مالکیت «جناب خان» به رسانه ملی رسید؟

باشگاه خبرنگاران جوان: محمد علی عبداله زاده معاون حقوقی و امور مجلس صداوسیما در پاسخ به این سوال که چرا رسانه ملی به این فکر افتاد که شخصیت عروسکی جناب خان را جزء آثار سازمان به ثبت برساند، گفت: تمامی حقوق مالکیت طرح صنعتی، علامت تجاری و کاراکتر عروسکی جناب خان به رسانه ملی واگذار شد و به طور کلی ثبت آثار و دارایی‌های فکری سازمان صداوسیما از جمله شخصیت‌های عروسکی، علامت شبکه‌های تلویزیونی و... از جمله سیاست‌های کلی معاونت است و در دستور کار اداره کل مالکیت فکری و حقوق بین‌الملل قرار دارد. عبداله زاده در توضیح اینکه چرا صاحب امتیاز این شخصیت به حضورش در برنامه خندوانه شکایت کرد، گفت: در ابتدا توافقنامه‌ای درخصوص نحوه تسهیم سود حاصل از بهره‌برداری از این شخصیت میان تهیه کننده برنامه و سایر عوامل با سعید سالارزهی (مالک اثر) تنظیم شده بود که در ادامه، طرفین توافق درخصوص موضوع اختلاف نظر پیدا کردند، در نتیجه این اختلافات، سالارزهی، به عنوان مالک طرح صنعتی عروسک برای واگذاری کامل حقوق عروسک مبلغ هنگفتی مطالبه کرد. وی ادامه داد: علی‌رغم مساعدت و حسن نیت سازمان در روند مذاکرات خرید و رایت اثر، این مذاکرات در مقطعی با موانعی روبرو و درنتیجه مالک اثر نسبت به تداوم استفاده از این عروسک در برنامه خندوانه معترض شد. وی درباره اینکه معاونت حقوقی و امور مجلس چه تلاش‌هایی برای ثبت این اثر انجام داده، افزود: پس از درخواست شبکه نسیم مبنی بر اظهار نظر درخصوص قرارداد تهیه و ساخت مجموعه خندوانه، اداره کل مالکیت فکری و حقوق بین الملل این معاونت، ضمن بررسی کامل ابعاد حقوقی موضوع و وضعیت ثبتی شخصیت عروسکی جناب خان، لزوم تعیین تکلیف در خصوص حقوق مادی عروسک و انتقال تمام این حقوق به نام سازمان را به تهیه‌کننده و شبکه خاطرنشان و درباره عواقب بهره‌برداری از عروسک بدون تعیین تکلیف حقوقی به صورت دقیق و شفاف هشدار داد. وی خاطرنشان کرد: بعد از اختلاف میان تهیه‌کننده فصل سوم و چهارم خندوانه و مالک اثر، اداره کل مالکیت فکری و حقوق بین الملل این معاونت ضمن بررسی دقیق و کارشناسانه ابعاد حقوقی موضوع، ابتدا سعی در میانجیگری و تسهیل روند مذاکرات طرفین کرد، اما در ادامه با توجه به اصرار سالارزهی بر مواضع خویش، این معاونت نظر کارشناسی خود مبنی بر استفاده نکردن از شخصیت عروسکی جناب خان در فصل چهارم برنامه خندوانه را اعلام که با موافقت شبکه و تهیه‌کننده این تصمیم عملی شد. معاون حقوقی و امور مجلس درخصوص اینکه شخصیت جناب خان تا چه میزان در نزدیکی اقوام ایرانی تاثیر گذار بوده‌است، گفت: بی‌شک ارائه پاسخ دقیق به این پرسش به لحاظ کمی و کیفی نیازمند انجام تحقیقات و نظرسنجی‌های مربوطه در شبکه نسیم، روابط عمومی، مرکز پژوهش و سنجش افکار سازمان و سایر بخش‌های ذیربط است و محبوبیت این شخصیت عروسکی در میان تمامی اقوام ایرانی، اقشار و گروه‌های سنی مختلف از خردسالان تا کهنسالان در سراسر کشور انکار ناپذیر است. عبداله زاده در پاسخ به اینکه معاونت حقوقی و امور مجلس چه تلاش‌هایی کرده تا رسانه ملی در فرهنگ‌سازی مخاطبان خود