آلودگی هوا یعنی نقض بدیهی‌ترین حق شهروندی/ دولت با صنایع آلاینده هوا مماشات می‌کند

سرویس اجتماعی فردا؛ رسول عوده زاده : چند روز پیش از منشور حقوق شهروندی رونمايي شد و رئيس قوه مجريه گفت؛ ما خود را ملزم به رعايت اين قانون می دانيم. متن اين منشور هم در اختيار همه مردم قرار گرفته تا از جزئيات آن آگاه باشند و باز با تأكيد حسن روحاني در مقدمه متن ارسالي با قدرت از آن دفاع كنند. بديهی‌ترين حق يك شهروند داشتن هوای سالم است، تا نفس بكشد و زنده بماند تا بتواند از باقيمانده حقوقش دفاع كند. سالها است كه مردم خوزستان به ویژه اهواز و شهرهای پیرامون مي بينند دستگاه هاي دولتي در بخش انرژي، پتروشيمي و حتي كشاورزي الفباي توسعه پايدار يا رعايت بديهيات حفاظت از محيط زيست را رعايت نمي كنند و حتي دستگاه ناظر كه اتفاقا از دل همان دستگاه طويل و عريض اجرایی بيرون آمده صدايش به هوا بلند است اما هيچ گوشي بدهكار نيست. چطور ممكن است شهروندان خوزستاني كه با كابوس تخريب وحشيانه محيط زيست و از همه مهمتر آلودگي لجام گسيخته هوا مواجه هستند، باور كنند كه قوه مجريه مي خواهد از حقوق اساسي آنها در برابر تطاول دستگاه هاي ديگر بايستد؟ شايد مردم استان در حال حاضر خواسته اي مهمتر از اين نداشته باشند كه دولت محيط زيست شان را تخريب نكند؛ همين!

نفت؛ پرونده تخلف باز است

ساكنان شمال غرب اهواز از منطقه كیان آباد تا دغاغله، هر روز صبح خود را با دیدن صحنه دود صنعتی شروع می‌كنند. البته ‌این وضع منحصر به شمال غرب اهواز نیست و از هر چهار جهت شهر اهواز كه خارج شوی، آثار دود و آلایندگی صنعتی را مشاهده می کنید.

چندی پیش وزارت نفت، جایزه ملی محیط‌زیست را به دلیل رعایت آیتم‌های زیست‌محیطی كسب كرد. این وزارتخانه در حالی این جایزه را دریافت كرد كه نامش هنوز در فهرست صنایع آلاینده در دادگستری خوزستان می‌درخشد و پرونده‌های متعدد آن برای آلودگی آب‌و‌هوا و خاك هنوز بسته نشده است. طرح جامع كاهش آلودگی هوای اهواز كه در‌ سال ۸۳ به تصویب رسید، صنایع نفتی را عامل ۷۰‌ درصد آلودگی‌های این شهر معرفی كرده است.

دود برخاسته از فعالیت‌های نفتی در غرب كارون هر روز با چشم غیرمسلح دیده می‌شود و هرگز نمی‌توان آن را انكار كرد.

نیشكر؛ برداشت به شیوه سنتی با ابزار آتش

با آغاز فصل جدید برداشت نیشكر، عملیات آتش زدن مزارع در طرح توسعه نیشكر هم از سر گرفته شده است. برخی گزارش‌ها از منطقه عنافچه و مسیر تصفیه قند و شكر حاكی است كه از چند روز گذشته، آتش زدن مزارع برای برداشت نیشكر آغاز شده است.

مردم این مناطق در چند روز گذشته در بخشی از مزارع نیشكر واحد دهخدا در شمال اهواز، شاهد آتش زدن گسترده‌ این مزارع بودند. دود و خاكستر ناشی از برداشت نیشكر به شیوه سنتی و سوزاندن مزارع، فضا و محیط روستاها و شهرك های اطراف را فرا گرفته است.

اواخر هفته گذشته خط تولید كارخانه دود دهخدا پرزور كار می‌كرد. دهخدا، یكی از واحدهای هفت‌گانه شركت توسعه نیشكر و صنایع جانبی در غرب رودخانه كارون و در منطقه عمومی لویمی قرار دارد و همزمان با واحدهای دیگر این شركت به منظور كاهش هزینه‌های برداشت نیشكر از روش های بسیار ابتدایی یعنی سوزاندن مزارع استفاده می‌كند.

