تالاب‌هایی که دیگر نیستند
افزایش تهدیدهای انسانی و طبیعی آژیر هشدار را در تالاب‌های ایران به صدا درآورده است
روزنامه ایران: طبق بررسی‌های انجام شده، افزایش تهدیدات انسانی و طبیعی باعث شده تالاب‌های کشور شرایط مساعدی نداشته باشند و زنگ خطر نابودی آنها به صدا درآید.
متأسفانه ناهماهنگی و ضعف مدیریت در حفظ تالاب‌ها وضعیتی را به وجود آورده تا برخی از آنها تحت تأثیر مدیریت مناسب انسانی و شرایط اقلیمی همچنان پویا و زنده به حیات خود ادامه دهند و برخی نیز شرایط عکس را تجربه کنند. به عنوان نمونه تالاب «تنگلی» در گلستان، «امیرکلایه» در گیلان، «لپو»، «پلنگان» و «ساهون» در مازندران و «قوری گل» در آذربایجان شرقی از جمله تالاب‌هایی هستند که تقریباً شرایط مناسبی دارند. اما برعکس این تالاب‌ها، تالاب‌های «آلاگل» درگلستان، انزلی در گیلان، «بیشه دالان» و«زردابه» در لرستان، «سولقان» و«گندمان» درچهارمحال و بختیاری، پریشان در فارس، هامون در سیستان و بلوچستان، هورالعظیم در خوزستان و گاوخونی در استان اصفهان نیز از بحرانی‌ترین تالاب‌های کشور محسوب می‌شوند. افزایش حساسیت و توجه مسئولان نسبت به حفاظت از تالاب‌ها یکی از نیازهای حیاتی است. در گذشته اگر نگاه به تالاب به عنوان یک اکوسیستم طبیعی بود، اما امروز باید پذیرفت که به دلیل کارکردهای خدماتی و گردشگری وارد زندگی انسان‌ها شده و بی‌توجهی به آن در واقع بی‌توجهی به حیات انسان است.
بدون شک اثراتی نظیر تعدیل اقلیم، جذب آلاینده‌ها، پاکسازی هوا، کنترل سیلاب و خشکسالی، تنوع زیستی، جنبه گردشگری و ممانعت از افزایش طوفان و پدیده ریزگردها ازجمله کارکردهای مهم تالاب است که باید مورد توجه مسئولان باشد.
بالا رفتن آلودگی تالاب
«قربانعلی محمدپور»، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست گیلان در گفتوگو با «ایران» با اشاره به اینکه با آلودگی رودخانه های«زرجوب» و«گوهر رود» در رشت، بار آلودگی تالاب انزلی هم بالا رفته، خاطرنشان کرد: عوامل آلوده‌کننده این 2 رودخانه فاضلاب‌های شهری، خانگی، بیمارستانی وفاضلاب شهرصنعتی رشت و شیرابه مرکز دفن پسماند سراوان است که با پیگیری‌های انجام شده در سال‌های گذشته در سفر استانی هیأت دولت به گیلان در سال 93، 50 میلیارد تومان اعتبار به منظور ساماندهی و رفع آلایندگی 2 رودخانه مذکور تخصیص یافت که تنها موفق به دریافت 30 درصد این مبلغ در سال گذشته شدیم. وی ادامه داد: با تعاریف طرح‌های مختلف برای ساماندهی و رفع آلایندگی 2 رودخانه مذکور و بهینه‌سازی مرکز دفن پسماند منطقه سراوان و کنترل شیرابه توسط شهرداری، طرح مطالعاتی انجام وعملیات اجرایی آن با بهینه‌سازی مرکز دفن آغاز شده که پس از اتمام ساماندهی مرکز دفن، ساخت سامانه تصفیه شیرابه شروع می‌شود. امید است، با تخصیص کامل اعتبارات آلایندگی رودخانه‌های زرجوب و گوهر رود رفع شود.
