ابتکار: ۳ محیط‌بان از نظر قانونی «شهید» هستند

روزنامه شرق: همین چهار ماه پیش بود که دو محیط‌بان دیگر پس از آنکه هرکدام حدود هفت سال را در زندان شهر یاسوج مرکز استان کهگیلویه‌وبویراحمد گذراندند، با تلاش‌های فراوان خیران از زیر تیغ اعدام رها و از زندان آزاد شدند. در همین شرایط است که بسیاری می‌پرسند چرا وضعیت محیط‌بان‌ها به این شکل است. اگر شکارچیان متخلف را بکشند، به اعدام محکوم می‌شوند و اگر نکشند هم به سرنوشت این سه محیط‌بان اهل هرمزگان و فارس دچار می‌شوند. این در حالی است که طبق قانون آنها ضابط قوه‌قضائیه هستند. آن‌گونه که آمارها می‌گویند در هشت سال دوره اصلاحات سه محیط‌بان، در هشت سال ریاست‌جمهوری احمدی نژاد ١٣ محیط‌بان و از ابتدای ریاست‌جمهوری روحانی تاکنون نیز سه محیط‌بان حین خدمت کشته شده‌اند. در رابطه با همین وضعیت محیط‌بانان، با معصومه ابتکار رئیس سازمان حفاظت محیط ‌زیست و معاون رئیس‌جمهور گفت‌وگویی کردیم که در ادامه آمده است: ‌سؤال اولم را با همین گفته‌ای که این چند روز در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی زیاد مطرح شده آغاز می‌کنم؛ چرا وضعیت محیط‌بان‌ها به این شکل است که یا کشته می‌شوند یا به زندان می‌افتند و به اعدام محکوم می‌شوند؟ اول اینکه خدا را صد هزار بار شاکریم که هیچ محیط‌بانی تاکنون اعدام نشده است. خوشبختانه اگرچه این قضیه بارها گفته شده، ولی تاکنون ما هیچ موردی که محیط‌بان اعدام شود، نداشته‌ایم؛ البته محیط‌بانانی داریم که به دلیل ضعف فرایندهای قانونی تا پای چوبه ‌دار رفتند، ولی با تلاش‌های انجام‌شده مشکل بسیاری از آنها حل شده است. روز اولی که در سال ٩٢ به سازمان آمدم، یک کارتابل برایم آوردند و گفتند هشت محیط‌بان در آستانه اعدام داریم؛ از همان موقع بخش مهمی از کارمان را گذاشتیم برای پیگیری وضعیت این محیط‌بان‌ها. از مذاکره با خانواده‌ها و اولیای دم گرفته تا مراجع قضائی و اعتراض به احکام و... که خوشبختانه در همین سه سال، در نهایت مشکل شش نفر از آنها به‌طور کامل رفع شد و آزاد شدند. از طرفی اینکه دائم گفته می‌شود محیط‌بان‌ها کشته می‌شوند، هم از شهریور سال ٩٢ تا دوم تیر ٩٥ هیچ محیط‌بانی شهید نشد که متأسفانه در همین دو روز، سوم و چهارم تیر این سه محیط‌بان عزیزمان را از دست دادیم. ‌چرا این اتفاق می‌افتد؟ پرسش خیلی از هم‌وطنان این است که چرا محیط‌بان‌ها حق تیر ندارند و نمی‌توانند از خودشان دفاع کنند و شکارچیانی که قصد جانشان را می‌کنند هدف قرار دهند؟ محیط‌بان‌ها تابع آیین‌نامه و قانون نحوه به‌کارگیری سلاح هستند؛ همان‌طورکه مأموران نیروی انتظامی هم تابع همین قانون هستند، نه‌فقط محیط‌بان‌ها بلکه یگان‌های حفاظت شیلات، میراث و سازمان جنگل‌ها و همه آنها که سلاح دارند، تابع این قانون هستند. اینکه بعضا دوستان احساسی می‌شوند و می‌گویند حق تیر بدهند و این از بی‌عرضگی شماست که محیط‌بان‌ها حق تیر ندارند، صحیح نیست. هیچ‌جای دنیا نمی‌شود حق تیر داد، جز در مواردی خاص که آن هم برای حفاظت از جان مأمور باشد و آن هم شرایط و آیین‌نامه خاص خود را دارد. ‌در همین شرایط هم ما می‌بینیم که محیط‌بان‌ها کشته می‌شوند. بالاخره این حق تیر باید جایی به کار بیاید؛ چرا ما اثرات آن را نمی‌بینیم؟ اثرات این قانون همین است که اگر نبود و نمی‌توانستند، تعداد محیط‌بان‌های کشته‌شده ما بسیار بسیار بیشتر از اینها بود. محیط‌بان‌ها ضابط قضائی هستند؛ به این مفهوم که نیاز به حکم قضائی برای بازداشت یک متخلف ندارند و می‌توانند مستقیما متخلفان را بازداشت کنند و همین موضوع خیلی به شرایط کار آنها کمک کرده است. علاوه بر این ما در این مدت، یعنی از سال ٩٢ دوره‌های آموزشی خیلی تخصصی و خوبی برای محیط‌بان‌ها برگزار کرده‌ایم. فقط در سال ٩٣، ٨٥٠ محیط‌بان در این دوره‌های آموزشی شرکت کردند، امسال هم تا آخر سال ٦٠٠ محیط‌بان دوره تخصصی ویژه محیط‌بانی می‌بینند. ما در حال حل مشکل محیط‌بانان آموزش‌ندیده هستیم. ‌آیا سه محیط‌بانی که در روزهای اخیر به شهادت رسیدند، آموزش‌های لازم را دیده بودند؟ بله، هر سه محیط‌بان جزو محیط‌بان‌های باتجربه و دقیق و موفق ما بوده‌اند اما در کمین قرار گرفتند. ‌یکی از سؤالات دیگر در این زمینه مسئله پرونده شهادت محیط‌بانان است؛ آیا آنها فقط در اسم شهید هستند، یا قانونا هم شهید محسوب می‌شوند و مزایای آن هم شامل خانواده آنها می‌شود؟ بله، آنها شهید محسوب می‌شوند. من نامه رسیدگی به پرونده آنها را به آقای شهیدی رئیس بنیاد شهید نوشتم و با ایشان هم صحبت کردم که در قطعه شهدا دفن شوند و تمام کارهای پرونده آنها نیز انجام شود. ‌در چه دوره‌ای شهیدمحسوب‌شدن محیط‌بان‌ها قانونی و تصویب شد؟ در دوره آقای خاتمی تصویب شد و در اصلاحیه مربوط به آیین‌نامه مصادیق شهید، موارد آن نیز ذکر شد. ‌محیط‌بانان شهید ایران دقیقا چند نفرند؟ چون هرکس آمار متفاوتی می‌نویسد. تعداد محیط‌بان‌های شهید تا پیش از این ١١٦ نفر بودند که الان به ١١٩ رسیده است. این تعداد از ابتدای تشکیل سازمان حفاظت از محیط‌زیست و از پیش از انقلاب محسوب شده است؛ یعنی این ١١٩ نفر فقط محیط‌بانان به‌شهادت‌رسیده سازمان حفاظت هستند. ‌برای پیگیری پرونده این سه محیط‌بان آیا سازمان هم شکایت و پرونده را پیگیری می‌کند؟ بله، خیلی هم سفت و سخت پیگیر ماجرا هستیم. ما شکایت را انجام داده‌ایم، نامه تشکر به فرمانده نیروی انتظامی هم نوشتم و از زحمات ناجا تشکر کردم که ضاربان را خصوصا در هرمزگان در کمتر از ٢٤ ساعت شناسایی و دستگیر کردند. تمام اقدامات لازم را برای رسیدگی به پرونده انجام می‌دهیم. ‌محیط ‌زیست برای حمایت از خانواده محیط‌بانان شهید چه کاری می‌کند؟ به‌ هر حال الان آنها سرپرست خانواده خود را از دست داده‌اند. من در اولین قدم روز یکشنبه، برای اعلام تسلیت حضوری به خانواده این عزیزان و حضور در تشییع جنازه محیط‌بان شجاعیان ابتدا راهی استان فارس می‌شوم و روز دوشنبه هم به استان هرمزگان می‌روم تا در مراسم آن دو عزیز دیگر شرکت کنم. برای حمایت‌های دیگر هم پیگیری پرونده بنیاد شهید این سه محیط‌بان شریف که شامل پرداخت مستمری به‌طور کامل و دیگر خدمات لازم برای حمایت از خانواده آنان است انجام می‌شود و در ادامه هم باید ببینم نیازهایشان چیست. همه تلاش خود را می‌کنیم که از نظر مادی و معیشتی مشکلی نداشته باشند. هرچند چیزی نمی‌تواند فقدان پدر را برای خانواده این عزیزان جبران کند.