این صنعت كه قرار بود صنعت سبز باشد و محصولات خود را به شكل سبز برداشت كند، در عمل با توسل به سوزاندن مزارع، هوا را آلوده می‌كند و اعتراض حامیان محیط‌زیست را برانگیخته است. خاكستر برخاسته از آتش زدن مزارع تا كیلومترها مناطق اطراف را آلوده می‌كند و بوی بد آن آسایش را از ساكنان اهواز می‌گیرد.

دود و بوی بد و بارش خاكستر، سهم مردم اهواز از این صنعت شده است. در این میان فرصت‌های شغلی و درآمد این صنعت نصیب بومیان نمی‌شود.

فولاد؛ هر روز آلوده‌تر از دیروز

شنبه دودی، یكشنبه دودی، هر روز هفته دودی. این اوضاع كارخانه‌های صنایع فولاد در شرق اهواز است كه ریه ساكنان كلانشهر اهواز را كه درگیر مشكلات متعددی همچون ریزگردها، كم آبی، فاضلاب و پایین بودن سطح رفاه اجتماعی هستند، هر روز آلوده و آلوده‌تر می‌كند.

خبری از تجدید نظر و بهبود از سوی این شركت نیست و محیط‌زیست‌هم به عنوان ناظر در سكوتی سنگین فرو رفته و تاكنون فولاد را ملزم به رعایت استانداردها نكرده است.

پرونده‌هایی كه‌هنوز باز هستند

طرح جامع كاهش آلودگی هوای اهواز در سال 83 سهم صنایع را در آلودگی هوای این شهر 65 درصد و 35 درصد دیگر را ناشی از سایر آلودگی‌ها اعم از حمل و نقل، سوزاندن باقیمانده مزارع نیشكر پس از برداشت خانگی اعلام كرد. بر این اساس در مجموع 56 درصد از آلودگی اهواز ناشی از صنایع نفت است.

بنا بر گفته مدیركل حفاظت محیط‌زیست خوزستان، پرونده صنایع آلاینده ‌هر چند وقت یك بار در مراجع قضایی مطرح می‌شود و اكنون 18 صنعت آلاینده در اهواز به دادگاه معرفی شده‌اند و پرونده آنها هنوز باز است.

«احمدرضا لاهیجان زاده» می‌گوید: خوزستان از انگشت‌شمار استان هایی است كه بزرگترین پروژه‌های ملی و مادر را در خود دارد، اما نبود قانون استقرار صنایع در زمان ساخت آنها باعث شده در موقعیت‌های جغرافیایی نامناسب با اقلیم و جهت باد غالب یا با فاصله كم از مراكز مسكونی یا منابع آبی احداث شوند.

وی می‌افزاید: از سوی دیگر گذشت بیش از 40 سال از ساخت این صنایع و خرابی های ناشی از جنگ تحمیلی، امكان اصلاح و بازسازی آنها را سخت یا غیرممكن كرده است كه شركت‌های فولاد خوزستان، گروه ملی، نورد كاویان، نورد و لوله، نیروگاه‌های رامین و زرگان، نیشكر هفت تپه، كارون و كاغذ پارس و نیز پتروشیمی های بندر امام(ره)، رازی و فارابی نمونه‌های بارز این صنایع هستند.

گازهای همراه نفت

لاهیجان زاده با بیان اینكه از 10 سال پیش، برنامه‌هایی جدی برای ساماندهی و اصلاح صنایع آلاینده خوزستان تدارك دیده شده است، اضافه می‌كند: برای كاهش آلودگی نفتی، طرح جمع آوری گازهای همراه نفت(آماك) اجرا شده كه گام نخست آن به بهره‌برداری رسیده و اجرای مرحله دوم كه الان 95 درصد پیشرفت دارد، از سوزاندن شش میلیون فوت‌مكعب گاز ترش همراه نفت جلوگیری و به كاهش آلودگی هوا كمك خواهد شد.

مدیركل حفاظت محیط‌زیست خوزستان درباره تشدید آلودگی گازهای سمی حاصل از افزایش تولید نفت در خوزستان هم هشدار می‌دهد.

