وقتی فوتبال، سینمای ایران را تحقیر کرد

روزنامه جوان: «سینما جای فیلم دیدن است نه فوتبال تماشا کردن» این جمله‌ای است که اغلب سینمایی‌های مخالف پخش فوتبال در سینما‌ها آن را بر زبان آورده‌اند، اما دقیقاً چه عاملی باعث شده تا سینمای ایران با واگذار کردن سالن‌هایش به فوتبال اینطور تن به تحقیر شدن بدهد.

فوتبال جذاب‌تر است یا سینما، این چالشی است که همواره میان طرفداران این دو پدیده مردمی عصر جدید مطرح بوده است. هر دو جایگاه بزرگی در سرگرمی جهان دارند. سینما در برخی کشور‌ها یک صنعت تمام عیار است و وجوهی از فوتبال نیز به صنعت تنه می‌زند. سینما یک هنر است و فوتبال هم به زعم برخی با هنر بیگانه نیست. خیلی از فوتبال دوستان و علاقه‌مندان حرفه‌ای فوتبال در جهان عاشق سینما هم هستند و این هنر- صنعت پرطرفدار را با نگاهی حرفه‌ای دنبال می‌کنند. در ایران، اما این روز‌ها وضعیتی به وجود آمده که به نوعی شاید بتوان آن را اصطکاک میان سینما و فوتبال قلمداد کرد؛ اصطکاکی که البته به نفع فوتبال در حال انجام است. اهالی سینما از اینکه مردم ترجیح داده‌اند به جای فیلم‌های آن‌ها در سالن‌ها فوتبال تماشا کنند، دلخورند. این معنی خوبی برای آن‌ها ندارد. آیا فیلم‌های سینمایی توان سرگرم کردن مردم را ندارند یا به عبارتی توان سرگرم کنندگی فیلم‌ها در سینمای ایران به قدری نیست که حریف فوتبال شود. می‌توان از اتفاق پیش آمده تعابیر و تفاسیر دیگری نیز داشت، اما در نهایت آنچه به دست می‌آید این است که سینمای ایران در برابر فوتبال کم آورده است. این کم آوردن البته طبیعی است. سینمای ایران آن چیزی نیست که باید باشد.

واقعیت این است که سینمای ایران به دلیل گرفتار شدن در گرایش‌های شبه روشنفکرانه و مدیریت‌های اشتباه همواره و از آغاز ورودش به ایران دچار نوعی بیماری بوده است. حالا در وضعیتی که جام جهانی فوتبال همه نگاه‌ها را به خود جلب کرده، سینمای ایران با عقب نشینی مقابل فوتبال به نوعی تن به تحقیر داده است.

سهم فیلم‌ها از فوتبال چقدر است

فروش سینما‌ها از فوتبال آنقدر خوب و وسوسه‌انگیز بوده که صاحبان فیلم‌ها را نیز متوجه درآمد آن کرده است. روز گذشته رئیس هیئت مدیره انجمن سینماداران درباره حق پخش فوتبال در سینما‌ها اینگونه اظهار نظر کرد: تصمیم‌گیری در خصوص پرداخت حقوق فیلمسازانی که اکنون فیلم‌شان روی پرده است به بعد از اتمام پخش بازی‌ها موکول شده است.

پس از آنکه مصوب شد شش مسابقه جام جهانی فوتبال در سینما‌ها پخش شود، مسئولان شورای اکران تقریباً درباره تمام جزئیات نحوه پخش مقرراتی را تعیین کردند، اما چگونگی پرداخت پول به صاحبان فیلم از این برنامه را اعلام نکردند. این در حالی است که برخی تهیه‌کنندگان و پخش‌کنندگان فیلم‌ها می‌گویند با دریافت ۵۰ درصد فروش بلیت توافق کرده‌اند که این رقم در نهایت باید به فروش فیلم‌ها اضافه شود، اما در این‌باره چند ابهام وجود دارد که اظهارات برخی از این صاحبان فیلم مبنی بر تخلف سینماداران آن را تشدید می‌کند و مشخص نیست با چه نظارتی و به چه میزان قرار است حق صاحبان فیلم پرداخت شود. در این زمینه رئیس هیئت مدیره انجمن سینماداران در گفت‌وگویی با ایسنا اینگونه توضیح داده است: «در نشستی که هفته گذشته در شورای عالی اکران برای تصمیم‌گیری در خصوص پخش فوتبال در سینما‌ها برگزار شد، تصمیم‌گیری درباره شیوه پرداخت حق فیلمسازان به بعد از اتمام فوتبال و پایان پخش بازی‌ها در سینما‌ها موکول شد. در هر صورت ما حق و حقوق تهیه‌کنندگان را حفظ خواهیم کرد.» محمد قاصد‌اشرفی درباره علت موکول شدن تصمیم‌گیری به بعد از انجام بازی‌ها اضافه می‌کند: باید میزان فروش و استقبال مخاطبان از سینما‌ها بررسی و مشخص شود که وضعیت اکران فیلم‌ها در آن زمان چگونه بوده است و بعد از آن می‌توان تصمیم گرفت که باید به چه صورت با تهیه‌کنندگان برخورد شود.

