راهکارهای مقابله با گرد و غبار داخلی

خبرگزاری ایسنا: شاهرخ فاتح با اشاره به اینکه امروزه پدیده گرد و غبار به عنوان یکی از مهمترین چالش‌های جهانی مطرح است، گفت: طوفان‌های گرد و غبار از سال‌های دور همواره مناطق مختلفی از کره زمین از جمله شمال آفریقا، جنوب غرب آمریکا، شمال شرق و جنوب غرب آسیا شامل کشورهای منطقه خاورمیانه را تحت تأثیر قرار می‌دهند. وی اظهار کرد: از حدود چهار دهه پیش تاکنون، طوفان‌های متعددی در طول هر سال برای کشورهای منطقه خاورمیانه از جمله ایران گزارش شده است که موجب بروز گرد و غبار و حتی جابجایی ماسه‌های مناطق مستعد شده است. رئیس مرکز ملی خشکسالی با بیان اینکه نکته مهم و قابل توجه در رخداد طوفان‌های گرد و غبار این است که در چند سال اخیر مشخصه‌های آن نظیر غلظت، اندازه ذرات معلق در طوفان، تداوم دوره زمانی، تعداد دفعات رخداد، وسعت و زمان فعالیت با موارد مشابه قبلی بسیار متفاوت است، افزود: طی سال‌های اخیر، گاهی وقوع طوفان گرد و غبار با تداوم چندین هفته‌ای و غلظت بسیار بالا افزایش پیدا کرده است که طی آن مناطق وسیعی، بویژه استان‌های غربی کشور تحت پوشش قرار گرفته و موجب اختلال جدی زندگی مردم شده است. افزایش بیماری‌های تنفسی، ریوی، چشمی و پوستی در اثر گرد و غبار فاتح با اشاره به اینکه این شرایط نه تنها عرصه را برای هر گونه فعالیت مفید مردم تنگ کرده است، بلکه به خاطر ریز بودن اندازه ذرات معلق در طوفان امکان بروز بیماری‌های متعدد تنفسی، ریوی، چشمی و پوستی نیز افزایش یافته است، تاکید کرد: بر اساس مطالعات انجام شده منشاء عمده این طوفان‌ها در بخش‌هایی از عراق و سوریه قرار دارد، اما اخیراً کانون‌های داخلی نیز فعال شده است و از عوامل مؤثر در بروز این پدیده می‌توان به مسائلی از قبیل کاهش بارش و بروز خشکسالی‌های متداول و طولانی، مهار بی‌رویه آب‌های سطحی و زیر سطحی، تغییر کاربری اراضی و کاهش قابل توجه پوشش گیاهی منطقه اشاره کرد. بیابان‌­ها و صحرای عراق، سوریه، اردن و عربستان منبع گرد و غبار ایران وی با اشاره به اینکه کشور ایران علاوه بر داشتن مناطق بیابانی زیاد، در مجاورت کانون­‌های اصلی گرد و خاک نیز قرار گرفته که از مهمترین آنها بیابان‌­ها و صحرای عراق، سوریه، اردن و عربستان است، گفت: مشاهدات سال­های اخیر نشان‌­دهنده افزایش وقوع این پدیده در کشور است که با توجه به عواقب این پدیده در سلامت و بهداشت مردم، کشاورزی و هوانوردی، مطالعات دقیق­تری در مورد یافتن مناطق منشاء گرد و غبار، شدت، تکرار و اثرات ­ محیط زیستی این پدیده ضروری است. خشکسالی­‌های اتفاق افتاده در سال­‌های اخیر باعث افزایش توان منطقه برای تولید گرد و غبار شده است این کارشناس سازمان هواشناسی با بیان اینکه یکی از عواملی که باعث تشدید تولید گرد و غبار می‌­شود، پدیده گرمایش جهانی و پدیده بیابان‌زایی است، افزود: خشکسالی­‌های اتفاق افتاده در سال­‌های اخیر باعث افزایش توان منطقه برای تولید گرد و غبار شده است. به طور کلی هرچند پدیده گرد و غبار یک پدیده فراملی بوده و غیر قابل کنترل است ولی می‌­توان با شناسایی محدوده‌های وقوع آن در قالب الگوهای گردشی و بررسی ویژگی‌­های آماری در بازه‌­های زمانی مختلف، این فرصت را فراهم آورد که با آگاهی ازمحدوده‌های زمانی و مکانی این پدیده مخرب، تمهیدات لازم برای مقابله و سازگاری اتخاذ شود. به گفته فاتح، همانطور که از اواخر زمستان و طی دوماهه ابتدایی بهار امسال شاهد بودیم، در صورت افزایش بارش طی یک فصل آبی، با مرطوب شدن لایه سطحی خاک و جبران موقت خشکی آبگیرها و مسیل‌ها در بازه زمانی کوتاه‌مدت ممکن است شرایط به حالت طبیعی نزدیک شود ولی در اقلیم‌های خشک و با وجود خشکسالی‌های انباشته‌شده و بلندمدت، این وضعیت نمی‌تواند پایدار باقی بماند. عدم تسلط دولت‌های مرکزی کشورهای عراق و سوریه بر کانون‌های مولد گرد و خاک وی با اشاره به اینکه با توجه به گستردگی زیاد منطقه تغذیه‌کننده گرد و غبار و سهم قابل توجه کانون‌های خارجی، امکان تغییر وضعیت موثر در کوتاه‌مدت منتفی خواهد بود، گفت: متاسفانه عدم همکاری و همراهی کشورهای همجوار نظیر عراق و سوریه و فقدان تسلط دولت‌های مرکزی این کشورها بر مناطق و کانون‌های مولد گرد و خاک و همچنین در اولویت نبودن مسائل زیست محیطی برای آنها، دشواری حل مسئله را چندین برابر کرده است. رئیس مرکز ملی خشکسالی تاکید کرد: اگرچه به طور اساسی، حل مشکلات زیست محیطی منطقه‌ای با دشواری‌های ذاتی خود همراه و نیازمند عزم جدی همه ذینفعان است ولی در این مورد خاص دو کشور از کشورهای ذینفع علیرغم میل و اراده ظاهری که قبلا از خود نشان داده‌اند، امکان اقدام موثر در این زمینه را ندارند. راهکارهای مقابله با گرد و غبار داخلی فاتح در پایان با بیان اینکه برای کانون‌های داخلی، راهکارهایی به شرط تخصیص بودجه مناسب، انجام مطالعات وسیع و برقراری همکاری بین‌المللی پیشنهاد می‌شود، گفت: شناسایی دقیق کانون‌های داخلی و چشمه‌های مولد گرد و غبار در کشور، ایجاد کمربند فضای سبز اطراف شهرها، حفظ وگسترش فضای سبز درون‌شهری، کنترل فعالیت‌های عمرانی و منابع ساکن تولید گرد و غبار، مدیریت صحیح منابع آب و خاک، مقابله با بیابان‌زایی و افزایش آگاهی‌های عمومی از جمله راهکارهای مقابله با گرد و غبار داخلی است.