این مسئول اظهار می‌كند: افزایش تولید نفت از 9 ماه گذشته در دستور كار جدی قرار گرفته و تولید از یك میلیون بشكه در روز به بیش از سه میلیون بشكه رسیده است. اما به دلیل فرسودگی تجهیزات و انجام نشدن بهسازی تاسیسات در سال‌های تحریم، آلودگی ناشی از افزایش تولید هم به طور چشمگیری افزایش یافته است. به طوری كه نه تنها اهواز، بلكه جنوب خوزستان هم تحت تاثیر این آلودگی قرار گرفته و ابری از دود فلزهای نفتی(مشعل ها) همیشه شهر اهواز را پوشانده است.

وضعیت آلاینده‌ها نگران‌كننده است

مدیركل حفاظت محیط‌زیست خوزستان، وضعیت آلاینده‌های فعال در استان را نگران كننده می‌خواند و می‌افزاید: خوزستان ظرفیت تحمل این حجم آلودگی را ندارد. وزارت نفت باید پاسخگوی این آلودگی‌ها باشد.

لاهیجان زاده تاكید می‌كند: یك تصمیم حاكمیتی برای توقف تولید نفت و تعطیلی تاسیسات آلاینده آن باید اتخاذ شود.

وی می‌گوید: نتایج مطالعات انجام‌شده نشان می‌دهد كه شهرستان های اهواز و ماهشهر آلوده به تركیبات آلی حلقوی و فلزات سنگین هستند. در خوریات ماهشهر آلودگی جیوه‌ هم وجود دارد كه شاید در دنیا بیشترین میزان آلودگی از این نظر را داشته باشد. این آلودگی‌ها علاوه بر ریه مردم، وارد محصولات كشاورزی هم می‌شود و سلامت مردم را به خطر می‌اندازد.

طرح دعوا علیه نیشكری‌ها

مدیركل حفاظت محیط‌زیست خوزستان در ادامه از پیگیری قضایی آتش زدن مزارع نیشكر خبر می‌دهد و می‌گوید: اداره كل حفاظت محیط‌زیست علیه سوزاندن مزارع در مراجع قضایی طرح دعوا كرده و هر كدام از شركت‌های تحت پوشش به نوبت به دادگاه فراخوانده می‌شوند.

لاهیجان زاده اضافه می‌كند: 10 سال پیش با خرید 160 خودروی برداشت نیشكر(هاروستر) به مبلغ 160 میلیون تومان، قرار بر این بود كه نیشكر برداشت سبز داشته باشد. اكنون اگرچه برداشت در بسیاری از مزارع با استفاده از خودروهای برداشت نیشكر انجام می‌شود، اما برای جمع آوری سرشاخه‌ها یا اصطلاحا تمیز كردن اراضی همچنان سوزاندن مزارع ادامه دارد.

دبیر كارگروه مقابله با آلودگی هوا می‌گوید: برداشت نیشكر 120 روز طول می‌كشد كه در مدت شش ماه به صورت پراكنده(از مهر تا فروردین) انجام می‌شود. در این شش ماه ‌هر 4-3 روز، یكی از مزارع 16 هكتاری نیشكر را آتش می‌زنند.

لاهیجان زاده با تاكید بر اینكه ‌این كار به‌هیچ وجه از نظر محیط‌زیست قابل قبول نیست، می‌افزاید: به‌همین دلیل شركت توسعه نیشكر هم به عنوان یكی از صنایع آلاینده به دادگاه معرفی شده است.

برنامه‌هایی برای كاهش آلایندگی فولاد

دبیر كارگروه آلودگی هوای اهواز در ادامه به آلایندگی كارخانه فولاد خوزستان در اهواز اشاره می‌كند و می‌گوید: برای كاهش آلودگی این كارخانه برنامه‌های زیادی مطرح شده كه با اجرای بخشی از آن 60 درصد آلودگی‌ها كنترل شده و بخشی هم در حال اجرا است كه به دلیل تحریم‌ها با تاخیر روبه‌رو شده است.

لاهیجان زاده با اشاره به طرح پرونده آلایندگی شركت فولاد در مراجع قضایی تاكید می‌كند: این شركت برنامه‌های خود را در رابطه با كاهش آلودگی ارائه كرده و طبق آن تا پایان سال آینده باید 95 درصد از آلودگی این شركت مهار شود و تا پایان سال 97 هم باید پروژه‌های تكمیلی آن اجرا شود.

این مسئول می‌گوید: فولاد جزو صنایعی است كه با استفاده از تكنولوژی روز می‌تواند به راحتی به استانداردهای لازم برسد.