پاکسازی محدوده آلوده به گیاه مهاجم سنبل آبی
مدیرکل حفاظت محیط زیست گیلان درباره پاکسازی تالاب انزلی از گیاه آزولا و سنبل آبی، یادآور شد: 319 هکتار از وسعت تالاب بین‌المللی انزلی آلوده به گیاه مهاجم سنبل آبی بود که سال گذشته محدوده آلوده به این گیاه مهاجم پاکسازی شد. درحال حاضر بجز کمتر از 24 هکتار در محدوده شهرستان صومعه سرا، بقیه مناطق آلوده به سنبل آبی در تالاب بین‌المللی انزلی پاکسازی شده است. اما با توجه به اینکه بذراین گیاه قادر است 15 تا 30 سال در خاک زنده بماند روند پایش باید به طور مرتب ادامه داشته باشد.
حیات دوباره هامون بعد از ۱۵ سال خشکسالی
جاری شدن سیلاب‌های اخیر ناشی از بارندگی‌های مناسب در جنوب شرق کشور از جمله سیستان و بلوچستان باعث آبگیری قسمت‌هایی از دریاچه هامون شد و حیاتی دوباره به این تالاب بین‌المللی بعد از ۱۵ سال خشکسالی بخشید. در واقع با وارد شدن آب به بستر هامون بعد از یک دوره خشکسالی طولانی، زندگی به منطقه شمال این استان بازگشت.
«سعید محمودی»، مدیرکل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان در گفتوگو با «ایران»، به اجرای مدیریت یکپارچه تالاب هامون با همکاری دستگاه‌های مربوطه اشاره کرد وگفت: دراین راستا نباید همکاری مردم بومی منطقه را نادیده گرفت. وی بازگشایی موانع ورودی آب به تالاب هامون در۵۰ نقطه دایک (مانع) مرزی را در راستای اجرای مصوبه جلسه مشترک معاون امنیتی انتظامی وزارت کشور، دبیر کارگروه ویژه مرزی شورای امنیت کشور و معاون محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست مناسب و بموقع ارزیابی کرد.
امسال شاهد مرگ پرندگان نبودیم
مدیرکل حفاظت محیط زیست سیستان وبلوچستان برنامه‌های این سازمان چون حذف دایک مرزی، تهیه برنامه جامع مدیریت یکپارچه تالاب هامون، ثبت تالاب در سازمان جهانی یونسکو به عنوان ذخیره‌گاه زیست کره، مطالعات علمی و میدانی، لایروبی مسیرهای منتهی تالاب و ده‌ها برنامه و اقدام دیگر در کنار مدیریت درست منابع آبی موجود درچاه نیمه‌ها را راهی برای هموار کردن احیای تالاب هامون عنوان کرد و یادآور شد: منطقه حفاظت شده هامون به دلیل قرار گرفتن در مرکز مناطق کویری و نیمه کویری کشورهای ایران و افغانستان، تنها مأمن زیست پرندگان مهاجر شرق کشور است و تاکنون ۱۸۳ گونه پرنده در این دریاچه مشاهده شده است. از طرفی، خوشبختانه به دلیل پرآب بودن دریاچه، امسال درمقایسه با چند سال گذشته شاهد مرگ پرندگان نبودیم.
آبگیری چاه نیمه‌ها
وی به آبگیری چاه نیمه‌ها از سوی وزارت نیرو اشاره کرد و در این زمینه گفت: قرار شده بود که وزارت نیرو در 3مرحله در فصول خشک سال، 60میلیون مترمکعب ازچاه نیمه‌ها (ازجمله مصوبات کارگروه احیای تالاب هامون است) به این تالاب آبرسانی کند که امسال برای نخستین بارطبق برنامه‌ای که سازمان محیط زیست کشور در این زمینه مصوب کرد، تاکنون 2مرحله آن (در تیر و مرداد ماه) انجام شد که براساس آن در هر مرحله20میلیون متر مکعب حقابه اختصاص پیدا کرد. سومین وآخرین مرحله این آبگیری نیز شهریور ماه محقق شد.
اهداف رهاسازی حقابه در تالاب
مدیرکل حفاظت محیط زیست سیستان وبلوچستان با بیان اینکه آبرسانی به تالاب که کمترین میزان هدر رفت را به دنبال دارد از جمله اهداف رهاسازی آب است، خاطرنشان کرد: حفظ اکوسیستم تالاب در نواحی حساس، ایجاد بستر مناسب برای تکمیل و موفقیت جوجه‌آوری پرندگان و ادامه روند حیات آبزیان ازجمله ماهی وحفظ پوشش گیاهی از دیگر اهداف رهاسازی این حقابه در تالاب است.
