تاثیر برجام بر صنعت گردشگری

خبرگزاری فارس: برنامه هفته اخیر ثریا با موضوع ظرفیت‌های مغفول گردشگری و با حضور دکتر محمدعلی فیاضی، مدیرکل دفتر توافق‌های ملی گردشگری و دبیر کمیته ملی طبیعت‌گردی و دکتر شهاب طلایی، پژوهشگر حوزه گردشگری بر روی آنتن شبکه یک سیما رفت.

در روزهایی که مسئولین صرفا آمارها را در فضای قبل و بعد از برجام ارئه می‌کنند حال و روز صنعت گردشگری تعریفی ندارد. اگرچه که مسئولین معتقدند بعد از برجام شرایط صنعت گردشگری بهبود یافته است اما باید ببینیم این امر حقیقت دارد یا خیر؟

ایران از ده کشور برتر دنیا در حوزه گردشگری است اما از این ظرفیت استفاده نکرده است

دکتر محمدعلی فیاضی در پاسخ به سوالی مبنی براینکه ایران در میان کشورهای دنیا از نظر جاذبه های طبیعی و گردشگری چه رتبه‌ای دارد، اظهار داشت: حدود یک میلیون اثر تاریخی داریم که 320 نمونه از آنها ثبت تاریخی شده است و 21 نمونه دیگر ثبت جهانی شده است. کشور ایران از نظر جاذبه های تاریخی و فرهنگی از ده کشور برتر دنیاست؛ در حوزه طبیعی نیز شرایط بهتری داریم که در این حوزه حدود 3700 گردشگاه را تا کنون احصا کرده‌ایم و از نظر جاذبه های طبیعی جزء 5 کشور برتر دنیا هستیم. آنچیزی که اهمیت دارد این است که این جاذبه ها را به محصول گردشگری تبدیل کنیم و قطعا ما نتوانسته‌ایم از این جایگاهی که هستیم استفاده بهینه بکنیم ولی رشد مناسبی داشته‌ایم.

برای گردشگری داخلی برنامه‌ای نداریم...

دکتر شهاب طلایی گفت: گردشگری سه حوزه دارد یکی از آنها گردشگران داخلی هستند یعنی کسانی هستند که در داخل مرزها رفت و آمد می‌کنند. حوزه دیگر گردشگران خروجی هستند یعنی افرادی که از داخل مرز کشورشان به کشوری دیگر مسافرت می‌کنند و حوزه سوم نیز گردشگری ورودی است یعنی افرادی که ملیت متفاوتی دارند و وارد کشوری دیگر می‌شوند.

وی با بیان اینکه گردشگری داخلی از مهمترین این حوزه هاست افزود: در حوزه گردشگری داخلی متاسفانه آمارهای ما نسبت به کشورهای دیگر دنیا پایین تر است و معمولا کشورهای پیشرو در دنیا دو تا سه برابر جمعیتشان گردشگر داخلی دارند درحالیکه در کشور ما از 80 میلیون نفر صرفا 40 میلیون نفر گردشگر داخلی هستند؛ انسجام و وحدت ملی از دیگر مزایای گردشگری داخلی است.

بیش از 82 درصد گردش مالی موجود در کشور مربوط به گردشگری داخلی است

طلایی گفت: برخی در محافل رسمی می‌گویند مهمترین اثر گردشگری ارزی است که وارد کشور می‌شود درحالیکه مهمترین اثر اقتصادی گردشگری آن چرخش مالی‌ و توزیع ثروتی است که ایجاد می‌کند. در کشور ما نیز بیش از 82 درصد گردش مالی موجود در کشور مربوط به گردشگری داخلی است و تمام گردشگرانی که وارد کشور می‌شوند صرفا 18 درصد از گردش مالی را به خودشان اختصاص می‌دهند.

وی گفت: این یک قاعده جهانی است که اولویت اول اکثر کشورهای پیشرو در این صنعت، گردشگری داخلی است درحالیکه ما در کشورمان واقعا برای گردشگری داخلی هیچ برنامه ریزی جامع و کاملی نداریم.

