ساترا از نمایش کدام محتواها جلوگیری کرده است؟

در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری امشب موضوع مصوبه اخیر شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره نظارت بر محتوای شبکه نمایش خانگی با حضور رئیس ساترا و جانشین وزارت ارشاد بررسی شد.

چند روزی است مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره تثبیت جایگاه قانونی ساترا و نظارت بر شبکه نمایش‌خانگی که صداوسیما عهده‌دار آن خواهد بود بازتاب‌های فراوانی داشت.

حتی حجت‌الاسلام خسروپناه به عنوان دبیر شورا در گفت‌وگویی با خبرنگار تسنیم به جوّسازی‌ها و فضاسازی‌ها پیرامون این مصوبه واکنش نشان داد و گفت:  قرار نیست به واسطه این مصوبه، دست و پای شبکه نمایش‌خانگی بسته شود.

به این ترتیب برای تبیین بیشتر موضوع، گفت‌وگوی ویژه خبری امشب تلویزیون به موضوع رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر و مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی اختصاص پیدا کرد. در این گفت‌وگو محمد هاشمی جانشین وزیر و معاون حقوقی امور مجلس و استان‌های وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی و سعید مقیسه رئیس ساترا حضور داشتند.

سعید مقیسه رئیس ساترا در ابتدای برنامه در مورد مجوزهای فیلم و سکوهای نمایشی، گفت: تاکنون 388 سکوی نمایشی (پلتفرم‌ها) مجوز فعالیت از ساترا گرفتند که 18 عنوان شامل 423 قسمت محتوا در این مدت اخیر منتشر شده که 7 عنوان شامل 123 قسمت به زودی در هفته‌های آتی منتشر خواهد شد که درمورد سریال‌های تولید داخل است.

مقیسه در ادامه افزود:  تاکنون بیش از 92 هزار دقیقه برنامه خارجی نظارت شده و گواهی تطبیق صادر شده است. به این ترتیب مجموعاً طبق تفاهم‌نامه‌ای که با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی داشتیم و مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی اخیراً تصویب شد رسانه‌های کاربرمحور و ناشرمحور و شبکه‌های نمایش‌خانگی، سریال‌ها و برنامه‌های تلویزیونی و تبلیغات و آگهی در حوزه صوت و تصویر فراگیر جزو مأموریت‌های ساترا است که به نمایندگی صداوسیما انجام می‌دهد.

وی در مورد روند نظارت، ساترا نیز تاکید کرد: روند کار به این ترتیب است که  ابتدا طرح ارائه می‌شود و بعد از تصویب کلیات، فیلمنامه توسط نویسنده در اختیار ما قرار می‌گیرد تا پس از بررسی پروانه ساخت  بگیرد و بعد از ساخت با بررسی و نظارت برای محصول تولید شده مجوز انتشار صادر می‌شود.

مقیسه در خصوص مصوبه اخیر شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز گفت: همان‌طور که در گزارش ابتدایی بخش خبری پخش شد، سال‌هاست ساترا این وظیفه را انجام می‌دهد؛ سابقه نظارت ساترا در ادامه مأموریت‌های سازمان صداوسیماست؛ بنابراین مبانی قانونی موجود نشان می‌دهد از ابتدا سازمان صداوسیما موظف بوده بر رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر مدیریت کند و بعد همین روند در فضای‌مجازی نیز تعمیم داده شده است.

به گفته رئیس ساترا این مأموریتی نیست که به تازگی به صداوسیما واگذار شده باشد و بدون تردید مصوبه اخیر باعث شده یک اتحاد و انسجامی به خصوص میان وزارت ارشاد و صداوسیما در خصوص ایجاد یک فضای مجازی پاک و سالم و جلوگیری از ولنگاری  ایجاد شود که امیدواریم این مصوبه سبب خیری باشد و  مردم ما بیشتر به حق ویژه و مسلم خودشان به داشتن یک فضای مجازی پاک و سالم و قابل اعتماد برسند.

