سونامی نمک در راه گلستان

خبرگزاری مهر: از سال گذشته موضوع پس‌روی آب دریای خزر و خشک شدن خلیج گرگان به مساله ای نگران‌کننده تبدیل شد تا جایی که در اسفندماه سال ۹۴ این موضوع در کارگروه ویژه مرز کشور مطرح و انجام مطالعات زیست‌محیطی و اکولوژیکی خلیج گرگان بر عهده سازمان حفاظت از محیط‌زیست نهاده شد. انجام این مطالعات تا بهمن‌ماه امسال به درازا کشید و درنهایت ۱۰ بهمن امسال جلسه کمیته ملی نجات خلیج گرگان به میزبانی استانداری گلستان برگزار شد. در این جلسه نظرات کارشناسی متفاوتی ارائه شد. عده‌ای شرایط خلیج گرگان را بحرانی و نگران‌کننده می‌دانستند و برخی هم آن را طبیعی اعلام کردند و معتقد بودند شرایط خشکی خلیج در سال‌های ۵۵ تا ۵۷ بحرانی‌تر از شرایط فعلی بوده اما این سیکل بازگشت‌پذیر است و درنهایت بعد از سپری شدن یک دوره آب دوباره به تنها خلیج ایرانی خزر بازمی‌گردد. اما دغدغه‌های زیست‌محیطی و آلودگی آب دریا و افزایش آلاینده‌ها، خطر انقراض گونه‌های جانوری و گیاهی، بلااستفاده ماندن طرح‌های شیلاتی و بندری، بیکاری، افزایش صید غیرمجاز و چالش‌های اجتماعی و سیاسی به‌واسطه نبود شغل در منطقه و افزایش صید غیرمجاز در مرزهای آبی و ... فصل مشترک صحبت‌های کارشناسان بود که از پس‌روی آب دریا و خشکی خلیج گرگان حاصل می‌شود. وضعیت آلاینده‌ها در خلیج نگران‌کننده است باگذشت بیش از یک ماه از این جلسه از معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار گلستان پرسیدیم آیا شرایط خلیج گرگان بحرانی است و رضا مروتی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: خلیج گرگان سیکل مشخصی از قدیم داشته و الان هم همان شرایط را دارد و آب آن به‌تناوب کم‌وزیاد می‌شود. اگر می‌خواهیم مانع سونامی نمک و گردوغبار در شهرهای ساحلی شویم ناچاریم تا بازگشت آب به خلیج گرگان آنجا را مرطوب نگه‌داریم وی افزود: نگران بازنگشتن این سیکل نیستم اما در خصوص میزان آلایندگی‌هایی که توسط رودخانه‌ها به خلیج می‌رسد، نگران هستم. معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار گلستان ادامه داد: در حال حاضر با رشد جمعیت و فنّاوری و استفاده بی‌رویه از سم و شوینده‌ها میزان آلایندگی‌های خلیج گرگان به‌مراتب بیشتر از گذشته است. وی اضافه کرد: اگر در سال ۱۳۵۵ آب خلیج گرگان کمتر از شرایط فعلی بوده اما آن زمان حجم سموم، شوینده‌ها و مواد شیمیایی واردشده به خلیج کم بوده است. آب به خلیج نمی‌ریزم وی با تأکید بر اینکه قصد نداریم آب به داخل خلیج بریزیم، تصریح کرد: قطعاً به دلیل قانون ظروف مرتبط اگر آب دریا را به خلیج بریزیم آب بالا نمی‌آید بلکه آب به‌جای اول خود بازمی‌گردد. مروتی خاطرنشان کرد: اگر گفتیم آب باید به خلیج گرگان ریخته شود دلیل داشت؛ نخست آنکه از خشک شدن بخش غربی خلیج گرگان و میانکاله جلوگیری شود و آنجا همیشه مرطوب بماند و همچنین مانع از ایجاد گردوغبار و سونامی نمک در منطقه شود. وی