جام جهانی بر رکود سینما اضافه کرده

اشرفی می‌گوید: پخش فوتبال در سینما‌ها ارتباطی به پخش فیلم در سینما‌ها ندارد. در واقع پخش فوتبال مسئله‌ای همه‌گیر است و خانواده‌ها در این زمان بیشترین توجهشان به سمت فوتبال است و نه فیلم، بنابراین هدف مردم این است که به هر قیمتی شده بتوانند بازی‌ها را نگاه کنند. باید به این نکته توجه کنیم که اگر در این تایم بازی‌های فوتبال هم پخش نمی‌شد، فیلم‌ها مخاطب چندانی نداشتند و تأثیری در این زمینه ایجاد نمی‌شد. در زمان فوتبال خیابان‌ها هم خلوت می‌شود چه رسد به سینماها!

رئیس انجمن سینماداران اضافه کرد: ما یک مجوز کلی برای پخش شش بازی جام جهانی برای تمام سینما‌های کشور گرفتیم، بنابراین سه بازی ایران و سه بازی نیمه‌نهایی و فینال جام جهانی در سینما‌ها پخش خواهند شد و سالن‌های سینما چه در تهران و چه در شهرستان‌ها با هماهنگی اماکن و نیروی انتظامی می‌توانند بازی‌ها را نمایش دهند. او با اشاره به اینکه در اطلاعیه‌ای به سینما‌ها ابلاغ شده که شرایط پخش بازی‌ها چگونه باشد، گفت: سینما‌هایی که پنج سالن یا بیشتر از آن دارند می‌توانند دو سالن خود را به پخش بازی‌ها اختصاص دهند و سینما‌هایی که کمتر از پنج سالن دارند یک سالن را می‌توانند برای پخش بازی‌ها اختصاص دهند. همچنین سینما‌هایی که تک‌سالنه هستند به غیر از سرگروه‌های سینمایی می‌توانند بازی‌ها را پخش کنند. ما برای اینکه صاحبان آثار نیز از این جهت ضربه نبینند و این ادعا را نداشته باشند که فیلم‌شان می‌توانست مخاطب داشته باشد به سرگروه‌های سینمایی که تک‌سالنه هستند اجازه پخش بازی‌ها را ندادیم، البته این نکته را هم باید مورد توجه قرار دهیم که پخش فوتبال فقط یک سانس از سینما را می‌گیرد و نه بیشتر. رئیس انجمن سینماداران همچنین به این اشاره کرده که تاکنون تخلفی در زمینه پخش بازی صورت نگرفته و اگر سینمایی سالن بیشتری را در اختیار مخاطبان قرار داده است راهکاری بوده که مدیر سینما پیش گرفته تا مشکلی برای سینمایش در آن شرایط اضطراری پیش نیاید.

سرمایه رغبت کمی به سینما ندارد

به نظر می‌رسد درآمد سینما از فوتبال آنقدر خوب بوده که سالن داران نمی‌توانند رضایت خود را از آن پنهان کنند. از سویی دیگر صاحبان فیلم‌ها نیز این روز‌ها سکوت اختیار کرده‌اند، چون خودشان هم می‌دانند فیلم‌هایشان آنقدر چنگی به دل نمی‌زنند که توان رقابت با فوتبال را داشته باشند. یک سینماگر روز گذشته اعلام کرد که سرمایه‌گذاران رغبتی به حضور در عرصه سینما ندارند. تهیه‌کننده و کارگردان فیلم سینمایی «ملاقات با جرجیس» می‌گوید: متأسفانه شرایط بد اقتصادی در کشورمان و همچنین فروش پایین فیلم‌های سینمایی باعث شده است بسیاری از سرمایه‌گذاران دیگر رغبتی به سرمایه‌گذاری در عرصه فیلم و سینما نداشته باشند. مهرداد فرید درگفت‌وگو با فارس درباره آخرین وضعیت این فیلم عنوان می‌کند: در حال حاضر ما تمام شرایط شروع جدی پیش‌تولید این فیلم را در اختیار داریم و تنها مشکلمان نبود سرمایه‌گذار است. این جمله مشهوری در عالم صنعت به شمار می‌رود که سرمایه ترسوست. وقتی سرمایه گذار رغبتی به سمت سینما ندارد معنایش این است که سینما آنطور که باید بازگشت سرمایه ندارد. این وضعیت بی‌تردید به مدیریت و گرایش سینمای ایران ربط پیدا می‌کند. سینمای ایران همواره با تئوری‌های ضد سینمایی شبه روشنفکران وطنی در حال دست و پنجه نرم کردن است؛ تئوری‌هایی که اغلب مخاطبان را از سالن‌ها فراری داده است.