بازار داغ سوداگران زهر

خبرگزاری مهر: نگهداری و پرورش عقرب با تبلیغات دروغین فضای مجازی رونق یافته است و هر روز خبری از کشف عقرب در مناطق مناطق غیرمرتبط از مرغداری گرفته تا مناطق مسکونی منتشر می‌شود.

در آخرین نمونه طیب احمدی فرمانده یگان حفاظت محیط زیست استان قم اعلام کرده است: پس از دریافت گزارشی از ستاد مبارزه با مواد مخدر در رابطه با نگهداری تعدادی عقرب در یک واحد مرغداری، موضوع بلافاصله مورد بررسی قرار گرفت و ۴۰۰ عدد عقرب زرد و سیاه از واحد متخلف کشف و ضبط شد.

وی با اشاره به گسترش نگهداری و پرورش عقرب در استان‌های مختلف و بروز کلاهبرداری‌های سودجویان از مردم با وعده‌های دروغین سود‌های کلان، خاطرنشان کرد: هرگونه نگهداری و خرید و فروش جانوران وحشی از جمله انواع عقرب‌ها بدون مجوز‌های قانونی، تخلف بوده و با متخلفان بر اساس قوانین و ضوابط برخورد می‌شود.

خبرنگار مهر بیش از یک ماه پیش در گزارشی نسبت به شیوع این پدیده در کشور هشدار داده بود و رسانه‌های دیگری هم پس از ان به این موضوع پرداختند. با این وجود از آن زمان تا کنون چندین بار سازمان محیط زیست از کشف عقرب در منازل مسکونی، مرغداری و مناطق نامرتبط دیگر در کشور خبر داده است. دستگیری زن عقرب‌گیر در تایباد، کشف ۳ هزار عقرب از یک منزل مسکونی در مشهد، و نگهداری ۴۰۰ عقرب در یک مرغداری تنها نمونه‌هایی از اخبار یک ماه اخیر و آن هم از موارد کشف شده است. این در حالی که است که به اعتقاد کارشناسان تبلیغات مرتبط با زهر عقرب شیادی است.

علیرضا زمانی جانورشناس و پژوهشگر ایرانی درباره موج تبلیغاتی اخیر در شبکه‌های اجتماعی برای فروش «زهر عقرب»، خواصی که برای آن مطرح می‌شود و برگزاری دوره‌های آموزشی مرتبط با آن، به خبرنگار مهر گفت: هر چند وقت یک بار موجی راه می‌افتد و یک توجهی در سطح وسیع ملی به سمت گروهی از حیوانات و گیاهان جلب می‌شود و از آن‌ها بهره برداری می‌کنند و نهایتا آخر قضیه مشخص می‌شود این ماجرا یک حقه و شیادی بوده و در این میان تنها جمعیت جانوران و گیاهان آسیب دیده‌اند. در حال حاضر هم با قضیه عقرب‌ها و خفاش دست و پنجه نرم می‌کنیم.

زمانی افزود: این مساله در مورد عقرب‌ها به تازگی شروع شده و نزدیک به دو سال و نیم است که آغاز شده و حتی در یک سری مصاحبه تلویزیونی در اخبار هم پخش شده بود. یک عده‌ای می‌گفتند زهر عقرب جزو گرانبهاترین مایعاتی است که در دنیا وجود دارد و هر گرم آن مثلاً حدود ۴ تا ۸ میلیارد تومان قیمت دارد. این ماجرا بعد از اینکه در فضای مجازی پخش شد خیلی موج شدیدی ایجاد کرد به طوری که تا چند ماه پیش با خود من شاید هفته‌ای سه چهار نفر تماس می‌گرفتند، از کارشناس بیمه تا معمار و راننده اتوبوس و افراد مختلف که هیچ کدام هم متخصص نبودند می‌خواستند بیایند و پرورشگاه عقرب راه بیندازند و زهرش را استخراج کنند و معلوم نیست به کجا بفروشند!

وی تصریح کرد: این مسئله‌ای که مطرح شده جنبه حقیقی ندارد. البته زهر عقرب بالقوه می‌تواند مایع گرانبهایی باشد، اما نه به آن بهایی که گفته شده، ولی مسئله اصلی این است که بیشتر تحقیقات بیوشیمی که روی زهر جانوران مختلف انجام می‌شود از این حالت که مستقیم از حیوانات زهر بگیریم خارج شده و اکنون این روش در دنیا منسوخ شده است و الان با چندبار نمونه‌گیری از آن‌گونه می‌توانند ترکیبش را مشخص کنند و آن را بسازند.

این جانورشناس افزود: از سوی دیگر شناسایی عقرب‌ها بسیار مشکل است. یعنی این‌ها غالبا با یک سری الگو‌های مو‌های روی پاهایشان و اندام‌های چنگ مانندشان شناسایی می‌شوند. نیازمند تخصص و تجربه است و افراد نمی‌توانند صرفا راحت با یک دوره آموزشی عقرب‌ها را شناسایی کنند و هر گونه هم زهر منحصر به فردی دارند. حتی جمعیت‌های یک گونه در جا‌های مختلف اگر با هم از فاصله مختلف قرار گرفته باشند زهرشان فرق دارد و نمی‌توانید زهر‌های مختلف را با هم ترکیب کنید و بگویید زهر همه‌شان این است. چیزی که اکثر افراد این تصور را داشتند.

زمانی ادامه داد: مسئله دیگر بحث پرورش و تکثیر عقرب هاست که بسیار فرایند زمان‌بری است. چندین سال زمان می‌برد تا عقرب‌ها بالغ شوند. حتی زمانی که بالغ می‌شوند شرایطی باید فراهم شود تا جفت‌گیری کنند، هر عقربی باید در فضای منحصر به فرد خودش زندگی کند و این‌ها فرایند پرورش و تکثیر عقرب‌ها را به یک فرایند پیچیده تبدیل کرده، ولی می‌بینیم الان به وفور کلاس‌هایی برای این قضیه توسط افرادی که به هیچ وجه متخصص نیستند برگزار می‌شود، جزواتی به فروش می‌رسد و حتی دیدم یک مجموعه برای مزرعه عقرب پروپوزال می‌فروخت. طرف این پروپوزال را خریده بود و می‌گفت: من هیچ اطلاعاتی ندارم، اما الان می‌خواهم مرکز پرورش عقرب را بزنم و بعد هم زهر به خارج از ایران صادر کنم. این همان قضیه اصلی در بازار است که با همین کلاس‌ها راه افتادند و الان حتی خرید و فروش عقرب بسته به وزن عقرب انجام می‌شود و این‌ها یک ضرر خیلی بزرگ و جبران ناپذیری به عقرب‌ها می‌زند. همان ضرری که الان مار‌های زهرآگین ما هم با آن مواجه هستند به خاطر نمونه برداری‌های زیادی که شده است.

وی تأکید کرد: ما عقرب‌هایمان را به خوبی نمی‌شناسیم، اما می‌بینیم الان مردم در کوه‌ها عقرب جمع آوری می‌کنند و می‌فروشند و خیلی از این عقرب‌ها که جمع آوری می‌شوند ممکن است گونه‌هایی باشند که ناشناخته هستند و خیلی زودتر از آن که ما بخواهیم کشفشان کنیم و شناسایی‌شان کنیم به واسطه همین فعالیت‌ها از بین بروند و روی سنگ قبرشان نامی هم نوشته نمی‌شود.