به تشریح نگرانی خود در این حوزه پرداخت و گفت: امروزه تاب‌آوری شهرهای ما در مقابل ریز گردها بسیار کم و آسیب‌های تنفسی مردم زیاد شده است. اگر می‌خواهیم مانع سونامی نمک و گردوغبار در شهرهای ساحلی شویم ناچاریم تا بازگشت آب به خلیج آنجا را مرطوب نگه‌داریم. وی به دلیل دیگر مرطوب نگه‌داشتن خلیج هم اشاره کرد و افزود: اگر خلیج مرطوب نگه‌داشته شود از خطر تعرض، زمین‌خواری و سوءاستفاده و همچنین تملک غیرقانونی افراد سودجو در امان خواهد ماند. معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار گلستان ادامه داد: برخلاف تصور عده‌ای شوری آب دریای خزر بیشتر از خلیج گرگان است و گردش آب که به‌تناوب بین خلیج گرگان و دریا اتفاق می‌افتد یک تنفس برای خلیج محسوب می‌شود. خلیج گرگان بهترین مکان برای تخم‌گذاری ماهی‌های دریای خزر است و بهترین جا برای تولید بهترین ماهی‌ها نباید به‌آسانی دستخوش تغییر شود وی اضافه کرد: اگر خلیج گرگان را مرطوب نگه‌داریم می‌توانیم امیدوار باشیم تا سیکل برگشت اتفاق بیفتد ودر این شرایط خلیج را از حالت مشکل خارج کرده‌ایم. وضعیت فعلی خلیج گرگان ایده آل نیست وی بیان کرد: هم‌اکنون شرایط خلیج گرگان ایده آل نیست اما اینکه گفته می‌شود خلیج گرگان نابودشده و وضعیت آن به شرایط قبل برگشت‌پذیر نیست را قبول ندارم. مروتی اظهار کرد: من بیش از هر چیز نگران محیط‌زیست دریایی و آبزیان خلیج هستم چراکه آلاینده‌های زیاد آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. وی متذکر شد: به‌عنوان کسی که اطلاعات دریایی دارد می‌گویم وضعیت فعلی خلیج گرگان خوشایند نیست. وی یادآور شد: خلیج گرگان بهترین مکان برای تخم‌گذاری ماهی‌های دریای خزر است و بهترین جا برای تولید بهترین ماهی‌ها نباید به‌آسانی دستخوش تغییر شود. مروتی ادامه داد: آب آوردن به خلیج گرگان فقط برای جلوگیری از فاجعه است وگرنه آب دوباره به دریا بازمی‌گردد مگر آن‌که دریچه‌های خروجی را ببندیم که آن‌هم منطقی و عقلانی نیست. وی تصریح کرد: حُسن مرطوب نگه‌داشتن خلیج آن است که تا زمان بازگشت سیکل می‌توان مانع خشکی خلیج شد و هم کمک می‌کند خلیج شرایط تالابی بودن خود را حفظ کند، مانع به وجود آمدن گردوغبار و سونامی نمک شده، محل زیست پرندگان هم آسیب نمی‌بیند و از تجاوز به عرصه‌های آن جلوگیری می‌شود. معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار گلستان خاطرنشان کرد: شرایط خلیج از سمت بهشهر اصلاً شرایط خوبی نیست و به بهانه توسعه زمین‌های کشاورزی وارد عرصه‌های خشک‌شده دریا می‌شوند. به گفته مروتی نقش سازمان حفاظت محیط‌زیست و منابع طبیعی در این محدوده پررنگ نبوده و تعارض به عرصه‌های میانکاله اتفاق افتاده است. وی متذکر شد: اگر نگران آشوراده، خلیج گرگان و میانکاله هستیم و دلمان برای آن می‌سوزد باید مسائل آن را جدی بگیریم و حل کنیم چراکه هم‌اکنون خلیج گرگان بیشتر از هر زمان دیگری در معرض خطر است.