موثرتر باشد، افزود: این معاونت همواره سعی در آموزش و ارائه مشاوره در زمینه حقوق حاکمیت فکری به ذی نفعان داخل و خارج سازمانی داشته و با تهیه برنامه‌های تلویزیونی درحوزه فرهنگ سازی و ارتقای این حقوق اقدامات موثری را داشته است. وی با اشاره به اینکه توجه به اهمیت و جایگاه حقوق مالکیت فکری در حمایت از آثار و تولیدات ادبی و هنری در رسانه ملی سابقه‌ای دیرینه دارد، گفت: سازمان صدا و سیما پیش‌تر از بسیاری از سازمان‌ها، ادارات و نهاد‌های ذیربط در حوزه فرهنگ و هنر، مبادرت به استفاده از تخصص و دانش مشاوران و دانش‌آموختگان رشته حقوق مالکیت فکری کرده است. عبداله زاده ادامه داد: درک اهمیت حقوق مالکیت فکری در بزرگ‌ترین سازمان تولیدکننده و مصرف کننده محتوای دیداری - شنیداری و تنها سازمان پخش کشور، به ایجاد اداره کل مالکیت فکری و حقوق بین‌الملل در معاونت حقوقی و امور مجلس منجر شد. وی با بیان اینکه شناسایی، جمع‌آوری اطلاعات ثبتی و ثبت تمام شخصیت‌های عروسکی و کارتونی، برنامه‌های تولیدی، علامت تمام شبکه‌های تلویزیونی، نام و نشان ویژه تمام برنامه‌های تولیدی در شبکه‌های سراسری، استانی و برون‌مرزی در دستور کار این معاونت قرار دارد، افزود: در تمام قرارداد‌هایی که توسط معاونت حقوقی و امور مجلس تنظیم و یا برای اظهارنظر به این حوزه ارسال می‌شود، تعهدات طرف قرارداد سازمان در رابطه با موارد توجیه عوامل در خصوص مالکیت انحصاری سازمان بر حقوق مادی در قالب قرارداد کتبی، استفاده از اثر برای نخستین بار در برنامه، مسئولیت پاسخگویی به ادعا‌های احتمالی اشخاص ثالث و... مورد تاکید و تصریح قرار می‌گیرد. وی خاطرنشان کرد: معاونت حقوقی و امور مجلس تثبیت مالکیت اینگونه آثار را در رأس اهداف بلندمدت خود قرارداده و مراحل تحقق آن با اصلاح پیش نویس قرارداد‌های سازمان و پیش بینی کامل و صریح حقوق مربوط به طرفین قرارداد آغاز شده است. محمد علی عبداله زاده در ادامه افزود: در اصلاح پیش نویس قرارداد‌های سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران که سال گذشته توسط این معاونت انجام شد، مواردی برای حفظ حقوق و استیلای سازمان بر آثار و برنامه‌هایی که به سفارش یا با مشارکت رسانه ملی تهیه و تولید می‌شود، پیش‌بینی شده است. لازم به ذکر است؛ شخصیت عروسکی جناب خان در ابتدا برای بهره‌برداری در سریال عروسکی «کوچه مروارید» در نظر گرفته شده بود، این شخصیت توسط بخش خصوصی برای توزیع در شبکه نمایش خانگی، به عنوان یکی از چندین شخصیت عروسکی در آن مجموعه خلق شد و سازنده این عروسک هدیه هاشمی و محمد بحرانی به عنوان صداپیشه و طراح به آن جان بخشیدند. سریال کوچه مروارید با استقبال چندانی در شبکه نمایش خانگی مواجه نشد و شخصیت جناب خان نیز مانند سایر شخصیت‌های آن سریال دیده نشده و محجور ماند، پس از چندی تهیه‌کننده وقت برنامه، تصمیم به استفاده از این شخصیت عروسکی در برنامه خندوانه گرفتند، ایشان مطابق قرارداد خود با سازمان باید پس از توافق با سالارزهی و اخذ تمام حقوق مادی اثر، مبادرت به استفاده از عروسک می‌کردند در حالیکه این مهم در مورد کاراکتر مذکور واقع نشده بود.