کشتار دسته جمعی در زیر آب!

روزنامه جوان: راحتی و افزایش صید آبزیان توسط تجهیزات الکترونیکی موجب شده تا در استفاده از این تجهیزات رقابتی شدید شکل گیرد. رقابتی که آبزیان در حال انقراض و ماهیان کمیاب بزرگ‌ترین قربانی آن و با خطر نابودی مواجه هستند.

راحتی و افزایش صید آبزیان توسط تجهیزات الکترونیکی موجب شده تا در استفاده از این تجهیزات رقابتی شدید شکل گیرد. رقابتی که آبزیان در حال انقراض و ماهیان کمیاب بزرگ‌ترین قربانی آن و با خطر نابودی مواجه هستند؛ بنابراین انقراض گونه‌های مهمی همچون فیل‌ماهی، شیپ ماهی، تاس‌ماهی و پوزانک خزری را باید جدی گرفت. در این بین، اما روش‌های جدیدی برای صید ماهیان به کار گرفته می‌شود که در آن صیادان با استفاده از تجهیزات الکترونیک نه‌تن‌ها به محل تجمع انواع آبزیان دسترسی پیدا می‌کنند، بلکه می‌توانند نوع آبزیان، عمق شنای آن‌ها در آب و مسیر حرکت آن‌ها را نیز تشخیص دهند. تجهیزات الکترونیک fish finder (ماهی یاب)، مهم‌ترین تکنولوژی کنونی برای صید آبزیان است. این تجهیزات با استفاده از ردیاب ماهواره‌ای، ماهی‌ها و آبزیان را شناسایی کرده و در مانیتور به صیادان موقعیت آن‌ها را گزارش می‌دهند. ماهی‌یاب یا عمق‌یاب دستگاهی است که با استفاده از امواج صوتی (سونار) عمق رودخانه یا دریای محل ماهیگیری و همچنین موقعیت دسته‌های ماهیان مختلف را مشخص می‌کند. صف طولانی خرید ماهی یاب! این دستگاه‌ها با نام تجاری امریکایی «گارمین» در کشور تایوان ساخته می‌شوند و صیادان به طور گسترده شروع به استفاده از آن کرده‌اند.

گارمین در سال ۱۹۸۹ توسط گری دو مهندس امریکایی راه‌اندازی شد و این شرکت به مرور با رشد چشمگیری مواجه شد. با گسترش بازار جی پی‌اس، گارمین با تولید محصولات مناسب توانست گوی سبقت را از دیگر رقبای خود مانند ماژلان (MAGELLAN) بگیرد و یکه‌تاز بازار جهان شود.

نگاهی به سایت نمایندگی این شرکت در ایران نشان می‌دهد که دستگاه‌های ماهی‌یاب آنچنان فروشی داشته‌اند که اکثر دستگاه‌ها هم‌اکنون به اتمام رسیده و سایر صیادان خریدار باید منتظر بمانند. پیشرفته‌ترین دستگاه ماهی‌یاب هم قیمتی حدود ۹ میلیون تومان دارد.

گارمین حتی به صیادان کمک می‌کند آبزی‌های کمیاب رو به انقراض را نیز صید کنند. نمایندگی فروش این شرکت در ایران با ایجاد وب‌سایت تبلیغاتی برای محصولات این شرکت از صیادان و ماهیگیران خواسته تا از صید‌های خود که با استفاده از این تجهیزات الکترونیک صورت می‌گیرد عکس تهیه کرده و آن را برای تبلیغات به این شرکت ارسال کنند.

