۵ نکته درباره جدال زنده در شبکه «شما»

خبرگزاری فارس: ظهر جمعه در برنامه «من و شما» شبکه شما یک اتفاق کم‌سابقه در تلویزیون جمهوری اسلامی افتاد؛ جدال لفظی مجری برنامه با سرسخت‌ترین منتقد سینما که مسعود فراستی باشد. نتیجه این شد که فراستی به نشانه قهر، برنامه را ترک کند و باب اظهارنظر‌های گوناگون را در رسانه‌های رسمی و شبکه‌های اجتماعی بگشاید.

کاری به این که عده‌ای معتقدند واکنش‌ها و به عبارتی آتش پرحجم رسانه‌ای علیه عملکرد «آرش ظلی‌پور» مجری برنامه از طرف مسعود فراستی، رهبری شده و حتی او لحظه‌ای پس از بیرون آمدن از استودیوی زنده، این هدایتگری را آغاز کرده، ندارم. این سازماندهی در مقایسه با اصل بحث، خُرد و بی‌اهمیت است.

اما چند نکته:

اول ـ. ما می‌خواهیم مدلی از گفتگو‌های رایج در رسانه‌های خارجی را که به آن «هاردتاک» می‌گویند، در رسانه‌هایمان راه بیندازیم. پیش‌تر، اما «مناظره‌های انتخاباتی» را هم با استفاده از چنین الگو‌هایی ساخته بودیم و دیدیم که چه پیامد‌هایی برای کشور داشت. چون وقتی هنوز گفتگو‌های ساده، نرم، منصفانه، منطقی، عقلانی و غیرهیجانی در توده‌های مردم فرهنگسازی نشده، چگونه می‌توانیم از گفتگو‌های سخت، عمیق، پیچیده و چالشی پرده‌برداری کنیم؟ ظرفیت و تحملش آیا در طرفین، رسانه و مخاطب وجود دارد؟

دوم ـ. ما اساساً کاری به ربط و رابطه مجری برنامه دیروز با یکی از دست‌اندرکاران فیلم‌های نقد شده توسط فراستی نداریم و نمی‌خواهیم نسبت فامیلی او را مبنای تهاجم علیه این منتقد سینما قرار دهیم. گمان می‌رود رسانه‌ای مثل تلویزیون، آنقدر بزرگ باشد که اجازه ندهد تسویه حسابی به این روشنی، مقابل دیدگان میلیون‌ها بیننده رخ دهد. اما برایمان جای سئوال است که چرا پرسشی تا این اندازه مهم که مجری از منتقد سینما می‌پرسد، لابه‌لای عصبانیت‌ها و دعوا‌های این دو گم و گور می‌شود: «آیا سخنان شما توانسته تغییری در سینما ایجاد کند؟»

به اعتقاد ما سئوال مهمی است. برنامه‌ای مثل «هفت» و سایر برنامه‌های نقادانه تلویزیون در حوزه سینما به همان راهی رفته‌اند که برنامه «نود» فردوسی‌پور رفته است. هیچ‌کدامشان نتوانسته‌اند در جهان هنر و ورزش، اصلاح اساسی ایجاد کنند؛ نه «هفت» روند و رویه فیلمسازی در کشور ما را عوض کرده و نه «نود» جلوی مافیای فوتبال و زد و بند‌های آن را گرفته است. فقط حرف زدن که دردی دوا نمی‌کند.

سوم ـ. «شما» از شبکه‌های کم‌مخاطب و فرعی تلویزیون است؛ اما برنامه «من و شما» را خیلی‌ها می‌بینند. با این حال، رخ دادن دعوای دیروز، نشان داد که میل دیده شدن و تمایز یافتن، خیلی در این برنامه و مجری‌اش آشکار است. خط و نشان کشیدن و قدرت‌نمایی آرش ظلی‌پور، یک شب قبل از انجام این گفت‌وگوی ناتمام و دعوای غیراخلاقی مقابل دیدگان مردم از استوری مجری شروع شده بود؛ کاری عجیب و استثنایی که بوی جنگ می‌داد و آوازه شهرت‌طلبی از آن شنیده می‌شد. حتم این مجری تلویزیونی از خود می‌پرسد که از احسان علیخانی، رضا رشیدپور و عادل فردوسی‌پور چه کم دارد که فردا صبح، یعنی امروز شنبه، تیتر مهم روزنامه‌های کشور از جمله «جام جم» (وابسته به صداوسیما) نشود؟

چهارم ـ. یک وقت شما با خانواده‌تان سفر می‌کنید. سرعت خودرویتان آن‌قدر بالاست که همسر و فرزندانتان به شما تذکر می‌دهند. گوش نمی‌کنید. پلیس، ایست می‌دهد و جریمه‌تان می‌کند. پیش خانواده سرافکنده می‌شوید و از آن‌جا به بعد با سرعت مطمئن و مجاز می‌رانید؛ چون سرزنش‌های بعدی را دوست ندارید. شکل دوم این است که سرعت شما بالاست و دوربین‌های مسیر جریمه‌تان می‌کنند. پیامکی را که پلیس فرستاده، در جایی یادداشت می‌کنید و آن را از بین می‌برید! این طوری نه سرزنش می‌شوید و نه جریمه پلیس، بازدارنده و نهی‌کننده بوده است. بنابراین، مواظبید جایی دوربین ثبت تخلف نباشد و مثل همیشه با سرعت بالا و غیرمجاز برانید.

مجری برنامه «من و شما» روی آنتن زنده با منتقد سینما درگیر شد و ویدیوی آن ساعتی بعد، سراسر شبکه‌های اجتماعی را پر کرد؛ به نحوی که مدیر شبکه به ناچار وارد قضیه شد و عوامل را توبیخ کرد. مجری با بردی به مراتب کوتاه از مهمان برنامه‌اش عذرخواهی کرد تا آثار منفی پلکانی این گفت‌وگوی هیجانی، همچنان در ذهن مخاطب باقی بماند؛ موج قوی بی‌احترامی به منتقد پیشکسوت و مهمان سال‌دار برنامه، موج کوتاه‌تر توبیخ عوامل و موج کم‌اثر عذرخواهی، مرا فقط یاد دو نحوه جریمه کردن رانندگان خاطی می‌اندازد.

پنجم ـ. بعد از سلبریتی‌ها، حالا باید خطر مرجعیت مجریان تلویزیون را جدی گرفت. رسانه‌ای مثل صداوسیما که در سال‌های اخیر، هم به سمت استفاده از چهره‌های شاخص سینما در اجرا رفته و هم به مجریان خودش به اندازه یک مصلح اجتماعی و صاحب‌نظر در تمام علوم و فنون میدان داده، باید دقیق و حساس باشد.

اتفاق دیروز، قطعاً آخرین رویداد از این جنس نخواهد بود.