ایران در معرض تغییر اقلیم؛ برف در بوشهر، سیل در سیستان

روزنامه ایران: در پی بارش برف و باران در بسیاری از استان‌های کشور در چند روز گذشته و در حالی که 17 استان ایران را موجی از سرما و برف در برگرفته، از بامداد روز جمعه بارش برف به استان بوشهر هم رسید تا اهالی شهرستان دشتی و دشتستان نیز بعد از بارش چند روزه باران و شور و شعف وصف‌ناپذیرشان، حالا بی‌نصیب از برف هم نمانند.

بارش برف که ابتدا در یک رخداد بی‌سابقه در شهر بردخون بوشهر آغاز شده چنان مردم این شهر را خوشحال کرد که بعد از نماز صبح بسیاری از آنها برای شادی و شکرگزاری به خیابان ها آمدند تا دانه‌های برف را از نزدیک ببینند.برف هــــــــــــــــــــــــمچنین اهالی شهرستان‌های دشتی و دشتستان، تنگستان و جم را نیز غافلگیر کرد و حتی بندر دیر را هم سفید پوش کرد تا شهری که در تابستان‌ها دمای 50 درجه را تجربه می‌کند حالا با دمای صفر درجه سفیدپوش شود، اگرچه برف خیلی زود آب شد اما در برخی نقاط استان تا 15 سانتیمتر برف بارید و بسیاری از نخلستان‌ها و حتی قافله‌های شتر در روستاهای اطراف سفیدپوش شد، اما با‌وجود شادی بوشهری‌ها، در سیستان و بلوچستان برای دومین بار در چند روز گذشته بخش‌های دیگری از جنوب این شهر دچار آبگرفتگی و سیلاب شد؛ سیلابی که با همه خسارت‌هایش باز هم دستان رنج کشیده زیادی را به علامت شکرگزاری در این استان به سمت آسمان بالا برد.

با این حال این پرسش همچنان به قوت خود باقی است که اقلیم ایران را چه شده که ناگهان بعد از خشکسالی‌های پی در پی، جنوبی‌ترین نقطه ایران در مجاورت خلیج فارس سفید پوش می‌شود یا سیل‌های مهیب یکی پس از دیگری سیستان و بلوچستان را در بر می‌گیرد؟

آمارهای هواشناسی نشان می دهد اگرچه بارش برف در بوشهر حداقل در چند سال اخیر پدیده‌ای بی‌سابقه نبوده اما تا سال 1387 به مدت 60 سال بود که در این استان برف نباریده بود ولی حالا در 8 سال اخیر این چهارمین بار است که برف در این استان تکرار می‌شود.

دکتر بهلول علیجانی، اقلیم شناس و عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس علت این امر را ناشی از پدیده تغییر اقلیم می‌داند و می‌گوید: امروز همه جهان در یک دوره بزرگ تغییر اقلیم قرار دارد و یکی از ویژگی‌های تغییر اقلیم بی‌نظمی است یعنی گرمایش جهانی باعث بی‌نظمی در بارش‌های دوره‌ای شده که قبلاً ریتم منظمی داشته ولی حالا دوره بازگشت آن یا طولانی می‌شود یا برعکس کوتاه.

این اقلیم شناس می‌افزاید: معمولاً سیستم‌های بارش زایی که به شمال و غرب ایران در زاگرس همیشه باران می‌دهند از غرب می‌آیند و در سطح بالای اتمسفر قرار داشته و مثل طوقه دور قطب شمال می‌چرخند، اما گاهی پیش می‌آید که این سیستم‌ها با هوای سردتر اروپا و مدیترانه مواجه می‌شوند و همین امر باعث می‌شود به جای اینکه فقط زاگرس و شمال را در بربگیرند تا جنوب ایران هم کشیده شده و باعث بارش برف‌های بی‌سابقه در اطراف خلیج فارس یا بارش‌های سیل آسا در جنوب ایران شوند که به‌طور مثال در اثر همین بارش‌های ناگهانی در منطقه لار در استان فارس در سال 1365 شاهد به وجود آمدن یک دریاچه بودیم.

در بندر لنگه نیز چند سال قبل تمام بارش یکسال این شهر در یک روز به وقوع پیوست.

او می‌گوید: در توجیه این پدیده باید گفت این سیستم‌های بارش زا اساساً بندرت پیش می‌آمده که به سمت جنوب بتوانند بیایند اما حالا چون با بی‌نظمی‌هایی در پدیده‌های اقلیمی به دلیل گرم شدن زمین مواجه شده، گاه می‌توانند تا جنوب هم بیایند و شدت بارش‌های سیل آسا را بیشتر کنند به همین دلیل است که می‌بینیم پدیده‌هایی که قبلاً با دوره‌های برگشت طولانی شاهد آن بودیم حالا ناگهان چندین بار در چند سال متوالی تکرار می‌شود.

مثلاً در بوشهر یکبار در سال 87 و بار دیگر در سال 93 و 95 شاهد بارش برف بودیم و در سیستان و بلوچستان نیز باران اینقدر می‌بارد که ناگهان سیل می‌شود. این اقلیم شناس خاطرنشان می‌کند: سرمای شدیدی که سال 86 همه کشور را در برگرفت یا گرمای شدید تابستان امسال در خوزستان اینها تماماً ناشی از بی‌نظمی‌هایی است که مسبب آن گرمایش جهانی است اما این را هم باید در نظر داشته باشیم که از طرف دیگر این ویژگی کشور ما از گذشته تا امروز بوده که چون در منطقه خشک واقع شده گاهی با خشکسالی مواجه هستیم و گاه با سیل و رگبار که در سال‌های اخیر، هم خشکسالی هایمان تشدید شده و هم بارش‌های سیلابی مان، از این‌رو مهم‌ترین و مؤثرترین اقدامی که باید صورت گیرد به روز بودن مدیریت بحران است.

اینکه با در نظرگرفتن تمامی احتمالات بارش‌ها و سیلاب‌ها همیشه آمادگی مواجهه با بحران را داشته باشیم و در برنامه‌ریزی‌های توسعه‌ای کشورمان نیز این مسأله را لحاظ کنیم چرا که تقریباً تمامی نقاط ایران با ریسک 40 درصدی بارش‌های سیلابی مواجه است و این ریسک در جنوب ایران بیشتر و حدود 60 درصد است.