سدهایی که زمین را گرم می کنند!

باشگاه خبرنگاران جوان: سدهای بزرگ با آزاد کردن سالانه 104 میلیون تن متان به تنهایی می توانند یکی از مهمترین عوامل گرم شدن کره زمین باشند. این تخمین اخیرا توسط ایوان لیما (Ivan Lima) و همکارانش از موسسه ملی تحقیقات فضایی برزیل (INPE) منتشر شده است. پاتریک مک کالی، مدیر اجرایی موسسه رودخانه های بین المللی می گوید: شواهدی کافی برای اثبات اینکه سدهای بزرگ یکی از عوامل اصلی تغییرات اقلیم هستند، وجود دارد و تصمیم گیران در حوزه آب و هوا باید به آن بپردازند. محاسبات لیما حاکی از این است که 52 هزار سد بزرگ جهان عامل بیش از 4 درصد از کل فرایند گرم شدن جهانی ناشی از فعالیتهای انسانی هستند. همچنین بر پایه این تحقیقات، مخازن سدهای بزرگ با انتشار حدود یک چهارم متان از کل متان منتشر شده در جهان، بزرگترین منبع و عامل انسانی انتشار متان به شمار می روند. اگرچه متان مدت زيادی در جو دوام نمی آورد، اما تأثیر آن در حبس گرما در نیوار و گرم شدن آن در مقایسه با دی اکسید کربن، بسیار قویتر است. براساس تخمین های لیما، تاثیر انتشار سالانه متان توسط یک سد بزرگ بر گرمای جهانی طی 20 سال، برابر با 7.5 میلیون تن دی اکسید کربنی است که از انتشار سالانه دی اکسید کربن منتشر شده ناشی از سوختن، سوخت های فسیلی در آمریکا، بیشتر است. لیما و همکارانش پیشنهاد دادند که متان منتشر شده از مخازن سدها به عنوان سوخت برای کارخانه های تولید برق استفاده شوند. به گفته لیما اگر از مقدار بسیار عظیم متان تولید شده ناشی از سدهای احداث شده، برق تولید کنیم، می توان از احداث سدهای جدید که همراه با صرف هزینه های انسانی و محیط زیستی هستند، خودداری کرد. پاتریک مک کالی گفت: مایه تأسف است که تحقیقات لیما بسیار دیر به نتیجه رسید تا در مجموع گزارشات هیئت بین دولتی تغییرات آب و هوا هم مورد استناد قرار گیرد. و این تا حدودی به دلیل تأثیر صنعت آب و حامیان دولتی آنهاست چرا که سیاستگذاران حوزه آب و هوا تا حد زیادی اهمیت متان تولید شده توسط سد ها را نادیده گرفتند. IPCC به فوریت نیاز برای رسیدگی به این موضوع دارد. متان توسط پوسیدگی مواد آلی در مخازن سد تولید می شود. حجم انبوهی از متان تولید شده توسط مخازن آبی در مناطق استوایی به این معناست که سدها در مقایسه با کارخانه هایی که از آلوده ترین سوختهای فسیلی استفاده می کنند و مقدار مشابهی از برق تولید می کنند، تأثیر به مراتب وسیعتری بر گرم شدن زمین داشته باشند. این تنها دومین برآورد در مقالات علمی گازهای گلخانه ای تولید شده از سدهاست که منتشر شده است. برآورد قبلی در سال 2000 منتشر شده بود، که تنها انتشار از سطح مخازن پشت سدها را شامل میشد، و انتشار جهانی متان را 70 میلیون تن و دی اکسید کربن را یک میلیارد تن تخمین میزد. تحقیقات و محاسبات لیما علاوه بر سطح مخازن پشت سدها، تولید و انتشار متان ناشی از توربینها، سرریزها و رودخانه ها بلافاصله پایین دست سدها را نیز شامل می شود. این مقاله به انتشار گاز دی اکسید کربن و دیگر گازهای گلخانه ای یعنی اکسید نیتروژن، ناشی از سدها نپرداخته است. لیما همچنین نخستین برآورد منتشر شده از انتشار گاز متان از سدها در سطح ملی را در کشورهای برزیل، چین و هند انجام داده است. این برآوردها نشان می دهد که سدها در برزیل و هند عامل اصلی یک پنجم از کل تأثیر گرم شدن کره زمین در این کشورها هستند. تخمین زده می شود سدها در چین عامل یک درصد از آلودگی آب و هوا در این کشور باشند، اگر چه به دلایل روش شناختی این موضوع احتمالا دست کم گرفته می شود. امیدواریم انتشار گسترده نتایج این پژوهش آن گروه از سدپرستانی را که همچنان با افتخار از عملکرد خود در حوزه سدسازی دفاع می کنند و جزوه هایی با عناوین: "سدسازی حامی محیط زیست" منتشر می کنند را اندکی شرمنده کند.