85 درصد ورودی ها به ایران از کشورهای همسایه هستند؛ مسئولین آدرس غلط ندهند

در این بخش از برنامه گزارشی از ریاست محترم جمهوری پخش شد که ایشان رشدهای چند صد و چند ده درصدی ورود گردشگران اروپایی به ایران را در بعد از برجام ارائه می‌دادند.

محسن مقصودی گفت: قبل از برجام بدنه دولتی می‌گفتند که با برجام همه حوزه ها متحول خواهد شد و صنعت گردشگری هم مستثنا نیست و تمرکز سیاستگذاران ما بر این بود که اگر برجام نهایی بشود انقلابی در حوزه گردشگری ما رخ خواهد داد. آیا اینکه همه تخم مرغ ها را در سبد برجام و کشورهای غربی گذاشته‌ایم درست است یا خیر؟

شهاب طلایی اظهار داشت: آماری که رئیس جمهور مطرح کردند کاملا واقعیت دارد و ما بعد از برجام در حوزه گردشگری کشورهای اروپایی رشد قابل توجهی داشته‌ایم و البته در این سال ها بیش از 85 درصد گردشگران ورودی به کشورمان از کشورهای همسایه بوده اند و این یک قاعده جهانی است بطور مثال کشور عراق سی درصد و کشور آذربایجان بیست درصد ورودی به ایران را تشکیل می‌دهند یعنی این دو کشور 50 درصد ورودی های ایران را تشکیل می‌دهند.

بعد از برجام گردشگران ورودی از کشورهای همسایه کم شدند

وی گفت: طبق آمار بعد از برجام گردشگران ورودی ما از کشورهای همسایه‌مان کم شد یعنی بازارا اصلی ما کم شد و از طرفی هم ورودی های ما از اروپا بیشتر شد اما باید بدانیم که خروجی های کشور ما هم به اروپا بیشتر شد؛ خروجی ها ما برای مسافرت به فرانسه 163 درصد رشد داشته ایم یعنی بعد از برجام درسته که اروپایی ها به ایران آمدند اما ایرانی های زیادی هم به اروپا رفتند.

پشت سفارت عربستان پنهان نشویم!

دکتر محمد علی فیاضی اظهار داشت: وقتی یک اتفاقی مثل ماجرای سفارت عربستان ایجاد شود در همه حوزه ها مخصوصا حوزه گردشگری بسیار تاثیر گذار خواهد بود. حدود 192 هزار نفر از گردشگران به دلیل اهمال کاری عده ای از گردشگران ورودی به کشور ما کم شد.

مقصودی گفت: چندین سال است مسئولین ما پشت مسئله تحریم پنها شده اند و هر ضعفی را به پای تحریم می‌گذارند ماجرای سفارت عربستان هم این است. ما صرفا نباید مسئله سفارت عربستان را ببینیم اگرچه که قبول داریم کار اشتباهی بوده است اما چرا بعد از برجام 400 هزار نفر از گردشگران ورودی به کشور ما کم شده است؟ 190 هزار نفر از عربستان می‌آمدند شما برنامه داشتید که این تعداد را به 600 هزار نفر برسانید اما سوال این است که برای عراقی که یک و نیم میلیون نفر می‌آمدند چه برنامه‌ای داشتید؟ و چرا تعداد گردشگران عراقی کم شده‌اند

ورودی های ایران از عراق و آذربایجان در سال 94 و 95 کم شده‌اند؛ چه ربطی به عربستان دارد؟!

شهاب طلایی تصریح کرد: نباید پشت ماجرای سفارت عربستان پنهان بشویم؛ ورودی های ما از عراق در سال 94 و 95 ده درصد رشد منفی داشته‌اند و همچنین ورودی های ما از آذربایجان نیز منفی 5 شده است، ورودی های ما از ترکمنستان در همین دوسال 51 درصد منفی شده است؛ این کشورها که ربطی به سفارت عربستان ندارند! از هندوستان در سال 94حدود 92 هزار نفر به ایران می‌آمدند اما در سال 95 این تعداد به 77 هزار نفر رسیده است یعنی رشد منفی 16 داشته‌ایم. دلایل کم شدن ورود گردشگران از این کشورها به ایران این است که اولویت ما صرفا کشورهای اروپایی است و کاری با کشورهای همسایه نداریم.

