من نماینده ضامن آهو در جزیره ام!

سرویس اجتماعی فردا: روزنامه شهروند صبح امروز با تیتر «آهوان «فارور» در سوگ سردار» در صفحه نخست خود گزارش جالبی از اقدامات زیست محیطی سردار محمد ناظری منتشر کرده است. روایتی متفاوت از زندگی سرداری که رفتنش بزرگترین فاجعه زیست محیطی برای جنوب کشور بود:

«اخیرا یک نفتکش خارجی خسارتی به تجهیزات نفتی ما زد. دستور آمد که برای گرفتن غرامت دستگیرشان کنیم. ما هم به‌صورت هوایی رفتیم که اقدام کنیم. آنها که فهمیده بودند، فرار کردند به آب‌های امارات. خودشان را چسباندند به لنگرگاه دوبی و ما ادامه ندادیم. هرچند اگر فرمانده‌مان بگوید می‌رویم از دوبی هم می‌آوریمش. هنوز هم آنجا مانده تا نماینده شرکتشان بیاید با وزارت نفت ما صحبت کند و خسارت‌ها را پرداخت کند تا به ما بگویند کاریش نداشته باشیم. این قدرت است دیگر». اینها بخشی از اظهارات سردار شهید محمد ناظری است.

ناظری، فرمانده تکاوران نیروی دریایی سپاه پاسداران و پایه‌گذار نیروهای ویژه بود. مردی که به سربازانش زندگی و نبرد در شرایط سخت را آموزش می‌داد. نامش در رابطه با بازداشت ملوانان انگلیسی، بیشتر در میان آنها که آن روزها خط به خط اخبار رسانه‌ای را می‌خواندند بر سر زبان‌ها افتاد. کمی قبل‌تر از آن سینما‌رو‌ها و هواداران فیلم‌های ابراهیم حاتمی‌کیا محمد ناظری را روی پرده سینما دیده بودند. سردار سپاه سرحالی که کنار پرویز پرستویی درگیر ماجرای حمله به ناو آمریکایی وینسنس است. علاقه ناظری به رسانه این اواخر پایش را به تلویزیون هم کشانده بود. در مجموعه مسابقات «فرمانده» او در نقش فرمانده به شرکت‌کنندگان آموزش می‌داد. آموزش‌هایی که از آنها به‌عنوان یکی از جدی‌ترین و واقعی‌ترین آموزش‌های نظامی یاد کرده است.

سردار محمد ناظری با تمام یال و کوپال نظامی‌اش و با تمام هیبت سرسختش روی دیگری هم داشت. روایتی دیگرگون از تکاور سرسخت سپاه پاسداران که احتمالا ١٨٠ درجه با آنچه تاکنون از او شنیده‌ایم، متفاوت است. این بخش از زندگی پنهان از رسانه‌های حاج محمد، با روایت ورودش به جزیره فارور (یا فَروَر بزرگ) آغاز می‌شود. خودش در مصاحبه‌ای با سایت فرمانده درباره جزیره گفته است: جزیره فارور جزیره‌ای است که ۲۹٫۵ کیلومتر محیط دارد و ۲۶٫۵ کیلومتر مساحت و خیلی اشراف دارد به آبراه ورودی و خروجی خلیج‌فارس. محلی‌های روستای بستانه که ۱۸ کیلومتری شمال جزیره هستند، می‌گفتند «حاج ممد! ما شب‌ها نورهایی می‌دیدیم که از بالا می‌آمد به جزیره و می‌رفت بالا».

طوری تعریف می‌کردند که انگار بشقاب پرنده دیدند. اما واقعیت این است که بالگرد آمریکایی می‌آمد می‌نشست و می‌رفت. چون اینجا خالی و ول بود. همان اوایل هم که ما آمدیم یک شب با یک بالگرد بزرگ آمده بودند. پروژکتور که انداختند بچه‌های ما را دیدند و زود رفتند. فهمیدند که اینجا دیگر خالی نیست. آن موقع ما برق نداشتیم. ۸ ماه بعد برايمان ژنراتور گذاشتند.»

