولوژی در رابطه با سلامت محصولات تراریخته می‌گوید: ما حتی درباره ذرت هم واکنش‌های آلرژیک را داشته‌ایم که موجب شد، آن رقم ذرت خاص از بازار جمع شود. در رابطه با پنبه هم حتماً باید آزمایش‌های مرتبط با آلرژیک بودن آن انجام شود. پنبه‌ای که تولید می‌شود در صنایع پزشکی برای باند و لباس اتاق عمل هم استفاده می‌شود یا برای لباس نوزاد، اگر این‌ها سلامت نباشد، می‌خواهیم چه کنیم؟ جایی که با سلامت انسان مواجهیم، باید تحقیقات جدی صورت بگیرد، اما هیچ گزارش مستندی درباره این مطالعات منتشر نشده است.