مجموع گردشگران اروپایی که بعد از برجام به ایران آمدند به 100 هزار نفر نمی‌رسد

این پژوهشگر حوزه گردشگری تصریح کرد: آمار سال 2015 نشان می‌دهد که از کشورهای اروپای غربی مثل آلمان، فرانسه، هلند، سوئیس،اتریش، بلژیک و لوکزامبورگ جمعا 92 هزار نفر وارد کشور شده‌اند در حالی که ما فقط از هندوستان 92 هزار نفر ورودی داشته‌ایم یعنی اگر رشد این کشورها طبق آمار دکتر روحانی 100 درصد شده باید بدانیم که تعدادشان چقدر بوده این رشد صد در صد یعنی بطور مثال قبل از برجام تعدادشان هزار نفر بوده و بعد از برجام دوهزار تا شده است.

دکتر فیاضی افزود: البته همه برنامه ریزی ها به این سمت نیست که ما صرفا از اروپا گردشگر بیاوریم؛ برنامه ریزی 1404 این است که 20 میلیون گردشگر داشته باشیم و رویکردمان هم عمدتا کشورهای همسایه و کشورهای اسلامی است.

اولویت حاکمیت کشورهای همسایه است اما آیا بخش خصوصی به این اولویت اهمیت می‌دهد؟!

شهاب طلایی گفت: حاکمیت می‌گوید که اولویت من در برنامه ریزی کشورهای همسایه است اما در عمل آن کسی که بخش خصوصی است و بودجه را خرج می‌کند به جای اینکه اولویتش نمایشگاه های منطقه‌ای باشد به نمایشگاه‌های برلین، ایتالیا و غیره می‌روند اما گویا اولویتشان نمایشگاه بمبئی، دهلی نو و دبی نیست.

سازمان گردشگری همه کاره صنعت گردشگری کشور نیست

وی گفت: سازمان گردشگری همه کاره صنعت گردشگری کشور نیست و بخش خصوصی و افراد با نفوذ اجازه نمی‌دهند که این سازمان به وزارتخانه تبدیل بشود در صورتیکه همه می‌‌دانند این امر به نفع صنعت گردشگری کشور است.

شهاب طلایی خاطرنشان کرد: در کشور ما حکومت تکلیف خودش را به پدیده گردشگری نمیداند و به همین دلیل برنامه ریزی جامعی را انجام نداده است. دوم اینکه معلوم نیست گردشگری در چه محدوده جغرافیایی برای کشور ما اولویت دارد آیا منطقه مهم است، همسایه ها مهم هستند یا اروپا و غیره؟ سومین نکته این است که هم افزایی بین دستگاههای مربوطه به حوزه گردشگری در کشور ما ایجاد نشده است.

سهم ایران در تبلیغات و بازاریابی کمتر از 20 سنت است!

دکتر محمد علی فیاضی در خصوص محرومیت های استان سیستان و بلوچستان و روستاهای گردشگری آن اظهار داشت: آنقدر این مناطق مهجور هستند که ما اگر جاهای دیگر قاچاق سوخت داریم در این روستا قاچاق آب داریم.

مقصودی اظهار داشت: منطقه ای با عنوان باداب سورت است که منطقه ای بسیار زیباست و نمونه آن در دنیا فقط در ترکیه است که متاسفانه بسیار شرایط نا مساعدی برای گردشگران دارد و هیچ امکاناتی ندارد.

دکتر فیاضی گفت: ما درباره این موضوعات درکنار هم هستیم و توقعمان از صداوسیما و رسانه ها این است این ظرفیت ها را نشان بدهد.