سپاه مسئولیت حفاظت از جزیره فارور را به سردار محمد ناظری می‌سپارد؛ اما این نقل و انتقالات منتقدانی در میان کارمندان اداره محیط‌ زیست هرمزگان پیدا می‌کند. جزیره فارور یکی از کانون‌های مهم زیستی حیات وحش منطقه خلیج‌فارس است؛ از عقاب ماهی‌گیر تا چک‌چک و چاخ‌لق و هدهد و گونه‌هایی که نسلشان در دیگر نقاط کشور منقرض شده، گونه‌هایی مثل آهوی کوهی دره شوری. میثم قاسمی، معاون فنی اداره حفاظت از محیط ‌زیست هرمزگان درباره ورود حاج محمد و سربازانش به جزیره به «شهروند» می‌گوید: «زمانی که شنیدیم یک ارگان نظامی در جزیره مستقر شده، خیلی ناراحت شدیم. شخصا تصورم این بود که محیط ‌زیست نباید به هیچ وجه اجازه چنین کاری را می‌داد».

قاسمی می‌گوید طبیعت آسیب‌پذیر جزیره را می‌شناخته و می‌دانسته که ایجاد یک پایگاه نظامی در جزیره به معنای نابودی حیات وحش آن خواهد بود. او می‌گوید که تقریبا قید جزیره و آهوانش را زده بوده و دیگر به جزیره نمی‌رفته است. تنها یک‌بار پس از استقرار نیروهای نظامی مجبور شده به جزیره برود و همان‌جا هم با حاج محمد آشنا می‌شود. آشنایی‌اي که به گفته او نظرش را در یک شب درباره نیروهای سپاهی مستقر در جزیره تغییر داده است.

او می‌گوید حاج محمد ناظری به حفظ محیط‌ زیست علاقه‌مند بوده و به سرعت طرح‌های محیط‌بانان را در جزیره اجرا می‌کرد. قاسمی به‌خاطر می‌آورد زمانی که به جزیره رفته متوجه شده است که برای آهوها یک آبشخور ساخته بودند؛ اما او به سردار یادآوری می‌کند که آبشخورها باید در جزیره پخش باشند زیرا آهوها نباید به حضور انسان‌ها عادت کنند. میثم قاسمی می‌گوید دفعه بعدی که به جزیره رفته دیده که همه موارد توسط سردار و سربازانش اجرا شده. به گفته این محیط‌بان حاج محمد ناظری حتی به سربازانش هم آموزش داده بود تا ظریف‌ترین نکات محیط‌زیستی را رعایت کنند. به گفته میثم قاسمی امکاناتی که سردار در اختیار محققان و دانشجویان علاقه‌مند به محیط‌زیست می‌گذاشت، بسیار زیاد بود. سامان قاسمی، رئیس اداره محیط‌زیست بندر لنگه نیز در مصاحبه‌ای با سایت زیست‌‌بوم گفته است: «با توجه به نبود آب آشامیدنی در جزیره علاوه بر احداث سه آبشخور، یک خودرو تانکر فقط مخصوص آبرسانی به حیات‌وحش و آب کردن آبشخورها اختصاص داد و در بخش‌هایی از جزیره با درست کردن آخورهای فلزی که از مخزن آبگرمکن درست کرده بود، جهت توزیع علوفه در فصول خشکسالی بهره گرفت. هر وقت اداره محیط‌زیست از لحاظ مالی در مضیقه بود، داوطلبانه اقدام به خرید علوفه می‌کرد و این کار را با اشتیاق و فداکاری انجام می‌داد. سردار با کمک پرسنلش در نیروی دریایی اقدام به جابه‌جایی علوفه‌ها از اسکله به سطح منطقه می‌کرد و هیچ‌وقت ما را تنها نمی‌گذاشت.