تعریف دقیقی از صوت و تصویر فراگیر نداشتیم

محمد هاشمی جانشین وزیر و معاون حقوقی امور مجلس و استان‌های وزارت ارشاد درباره تفکیک مسئولیت‌ها میان وزارت و صداوسیما، اشاره کرد: مصوبه‌ای که در شورای عالی انقلاب فرهنگی طرح و تصویب شده، تفکیک وظیفه‌ای است بین صوت و تصویر فراگیر صداوسیما و وزارت ارشاد و تدابیر خوبی درباره آینده‌نگری و نگاشت‌های مترقی‌تر برای این موضوع؛ واقعیت این است بخواهیم به این مصوبه نگاه کنیم نیاز داریم قدری به عقب‌تر برگردیم تا سابقه این کار را هم یک بررسی کنیم.

هاشمی تصریح کرد: به طور اجمالی مجموعه وزارت ارشاد با توجه به قوانین مصرع خودش اعم از قانون اهداف و وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد و مثلاً در قانون نحوه مجازات اشخاصی که در امور سمعی و بصری فعالیت غیرمجاز می‌کنند وظایف مشخصی در حوزه صوت و تصویر فراگیر و سمعی بصری داشتند.

جاشین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تأکید کرد: تعریفی که از صوت و تصویر فراگیر و قانوناً دوستان در صداوسیما پیگیری می‌کردند وظیفه قانونی خودشان یک مقدار ایجاد اختلاف قرائت‌هایی در مأموریت‌ها و تکالیف کرد. این سیر تاریخی باعث شد قریب به چهار سال تقریباً وزارت ارشاد به جهات مختلفی، خیلی  در حوزه صوت و تصویر فراگیر ورود روشن و مشخصی نداشته باشد.

وی افزود: در دولت سیزدهم و روی کار آمدن تیم جدیدتر در حوزه فرهنگ و ارشاد اسلامی این بازتعریف نقشی درخواست شد که ما مشخص کنیم در حوزه تصویر و فراگیر چه وظایفی را بر دوش بکشیم و کجا کمک‌کار باشیم. یکی از نکاتی که سبب این نامعلومی‌ها شده بود؛ تعریفی از صوت و تصویر فراگیر و یا لااقل تعریفی که متفق‌القول باشند وجود نداشت و کار را پیچیده‌تر می‌کرد.

به گفته هاشمی در مصوبه اخیر در بند ششم کمیته‌ای طراحی شده که می‌تواند راهگشا باشد در این کمیته سیاست‌های حاکم بر صوت و تصویر فراگیر مدون کند و در سه ماه در صحن مجلس شورای اسلامی به ثبت برساند. ما اگر بتوانیم تعریف مشخص و فنی و فناورانه و آینده‌نگرانه‌ای از صوت و تصویر فراگیر داشته باشیم و در این کمیته به جمع‌بندی برسیم خیلی از مسائل پیش روی ما حل خواهد شد.

هاشمی خاطرنشان کرد: با توجه به مأموریت‌هایی که در حوزه سیاست‌گذاری و هماهنگی بین دستگاه‌ها به لحاظ قانونی و زیربنایی دارند خیلی از دوستان ما در فضای‌مجازی ارشاد کمک کنند. چیزی که امروز پیش‌روی ما است فعلاً تعریف خوب و تفکیک روشن وظایف در صوت و تصویر فراگیر بین سازمان صداوسیما و وزارت ارشاد مشخص کرده که البته نیت و اراده هر دو مجموعه این است همدلانه این کار را اجرایی و عملیاتی کند. تقریباً همه بندها به صورت مشارکتی دوستان در کنار هم به یک انجام و سرانجام مشخصی برسند.