گرچه این تجهیزات در ایران هنوز بین عموم صیادان مورد استفاده قرار نگرفته است، اما به نظر می‌رسد آنقدر کار صید را راحت و بی‌دردسر کرده که دیر یا زود همه صیادان برای عقب نماندن از رقابت در صید، خود را به آن مجهز خواهند کرد. روندی که سرانجام آن، درو شدن و نابودی آبزیان در خلیج‌فارس، دریای عمان و خزر خواهد بود. خطر ویژه برای ماهیان خاویاری آمار‌های سازمان محیط‌زیست نشان می‌دهد که دریای خزر به دلیل ورود بیش از ۱۲۰ هزار تن آلودگی‌های نفتی و تخلیه فاضلاب‌های شهری و صنعتی به هر حال با بحران مواجه است. مرگ ۹۰ درصد فک‌های خزر و کاهش چشمگیر ماهی خاویار ناشی از عملیات نفتی و بهره‌برداری پنج کشور به طور همزمان از منابع نفت و گاز خزر، وضعیت ماهی‌ها و آبزیان این حوزه آبی را بحرانی کرده است.

در جنوب ایران در خلیج‌فارس هم وضعیت به هم ترتیب است و آلودگی ناشی از سکو‌های نفتی و گازی، آلودگی ناشی از ورود پسماند‌های سمی و فاضلاب و عبور و مرور کشتی‌ها و ناوها، مرگ صخره‌های مرجانی، دلفین‎ها، کوسه‌ها و انواع آبزیان را در پی داشته است. در این میان بخش عمده‎ اقتصاد و معیشت خانواده‌های ساکنان این مناطق از راه صید می‌گذرد. در دریای خزر علاوه بر آلودگی‌ها، برداشت بی‌رویه شن و ماسه، همچنین ساخت سد در بالادست که موجب کاهش سهم آب ورودی رودخانه‎ها به دریا شده، تکثیر ماهی‌ها به ویژه ماهیان خاویاری را به خطر انداخته است. کاهش حجم ماهی به دلیل عوامل محیطی و همچنین صید بی‌رویه و افزایش تعداد صیادان و خانواده‌هایی که از دریا معیشت می‌کنند، به طور مضاعف زیست انواع آبزیان را به خطر انداخته است. وقتی که برق ماهیان را می‌گرفت مچ صیادان غیرمجاز را هم سخت می‌شود گرفت. تعدادشان کم نیست و شب و روز در رودخانه‌ها، تالاب‌ها و ... مشغول کارند. تا دو سال قبل فناوری صید ماهی‌ها نسبت به امروز پیش پا افتاده بود. صیادان غیرمجاز یک دینام یا موتور برق همراه داشتند و با دو سر سیم جریان برق را به رودخانه و تالاب می‌انداختند و هرچه روی آب می‌آمد، می‌بردند به بازار و می‌فروختند.

در سال ۹۵ به گفته فرمانده یگان محیط‌زیست استان خوزستان صد‌ها دستگاه الکتروشوک از متخلفان ضبط شد. رواج این روش به حدی بود که عمده صیادان در اغلب رودخانه‌ها و تالاب‌های خوزستان به روش‌های ممنوعه گرایش پیدا کرده بودند؛ چون راحت‌تر بود و بیشتر از همیشه ماهی گیرشان می‌آمد و پول بیشتری روانه جیبشان می‌شد.

وضع معیشت مردم شهرستان‌های حاشیه خزر و خلیج‌فارس باعث شده زندگی خیلی از خانواده‌ها در حاشیه رودخانه به صید آبزیان وابسته باشد. آن‌ها که برای نفع نیاز روزانه صید می‌کنند، مشکلی ایجاد نمی‌کنند، اما مشکل را کسانی درست می‌کنند که در گستره‌ای وسیع صید می‌کنند و می‌فروشند، هرچند این افراد را هم فقر به این وضع دچار کرده است؛ فقر مالی و فرهنگی.

این روش‌ها هم مثل همه راه‌های غیرمعمول دیگر ممنوع و غیرمجاز است. همه آبزیان را می‌کشد، اکوسیستم رودخانه را برهم می‌زند و حتی آبزیانی که مصرف خوراکی ندارند را نابود می‌کند. در نهایت هم خود صیادانی که آبزیان را منقرض کرده‌اند، ضرر می‌کنند.