به گفته رئیس اداره محیط‌زیست بندرلنگه به واسطه این اقدامات و حمایت‌های سردار ناظری در سرشماری ‌سال ۹۴ تعداد ۴۸۰ رأس آهوی کوهی دره شوری آمارگیری شد که نسبت به ‌سال ۹۲ افزایش ٢٠‌درصدی را نشان می‌داد، این درحالی بود که محیط‌زیست در این جزیره فاقد پاسگاه است.

حامد مشیری، فعال محیط‌زیست که زمانی پروژه امداد‌ونجات دلفین‌های دریایی را در خلیج‌فارس دنبال می‌کرده این اظهارات را تأیید می‌کند و به «شهروند» می‌گوید: «حدودا ٥‌ سال پیش که ما در پروژه نجات دلفین‌ها کار می‌کردیم از سوی سردار ناظری دعوت شدیم که به جزیره فارور برویم.» به گفته این فعال محیط‌زیست، همکاری سردار ناظری برای گروه حامد مشیری حیرت‌انگیز بوده به نحوی که با وجود تلاطم دریا و دردسر زیاد سردار امکانات لازم برای ورود تیم تحقیقاتی به جزیره را فراهم کرده است. مشیری به خاطر می‌آورد که سردار ناظری پرسنلش را مقید به این موضوع کرده بود که در هنگام غواصی و عملیات دیگری که در حوالی جزیره انجام می‌دهند از مرجان‌های دریایی به شدت مراقبت کنند و خودش هم وضع مرجان‌ها را به‌طور مداوم کنترل می‌کرده است.»

میثم قاسمی می‌گوید كه جزیره‌ای در نزدیکی جزیره فارور وجود دارد به نام «بنی فارور» که کوچکتر از جزیره اصلی اما محلی مهم برای پرستوهای دریایی است که ٦ ماه از‌ سال آنجا زندگی می‌کنند. به گفته میثم قاسمی هنگامی که به سردار ناظری گفتیم انجام عملیات هوابردی ممکن است به زاد و ولد پرستوها آسیب برساند به‌سرعت هرگونه انجام عملیات هوایی برای انتقال نیروها را لغو کرد و دستور داد تا نیروهایش با شناور جزیره بنی‌فارور را ترک کنند.

میثم قاسمی هم اهمیت مرجان‌های جزیره را تأیید می‌کند و می‌گوید حاج محمد روی وضع مرجان‌ها و جمعیت آهوهای کوهی جزیره حساسیت داشت. از زمانی که به جزیره آمد قاچاق پرندگان و حیوانات جزیره به کشورهای حاشیه خلیج فارس تقریبا قطع شد؛ زیرا دیگر قاچاقچی‌ها جرأت نمی‌کردند به جزیره نزدیک بشوند. او می‌گوید در همه چیز باید گزارش حقیقت را به سردار می‌دادند جز یک چیز که می‌دانستند طاقت شنیدنش را ندارد. میثم قاسمی می‌گوید یکی از دلایل مرگ‌ومیر آهوهای جزیره باران‌های سیل‌آسایی است که در جزیره می‌بارد و سیلاب‌های ناشی از آن تلفاتی در میان آهوها به‌وجود می‌آورد. قاسمی می‌گوید هرگاه می‌خواسته آمار تلفات آهوها را به سردار بدهد آمار را کمتر می‌گفت. «حاج محمد از شنیدن خبر مرگ‌ومیر آهوها خیلی ناراحت می‌شد، توی خودش می‌رفت. دلم نمی‌آمد بگویم ١٠ تا، کمتر می‌گفتم. می‌گفت: من نماینده ضامن آهو در جزیره‌ام!

میثم قاسمی که سال‌ها است در حوزه حفاظت از محیط‌زیست فعالیت می‌کند، می‌گوید: بلایای بسیاری در‌ سال گذشته و‌ سال جاری بر سر محیط‌زیست آمده اما از نظر من شهادت حاج محمد بزرگترین فاجعه زیست‌محیطی امسال بود، فاجعه‌ای که جبرانش تقریبا امکان‌ناپذیر است.