برژینسکی که بود؟ +تصاویر

باشگاه خبرنگاران: "زبیگنیو برژینسکی" استراتژیست و تئوریسین معروف آمریکایی که در دوره پر تلاطم ریاست جمهوری جیمی کارتر مشاور امنیت ملی کاخ سفید بود، شب گذشته (جمعه) در بیمارستانی در ایالت ویرجینیای آمریکا در سن 89 سالگی درگذشت.

زبیگنیو برژینسکی که در میان دوستان و همکارانش به "زیگ" معروف بود، در 28 مارس 1928 میلادی در شهر ورشو لهستان به دنیا آمد. وی در جوانی به عنوان یک ناسیونالیست افراطی وارد دستگاه دیپلماسی لهستان شد و در سال 1939 که هیتلر و استالین، لهستان را میان آلمان و شوروی سابق تقسیم کردند، ‌به عنوان سفیر لهستان در کانادا انتخاب شد.

برژینسکی سپس در سال 1945 وارد دانشگاه مونترال کانادا شد و پس از فارغ‌التحصیلی به آمریکا رفت و در سال 1953 نیز از دانشگاه هاروارد مدرک دکتری علوم سیاسی گرفت. برژینسکی در سال 1958 شهروند آمریکا شد اما در عین حال، تابعیت لهستانی خود را نیز حفظ کرد. وی پس از دریافت تابعیت آمریکایی، عضو حزب دموکرات آمریکا شد و در انتخابات ریاست جمهوری 1960 آمریکا به حمایت از "جان اف کندی" پرداخت و پس از پیروزی وی در انتخابات به عنوان مشاور سیاست خارجی او انتخاب شد.

مشاوره‌های او به جان اف کندی در خصوص بحران موشکی کوبا باعث شهرت او در عرصه سیاسی آمریکا شد و موجب شد که در مسائل مرتبط با شوروی و اروپای شرقی نیز از او مشورت‌خواهی شود. شهرت او در عرصه نظریه‌پردازی و سیاست‌گذاری خارجی تا جایی پیش رفت که بسیاری از او به عنوان مهره مقابل "هنری کیسینجر" استراتژیست معروف جمهوری‌خواهان در اردوگاه دموکرات‌ها یاد می‌کردند.

برژینسکی در انتخابات 1964 نیز از ریاست جمهوری لیندون جانسون حمایت کرد و در دولت دموکرات او نیز به فعالیت و سیاست‌گذاری راهبردی علیه شوروی سابق پرداخت تا اینکه در نهایت در سال 1977 در دولت جیمی کارتر به دلیل اشراف بر مسائل خارجی و روابط بین‌المللی به عنوان مشاور امنیت ملی کاخ سفید انتخاب شد.

امضای قرارداد صلح کمپ دیوید میان مصر و رژیم صهیونیستی، عادی‌سازی روابط آمریکا با چین و تجهیز نیروهای افغان علیه شوروی سابق برای خارج کردن این کشور از افغانستان را می‌توان از جمله مهمترین فعالیت‌های وی در این دوره 4 ساله برشمرد.

تنها شکست او در این دوره به اذعان کارشناسان غربی، این بود که به عنوان مشاور امنیت ملی کاخ سفید نتوانست با تدوین یک استراتژی جامع و موثر از سقوط شاه و پیروزی انقلاب اسلامی در ایران در سال 1978 جلوگیری کند. وی در جریان تسخیر لانه جاسوسی نیز تلاش‌های پشت پرده فراوانی برای آزادی گروگان‌های آمریکایی انجام داد که هیچ یک از آنها به ثمر ننشست. به نوشته نیویورک تایمز، طراح اصلی عملیات اعزام نیروهای کماندو به ایران برای آزادی گروگان‌های آمریکایی (عملیات طبس) در سال 1980 نیز برژینسکی بود که البته با یک شکست فاجعه‌بار به پایان رسید. وی که مانند همتای جمهوری‌خواه خود هنری کیسینجر، دارای اصالت غیرآمریکایی بود، در دولت کارتر به دلیل اعتماد زیادی که کارتر به او داشت از آزادی عمل زیادی برای دخالت و اظهارنظر در مسائل خارجی برخوردار بود تا جاییکه "سایروس ونس" وزیر خارجه کارتر به دلیل دخالت‌های او با او دچار اختلاف شد و در آوریل 1980 پس از آنکه متوجه شد عملیات آزادی گروگان‌های آمریکایی در تهران بدون هماهنگی و اطلاع او انجام شده است از مقام خود استعفا داد.

برژینسکی با وجود اینکه دموکرات بود، در دولت جمهوری‌خواه رونالد ریگان و همزمان با آغاز جنگ تحمیلی علیه ایران، به عضویت کمیته تسلیحات شیمیایی آمریکا در آمد و تا سال 1989 نیز همچنان مناصبی را در دولت‌های مختلف بر عهده داشت.

وی پس از بازنشستگی از سیاست به دانشگاه جانز هاپکینز رفت و تا پایان عمرش به تدریس سیاست خارجی در این دانشگاه پرداخت. میکا برژینسکی دختر زیگ برژینسکی صبح امروز مرگ او را در صفحه اینستاگرامش اعلام کرد.