نقدی بر فیلم «متری شیش ونیم»

این فیلم هم مثل فيلم اول روستایی، سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران را به دست آورد و حالا این اقبال عمومی در اکران نوروزی هم ادامه دارد و متری شیش و نیم تا اینجا موفق شده بیش از ۱۴ میلیارد تومان فروش داشته باشد؛ فیلم دوم گیشه که بتازگی تعداد مخاطبان آن از يك ميليون نفر فراتر رفته است این میزان از استقبال و فروش برای فیلمی تلخ و اجتماعی، قابل توجه است؛ آن هم در شرایطی که معمولا تماشاگران سال های اخیر سینمای ایران چنین اقبالی را به فیلم های کمدی نشان می دهند . همه اینها نشانگر اهمیت متری شیش و نیم و نیازمند توجه، تحلیل و بررسی است با این حال همچنان تماشاگران و منتقداني هستند که ساخته نخست روستایی، ابد و يك روز را فیلم بهتر و کامل تری نسبت به اين اثر می دانند. برخی معتقدند متری شیش ونیم با وجود شخصیت هایی جذاب و سکانس ها و صحنه هایی تماشایی، ضعف ها و ایراداتی دارد که آن را در چند قدمی اثری کامل متوقف می کند.

بخشی از انتقادات هم به لحن و روایت فیلم در نیمه دوم و قسمت های پایانی برمی گردد که به زعم آنها باعث همذات پنداری و همراهی برخی تماشاگران باشخصیت منفی و ضد قهرمان قصه می شود. با این حال برخی دلایل اهمیت و جذابیت متری شیش و تیم را به طور اجمالی و فهرست وار ذکر می کنیم. ترکیب بازیگران جمله ای در فوتبال وجود دارد مبنی براینکه به ترکیب تیم برنده دست نزنید، سعید روستایی هم به دلايل احتیاطی و البته موفقیت همکاری قبلی، همین کار را کرد و باز هم از ترکیب بازیگری ابد و یک روز در فیلم دومش استفاده کرد پیمان معادی و نوید محمدزاده که در فیلم اول روستایی نقش دو برادر به نام های مرتضی و محسن را به عهده داشتند، اینجا در نقش های صمد و ناصربازی می کنند. اولی، پلیسی خشن وجدی است و دومي هم يك قاچاقچی مخوف مواد مخدر کیفیت بازی معادی و محمدزاده اینجا هم به اندازه سطح بازی آنها در ابد و يك روز جذاب است. به این ترکیب امتحان پس داده حضور پریناز ایزدیار را هم اضافه کنید که در ابد و يك روزه نقش محوری سمیه را به عهده داشت و اینجا اما فقط در یک سکانس، حضور باورپذیر و تاثیرگذاری دارد. جالب اینجاست این بار هم نسبتی میان نقش های ایزدیار و محمد زاده هست، با این تفاوت که نقش خواهر و برادری شان در ابد و یک روز، اینجا جایش را به نسبت نامزدی سابق داده است. با این حال اينجاهم انگاریك سمیه نرو در کلام نقش محمدزاده نهفته و رفتن او در قصه، دلخوشي ضد قهرمان را از او گرفته. برای همین جایی در فیلم با حسرت و اشك و با این که می داند همین عشقش (ایزدیار) او را لو داده، می گوید: «من الان دلم پر میکشه واسه اینکه یه بار دیگه ببینمش. به جز این ترکیب بازیگران و بازی های خوب آنها، باید به حضور فرهاد اصلانی هم در فيلم اشاره کرد که مجموعا یکی از مهم ترین دلایل استقبال مردم از متری شیش وئیم است. واما.. باوجود نکات مثبت فني و ساختاری فیلم، برخی معتقدند روستایی چرا در این دو فیلم فقط از مرگ و سیاهی و تلخی گفته و کمتر کورسوی امیدی در جامعه ایرانی دیده است؟ عنوان هر دو فیلم روستایی، مستقیم با مرگ و نیستی در ارتباط است؛ ابد و یک روزه حکمی است که فقط با مرگ شخص محکوم به پایان می رسد ومتری شیش و نیم هم که اشاره به قیمت کفن دارد و نشانه ای است به سرنوشت یکی از شخصیت های اصلی فیلم. به جز اسامی فیلم ها، فضای قصه هردو فیلم هم تیره و تار است و برخی از مهم ترین شخصیت های فیلم در فقر و فلاکت و بدبختی، دست و پا می زنند. اعتیاد و مواد مخدر هم موضوع مشترك هر دو فیلم ابد و یک روز ومتری شیش و نیم است؛ ضمن این که یکی از ایرادهایی که به این فیلم دوم وارد می کنند، رویکرد دلسوزانه کارگردان به شخصیت منفی وضد قهرمان ماجراست؛ این نگاه به ویژه در نیمه دوم و بخش های رو به پایان فیلم تشدید می شود و مسیر قصه طوری پیش می رود که برخی تماشاگران برای سرنوشت محتوم ناصر گریه و زاری و با او همدردی می کنند. در حالی که باید مخاطب با پلیس و شخصیت مثبت قصه همراهی کند و نه شخصيت قاچاقچی و خلافکار فیلم که بسیاری را به خاك سياه کشانده است. نگاه اجتماعی و تحلیلگرانه جبار آذین، منتقد و مدرس سینمایی در گفت وگويا جام جم درباره فیلم متری شیش و نیم گفت: در میان فیلم های سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر، تعداد معدودی فیلم، قابلیت تماشا و ارزش گذاری از منظر مضمون، محتوا و ساختار هنری داشتند که یکی از این آثار، دومین ساخته سینمایی سعید روستایی است. فیلمی که در کارنامه هنری این فیلمساز، گامی رو به جلو به حساب می آید. او افزود: متری شیش و نیم گرچه از نظر مضمون قوی تر و غنی تر از فیلم نخست این فیلمساز ابد و یک روز نیست، اما همچنان حاوی نگاه اجتماعي و تحليلگرانه فیلمساز است. روستایی در دومین فیلم خود هم علاوه بر تسلط بیشتر برابزار سینما و بيان سینمایی و نزدیکی به واقعیت های جامعه، نگاه خود را از سطح به عمق واقعیات روزمرہ زندگی مردمی که به خوبی آنها را می شناسد، آورده است. به عبارتی فيلم خوش ساخت این فیلمساز جوان، به دلیل برخی ویژگی ها ما را نسبت به کارنامه او امیدوار می کند. آذین ادامه داد: به رغم حاشیه هایی که درباره فیلم دوم روستایی و سرمایه گذار آن - محمدصادق رنجکشان - وجود داشت، اما خوشفکریهای فیلمساز در ساخت این اثر آن مسائل را پوشش داده است. گرچه موضوع اعتیاد و قاچاق مواد مخدر، سوژهای نخ نما و کهنه است، اما نحوه پرداخت این فیلمساز و

