آفت خارجی بلای جان جنگل هیرکانی

روزنامه آرمان: از بین رفتن یک مزرعه یا باغ بر اثر یک آفت تا حدی پذیرفتنی است، اما زمانی که با خبر شویم آفت به جان یک‌هزار و ۸۷۰هکتار از جنگل‌های شمال کشور افتاده و ممکن است این جنگل‌های باستانی را نابود کند، نه تنها تعجب می‌کنیم که نگرانی‌مان نسبت به تخریب محیط زیست افزایش می‌یابد. واقعیت این است که یک آفت « خارجی و جدیدالورود» احتمال دارد چندین هکتار از جنگل‌های هیرکانی را بخشکاند و خطر آن آنقدر زیاد است که حتی گزینه‌هایی مانند سمپاشی جنگل مطرح شده است. گونه شمشاد در خطر است و از آنجا که‌ شمشادها به‌ نوعی نگهدارنده محسوب می‌شوند، با از بین رفتن آنها خطر آتش‌سوزی هم در کمین بوده و در واقع مناطق آلوده مانند بمب ساعتی هستند. شمشاد جزو ذخایر جنگلی محسوب شده و براساس قانون حفظ و حمایت از منابع طبیعی و ذخایر جنگلی کشور مصوبه سال ۱۳۷۱ از گونه‌های ممنوع‌ القطع معرفی شده است. آفت از امسال بخشی از ذخیره‌گاه‌های ما را آلوده کرده است، به‌گونه‌ای که در مناطقی مانند پارک بنفشه چالوس(جاده چالوس ـ کلارآباد) و محوطه هتل کاسپین خزر و نمک‌آبرود مشاهده شده و خسارت بسیار شدیدی به این گونه وارد کرده و سبب بی‌برگی کامل آنها شده است. آلودگی۱۸۷۰هکتار از جنگل‌های شمال به آفت روز گذشته معاون وزیر جهاد کشاورزی سطح آلودگی جنگل‌های شمال به آفت شب‌پره شمشاد را هزار و ۸۷۰ هکتار اعلام کرد و گفت: ما برای مقابله با این آفت از محلولی استفاده می‌کنیم که مخاطرات محیط زیستی ندارد. خداکرم جلالی درباره آخرین وضعیت آفت شب‌پره شمشاد در جنگل‌های شمال کشور با بیان اینکه این آفت، آفتی خارجی و جدیدالورود است که اوایل خرداد امسال در کشور مشاهده شده است، اظهار داشت: آفت شب‌پره آفتی قرنطینه‌ای و وارداتی بوده و در گذشته این آفت را در سطح جنگل‌های کشور نداشتیم. هم اکنون سازمان حفظ نباتات کشور در حال پیگیری این موضوع است که منشا این آفت کجا بوده و چگونه وارد کشور شده است. او آفت شب‌پره را بسیار خطرناک توصیف کرد و گفت: این آفت علاوه براینکه بسیار سریع توسعه پیدا می‌کند، در طول سال چندین‌بار نیز اقدام به تولید نسل می‌نماید. رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشوراضافه کرد: در راستای مبارزه با این آفت، سازمان جنگل‌ها اقداماتی را آغاز کرده که از جمله آن می‌توان به محلول‌پاشی اشاره کرد. جلالی با بیان اینکه برای اولین قدم در۵۰هکتار از این سطح آلوده محلول‌پاشی انجام شده است، افزود: این محلول‌ها از نظر زیست‌محیطی مشکلی را ایجاد نمی‌کند و روش‌های غیرشیمیایی برای ما همواره در اولویت قرار دارد. او با بیان اینکه با هماهنگی سایر دستگاه‌های مربوطه مبارزه با این آفت در سطوح باقیمانده نیز در دستور کار قرار دارد و به زودی انجام می‌شود، افزود: هنوز میزان خسارت این آفت به جنگل‌های شمال کشور برآورد نشده است. معاون وزیر جهاد کشاورزی با تاکید براینکه ما باید این آفت را در کشور کنترل کنیم، گفت: در صورت عدم کنترل، آفت شب‌پره تقریبا شمشادها را از بین خواهد برد و به همین جهت ادارات کل ما آمادگی کامل دارند تا با آفات مذکور به طور جدی مقابله کنند. جلالی تاکیدکرد: محلولی که برای مبارزه با آفت شب‌پره شمشاد مورد استفاده قرار می‌گیرد کاملا بیولوژیک بوده و برای سایر موجوداتی که در طبیعت هستند ضرر ندارد. سمپاشی جنگل‌های شمال صحت ندارد رئیس انجمن جنگلبانی ایران درباره سمپاشی جنگل‌های شمال کشور می‌گوید: من تعجب کردم که چرا این اقدام را به عنوان سمپاشی شیمیایی مطرح کردند. هیچ کس موافق سمپاشی شیمیایی در عرصه جنگل نیست و این را یک آدم