شاخصه‌های محتوای سالم چیست؟

مقیسه رئیس ساترا در ادامه به‌ تأثیر مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در آینده صوت و تصویر فراگیر، تأکید کرد و گفت: برای پاسخ به این سوال باید بدانیم ما در این مدت به چه مواردی ایراد می‌گرفتیم. ما در این مدت از محتوایی که در آن تضعیف جایگاه دین باشد جلوگیری کردیم. اینکه می‌گویم جلوگیری کردیم در شبکه نمایش‌خانگی هیچ‌کدام منتشر نشده و بسیاری از موارد جلوگیری شده و مواردی هم برخلاف قانون منتشر شده و تخلفی در این زمینه صورت گرفته است.

رئیس ساترا تصریح کرد: امیدواریم جلوگیری از رفتارهای مجرمانه و متخلفانه کم شود. مثلاً ترویج مصرف مشروبات الکلی ممنوع بوده و ترویج استعمال دخانیات و موادمخدر، برهنگی، بی‌حجابی، موسیقی مبتذل، رقص و خشونت، که مردم انتظار دارند و قانون ایجاب می‌کند به آنها بپردازند. سبک زندگی غربی، ترویج خرافه پرستی و سیاه نمایی افراطی، یأس پراکنی و کل رسانه‌های کشور نباید باشد و محتوایی را سالم می‌دانیم که شامل این موارد نباشد.

وی افزود: آنچه که ادامه راه ساترا با توجه به مصوبه اخیر خواهد بود اجرای ضوابط محتوایی است که اتفاقاً با رویکرد جدید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بسیار نزدیک است. به این ترتیب سعی می‌کنیم ضوابط را منطبق و هماهنگ میان وزارت ارشاد و صداوسیما تعریف کنیم. رسانه‌ای که می‌خواهد مجوز بگیرد در یک دوره آموزشی در دانشگاه صداوسیما این ضوابط تدریس می‌شود و نمره می‌گیرد تا با ضوابط آشنایی پیدا کند. وقتی می‌خواهیم برای فرهنگ کشور از بخش خصوصی کمک بگیریم حتماً باید افراد ذیصلاح باشند که حقوق مردم را بشناسند و البته حقوق فعالین این صنعت و همکاران خودشان احترام بگذارند.

حیطه فعالیت وزارت ارشاد کاملاً مشخص است

از سوی دیگر هاشمی در خصوص انتقاد وزارت ارشاد به تحریف رسانه‌ها برای اطلاع‌رسانی مصوبه اخیر، گفت: در این مصوبه با صراحت آمده حیطه‌های مسئولیتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مثل خبرگزاری‌ها و رسانه‌های خبری، موسیقی، تئاتر، بازی‌های رایانه‌ای، تبلیغات، کتاب و... این‌ها دایره وسیعی را شامل می‌شود و دایره محدودی نیست.  ضمن اینکه اصل این مصوبه یک تقسیم کار همدلانه در حوزه صوت و تصویر فراگیر است.

وی همچنین خاطرنشان کرد: اگر صوت و تصویر فراگیر را فنی تعریف کنیم در بند ششم  به یک توافق فنی و آینده‌نگرانه برسیم. در اینجا به تقسیم کار با دوستان رسیدیم و همدلانه به هم کمک کنیم و حتی در خصوص سریال‌های نمایش‌خانگی و وی‌او‌دی‌ها و سکوهای نمایش‌خانگی در همان‌جا این تقسیم‌کار هم وجود دارد. در آن شورای تولید و پخش و نمایش دو عضو از وزارت ارشاد حضور دارند و حتی این نکته لازم به گفتن است، برخی از حوزه‌ها به طور تخصصی مثل حوزه سینما دوستان ساترا ممیزی مجدد نمی‌کنند این صحبت و قرائت درست مصوبه خوب گفته نشد.

از سه سال پیش تفکیک وظایف مطرح بود

در همین حال، احسان قاضی‌زاده هاشمی عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی به صورت  تلفنی در برنامه  حاضر شد و گفت: ما در مدت سه سال در قانون بودجه سنواتی‌مان راجع به صورت و تصویر فراگیر که مدیریت آن برعهده صداوسیما باشد و تنظیم‌گری را برعهده بگیرد تا اینکه در بودجه امسال بحث شد یک تقسیم‌بندی میان وزارت ارشاد و صداوسیما باشد و تا کنون در لایحه‌ای که دولت در قالب برنامه هفتم توسعه در متن لایحه آمده بررسی آن شروع شده است. در لایحه برنامه هفتم و لایحه پیشنهادی حوزه تنظیم‌گری و صدور مجوز و نظارت بر آن تقسیم‌بندی‌هایی صورت گرفته بحث تفکیک وظایف مطرح شده است.