متری شیش ونیم به عنوان دومین ساخته سینمایی سعید روستایی قصه یک پلیس مبارزه با مواد مخدر به نام صمد را روایت می کند که در تعقیب یکی از بزرگترین قاچاقچی های مواد مخدر به نام ناصر خاکزاد است قصه سازی و شخصیت پردازی از کاراکترهای فیلم به اثر او شکل و شمایل تازه می دهد و این فیلم را قابل اعتنا و برجسته می کند. شخصیتهای خاکستری و واقعی جبار آذین در بخش دیگری از صحبت هایش بیان کرد: مسیری که روستایی در مقابل قهرمان ها و قصد قهرمان های فیلم و در راستای جدال خیر و شر قرار داده، او را ادامه دهنده راهی نشان می دهد که برخی فیلمسازان مثل سازنده و ایستاده در غباره، در فکر ساختن شخصیت های درست سینمایی و خاکستری واقعی هستند. از زاویه دیگر، مترى شيش و نیم برخلاف اغلب آثار سطحی سینمایی کشور در پردازش شخصيتها تك بعدي عمل نکرده است. همان گونه که قهرمان فیلم روستایی دارای ابعاد مختلف شخصیتی است، ضدقهرمان او هم دارای چنین ویژگی هایی است. روستایی، زندگی و آدم ها را سیاه و سفید نمی بیند، بلکه آنها را خاکستری می بیند، در کنار این ویژگی، باید به نگاه غیر کلیشه ای کارگردان به کاراکتر پلیس هم اشاره کرد که سبب شده تماشاگر پلیس را صرفا يك موجود خشك و خشن و قانون زده نبیند و با ابعاد مختلف شخصیتی و زندگی او آشنا و همراه شود. افراط در نگاه تلخ این منتقد ومدرس سینما، درنقد متری شیش و نيم هم گفت: اما آن چیزی که سعید روستایی و دیگر کارگردان های جوان ما باید آن را مدنظر قرار دهنده دوری از افراط در نگاه تلخ نسبت به مسائل جامعه است، این نگاه سبب می شود نوعی نگرش تك بعدی در آثار آنها به ظهور برسد. در حالی که یك اثر اجتماعی نیازمند این است که از زوایای زشت و زیبا و خوب و بد، مورد ارزیابی قرار بگیرد. چنانچه روستایی در دام این نوع نگرش های افراطی نیفتد و در کنار مردم و با مردم باشد، می توان به فردای فیلمسازی او امید بیشتری داشت.

جام جم