معمولی هم می‌داند که در طبیعت به این بزرگی نمی‌شود سمپاشی کرد، چون به دلیل مسائل محیط زیستی ممنوع است. هادی کیادلیری تصریح می‌کند: اصلا در جنگل در سطح وسیع امکاناتی نداریم که چنین کاری انجام دهیم، چون آنجا تمام شیب و غیرقابل عبور است و هوایی هم نمی‌توانیم این کار را انجام داد، چون این درخت شمشاد خزری زیراشکوب است، یعنی زیر درختان دیگر است و به شدت سایه پسند است. او اعلام می‌کند: سمومی که به کاربرده می‌شود BT یا باسیلوس تورنجنسیس است که یک نوع باکتری است و نوعی مبارزه بیولوژیک محسوب می‌شود و فقط روی لارو حشره اثر می‌گذارد. هر چند که نمی‌توان رد کرد که لارو حشرات دیگر را نیز متاثر می‌کند، اما احتمالش بسیار پایین است که لاروهای دیگر هم به طور همزمان وجود داشته باشند و در قیاس با خطری که وجود دارد این خسارت بسیار ناچیز است. تا جایی که می‌دانم و در جریانم و تاییدش هم کردیمBT استفاده می‌شود که آن هم متاسفانه دیگر تاثیر ندارد، چون دیگر دیر شده است و این آفت هم چون چند نسل دارد، می‌تواند خیلی خطرناک و همه گیر شود و یک آفت عادی نیست. کیادلیری تاکید می‌کند: همین دوستانی که گفته‌اند طبیعت برمی‌گردد، درخت‌هایی که از سال ۱۳۹۱ دچار بیماری شده‌اند بررسی کنند. به عرصه بیایند و ببینند درختانی که بیمار شده بودند، خشک شدند یا توانسته‌اند برگردند؟ تازه بعد از این مرحله آتش سوزی هم خواهیم داشت چون درختان خشک شده‌اند. با طبیعت نباید تک بعدی برخورد کنیم یک گیاه‌شناس و استاد دانشگاه تهران درباره پدیده آفت در جنگل‌های شمال کشور می گوید: حرف ما این است که با پدیده‌های بیولوژیکی بدون اینکه به دقت مطالعه شده باشند، نمی‌توانیم با رفتارهای تک بعدی برخورد کنیم. روابط اکولوژیکی بی‌نهایت پیچیده است و مساله طغیان یک آفت هم پدیده‌ای نیست که برای اولین بار در دنیا اتفاق افتاده باشد. حسین آخانی توضیح می‌دهد: اصولا آفت‌ها به دو روش به گونه‌های جنگلی آسیب جدی وارد می‌کنند. یک حالت این است که گونه‌ تازه‌ای وارد می‌شود، مثل همین موردی که الان می‌بینیم. وقتی گونه‌ تازه‌ای وارد می‌شود و هجوم می‌آورد، ما باید به طبیعت فرصت بدهیم که خودش راه مقابله خودش را پیدا کند. به گزارش مهر، او اضافه می‌کند: دومین حالتی که آفت در جنگل‌ها طغیان می‌کند، زمانی است که گونه‌های درختی در یک تنش قرار دارند، همچون چیزی که الان در بلوط‌های غرب کشور می‌بینیم. موقعی که تنشی به‌ ویژه تنش آبی در یک جنگل ایجاد می‌شود، آن جنگل می‌تواند حتی نسبت به گونه‌هایی که تا به حال با آنها به راحتی همزیستی داشته و خطری هم برایش نبوده‌اند آسیب‌پذیر شود. بنابراین راه حل این نیست که آن آفت را از بین ببریم. کم و کیف مقابله با آفت‌ خارجی مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط زیست درباره چگونگی دفع آفت در جنگل های هیرکانی به «آرمان» می گوید: برخی از درختان در جنگل هیرکانی مورد هجوم آفتی خارجی با عنوان « سوسک چوب خوار» قرار گرفته اند. از درختی به درخت دیگر منتقل می شود. برای مهار این آفت راهکارهای متعددی می توان ارائه کرد که یکی از آنها قطع و سوزاندن درختان آفت زده است. اسماعیل کهرم می افزاید: دیگر اقدام این است که از سموم جذبی در دفع آفات درختان استفاده شده و به شیوه مانیتورینگ عمل کرده و سموم مرحله به مرحله مورد بررسی قرار گیرد. درغیر این صورت چاره ای جز قطع و سوزاندن درختان وجود ندارد. به گفته او در صورت عدم توجه این آفت به دیگر درختان نیز منتقل می شود. پس در گام نخست باید به شیوه سموم جذبی و در مرحله بعد با قطع و آتش درختان در معرض آفت درختان هیرکانی را حفظ کرد.