وی در خصوص تعارض بین مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی و مجلس شورای اسلامی و خلأ آیین‌نامه تخلفات و جرائم، افزود: تعارضی در این میان وجود ندارد. شورای عالی انقلاب فرهنگی مسئولیت هدایتگری فرهنگی را برعهده دارد و مجلس در قانون‌گذاری؛ یک خلأیی در خصوص آیین‌نامه تخلفات و میزان جرائم در تعارض منافع و دستگاه‌های تنظیم‌گر وجود دارد که خیلی از این اختلافات به محاکم قضایی مطرح می‌شود و از آن‌جایی که قانونی نوشته نشده منجر به تصمیم درست در این حوزه نمی‌شود. این مورد در متن لایحه برنامه هفتم باز به صورت احکام کلی اشاره شده و تفکیک بین وزارت ارشاد و صداوسیما شده، کماکان برای اینکه با صراحت بیشتری قانونی برای تخلفات و جرائم نیازمند یک قانون واحد هستیم. این صحبت را مطرح کردیم در این زمینه یک

مصوبه حاصل گفت‌وگو و بررسی‌های طولانی است

در همین حال، محمدحسین ساعی عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی میهمان تلفنی دیگر این برنامه بود و درباره مصوبه این شورا، توضیح داد: مجموعه مصوبات پیشین رویه‌های حقوقی لازم برای اینکه چه اتفاقی قرار است در این عرصه بیفتد به ما نشان می‌داد. اما در عین حال تا یک حدی صحبت از برخی از ابهامات در این حوزه وجود داشت. البته برخی هم به طورکل مدعی بودند این حوزه فاقد تنظیم‌گری است و در داخل حاکمیت برخی از دوستان نکاتی داشتند. گفت‌وگوهایی انجام شد و نشست‌هایی برگزار می‌شد و همه این‌ها منجر به این مصوبه شد.

وی افزود: اتفاقات اولیه تنظیم این مصوبه از سال گذشته شروع شد و مذاکراتی بود که بین صداوسیما و وزارت ارشاد صورت گرفت؛ خود دوستان به توافقی به اجماع رسیدند. اجماع و تقسیم‌کاری که بین دو دستگاه اصلی مصوب شد تا موضوع روشن شود.

ساعی در واکنش به منتقدان مصوبه که معتقدند و اعلام می‌کنند که این مصوبه باعث محدود شدن شبکه نمایش‌خانگی می‌شود، خاطرنشان کرد: اگر سینما و شبکه نمایش‌خانگی و خیلی از اتفاقات نمایشی در این کشور، این امکانات و ظرفیت‌های تنظیم‌گری را جمهوری اسلامی مهیا کرده اگر دوستان فکر می‌کنند انحصار تنظیم‌گری شکسته شود و بدون چارچوب این فضا پیگیری شود این اتفاق نخواهد افتاد و این نکته را هم بدانند به واسطه این مصوبه منفعت بیشتری خواهند برد.

در ادامه مقیسه درباره مجمع رصتا، گفت: رصتا یک مجموعه مشورتی است از همه سکوهایی که مجوز فعالیت از ساترا گرفتند یعنی سکوها در تنظیم‌گری به واسطه این شوراهای راهبری دخیل‌اند؛ نماینده‌ای که از سوی رصتا معرفی می‌شود.

هاشمی در پایان صحبت‌های خود خاطرنشان کرد: برای اینکه نظارت خوبی بر شبکه نمایش‌خانگی داشته باشیم. مدل گفت‌وگو و تعاملی می‌تواند به نظارت‌ها و سِیر درست آن کمک کند./تسنیم