تأثیر رهاسازی حقابه تالاب در بخش گردشگری
محمودی منطقه باستانی کوه خواجه که از مهم‌ترین آثار باستانی ایران روی یک بلندی در دل هامون جای گرفته را از نقاط دیدنی این خطه از کشور معرفی کرد که امسال با آبگیری تالاب هامون گردشگران و بازدیدکنندگان زیادی را به خود جلب کرد.
تلف شدن ماهی‌ها به‌دلیل افزایش بیش از حد تعداد‌شان بود
مدیرکل حفاظت محیط زیست سیستان وبلوچستان در مورد تلف شدن تعداد زیادی از ماهیان در بستر این تالاب که به تازگی رخ داده، گفت: با ورود سیلاب به شمال سیستان و بلوچستان از ابتدای امسال تعداد زیادی ماهی وارد منطقه و در مسیرهای مختلف پراکنده شد و شمار زیادی از صیادان مشغول صیادی شدند. پس از پایان سیلاب و قطع جریان آب حجم زیادی از ماهی‌ها در نقاط مختلف آبگیری وجود داشتند که با افزایش گرما و شروع بادهای موسمی 120 روزه این آب خشک و ماهی‌ها تلف شدند. این مقام مسئول درسازمان محیط زیست سیستان وبلوچستان افزایش بیش ازحد تعداد ماهی‌ها با توجه به ظرفیت تالاب که درجریان این سیلاب وارد آن شدند و کمبود آب و اکسیژن را از دیگر دلایل تلف شدن آنها عنوان کرد.
نجات گاوخونی با مدیریت صحیح بر حوضه زاینده‌رود
تالاب بین‌المللی گاوخونی در استان اصفهان یکی دیگر از بحرانی‌ترین تالاب‌های کشور است که مدیریت صحیح بر حوضه زاینده‌رود، قطعاً این تالاب را نجات خواهد داد.
«فرهاد امینی»، کارشناس دبیرخانه مدیریت زیست بومی تالاب‌های استان اصفهان هم در گفت‌و‌گویی با تأیید این مطلب، به مسائل و مشکلات بسیاری که به خشک شدن تالاب گاوخونی دامن زده اشاره کرد و گفت: نبود آب، تغییر شرایط اقلیمی، کاهش نزولات آسمانی، برداشت‌های بی‌رویه آب از بالا‌دست زاینده‌رود، کم‌توجهی مسئولان و مدیریت صحیح در راستای رسیدگی به وضعیت این تالاب از مهم‌ترین دلایل خشک شدن گاوخونی است. وی افزود: از بین رفتن پوشش گیاهی منطقه وچرای بی‌رویه دام نیز موجب تخریب بیش از پیش این تالاب شده و در صورتی که این وضعیت ادامه پیدا کند، گاوخونی حیات خود را به صورت کامل ازدست می‌دهد، این درحالی است که گاوخونی برای زنده شدن نیازمند احیای رودخانه زاینده‌رود است.
95 درصد تالاب خشک است
امینی درباره آبگیری این تالاب بین‌المللی گفت: گاوخونی سال گذشته به کمک مردم محلی آبگیری شد، اما نه به طور کامل، در حال حاضر هم به‌دلیل کاهش بارندگی‌های اخیر و کمبود شدید آب 95 درصد تالاب خشک است. تاکنون مکاتبات زیادی را نیز با استانداری و سازمان محیط زیست کشور دررابطه با گرفتن حقابه تالاب و رفع موانع آن داشتیم، اما هنوز پاسخی دریافت نکردیم.
حرف آخر اینکه...
«احمد‌علی کیخا» عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس هم در رابطه با لایحه حفاظت، احیا و مدیریت تالاب‌های کشور چندی پیش اعلام کرد: طرح احیای تالاب‌ها و دریاچه‌ها نکته‌ای ضروری است که باید در مجلس شورای اسلامی تصویب شود، مصوب شدن این طرح به میزان بسیاری به احیای آنها کمک می‌کند، البته محقق شدن این امر به نگاه ویژه دولت نیز نیاز دارد.
دیدگاه تان را بنویسید