مقصودی اظهار داشت: ما وقتی به زبانهای مختلف در اینترنت سرچ می‌کنیم در رابطه با این جاذبه ها هیچ مستندی نمی‌بینید. اگر تبلیغات هم جزء کارهای شما نیست پس کار سازمان چیست؟

دکتر فیاضی گفت: اعتبارات سازمان بسیار محدود است. سهم ایران در تبلیغات و بازاریابی کمتر از یک دلار است یا بعبارتی فقط 20 سنت است در صورتیکه در کشور ترکیه این عدد بسیار بیشتر از این است.

در سال 95 تراز گردشگری ما سه میلیون منفی شد

شهاب طلایی در ادامه اظهار داشت: میزان گردشگران خروجی ما در سال 95 نه میلیون و صد و نود شش هزار شد یعنی حدود سه میلیون تراز گردشگری ما منفی شد. دولت های مختلف برای خروجی هایشان برنامه ریزی دارند بطور مثال چین از گردشگری که از کشورش خارج میشود بعنوان ابزاری برای دیپلماسی استفاده می‌کند. روند کلی 25 سال اخیر صنعت گردشگری یک روند روبه رشد است اما متاسفانه آنچیزی که بخش خصوصی از این صنعت معرفی میکند این است که هتل ها خالی است و مشکلات زیاد است و غیره یعنی یک تصویری ارائه می‌دهد که هیچ سرمایه گذاری به سمت این سیستم نیاید.

وقتی در پسابرجام آدرس غلط می‌دهیم ظرفیت‌های کشورمان مغفول می‌ماند

محسن مقصودی اظهار داشت: بحث این است که آدرس غلط داد به رسانه ها و مردم و سیاستگذارهایمان ندهیم و نگوییم بعد از برجام ورود گردشگران اروپایی چند ده برابر شده است پس برجام برای صنعت گردشگری ما عالی بوده است چراکه وقتی اینگونه آدرس بدهیم حواس همه از مشکلات و نواقص پرت خواهد شد و دیگر کسی به عراق، عمان، آذربایجان، ارمنستان و غیره توجهی نمی‌کنند.

دکتر طلایی افزود: یکی دیگر از معضلات صنعت گردشگری بخشی است که خودش را بعنوان بخش خصوصی معرفی می‌کند؛ این بخش یا خصولتی هستند یا واقعا کارشناس این حوزه نیستند و منافع شخصی‌شان را برمنافع کشور ترجیح می‌دهند. همین افراد برای وزارتخانه شدن سازمان گردشگری مخالفت می‌کنند چراکه هرچقدر فضا غیر شفاف باشد این افراد بیشترین سود را می‌برند.

از سال 86 تاکنون هنوز مصوبه سرویس های بهداشتی بین راهی بطور کامل عملیاتی نشده است

شهاب طلایی افزود: در سال 86 هیئت وزیران مصوب کرد که هزار سرویس بین راهی احداث بشود از سال 87 تا سال 96 مجموعا 124 میلیارد به این حوزه اختصاص پیدا کرده است و حدود 500 تا احداث شده است اما مشکلاتی مانند نداشتن آب و مکان یابی و غیره دارد. هزینه شده اما هیچ کدام به بهره برداری نرسیده است.

بخش خصوصی‌هایی که بخش خصوصی نیستند به جان صنعت گردشگری افتاده‌اند

وی گفت: همه کشورهای دنیا به سمتی رفتند که اقامت ارزان برای گردشگران ایجاد کنند اما ما می‌بینیم که در پیک های مسافرتی چقدر از مردم به کیش و قشم می‌روند و چقدر به ترکیه و گرجستان می‌روند چرا که در ایران قیمت ها بسیار بالاست. بخش خصوصی هایی که واقعا بخش خصوصی نیستن مخالف چنین برنامه هایی هستند؛ شرکت هایی مثل پارسیان بنیاد، بنیاد شهید، سازمان تامین اجتماعی و یا حتی سمگا که شرکت خصوصی است اما واقعا خصوصی نیست و از رانتهای دولتی استفاده می‌کند؛ همه اینها خودشان آفت این حوزه هستند و از گیرهای اصلی خانه مسافر هستند؛ یکی از مخالفان خانه مسافر اتحادیه هتلداران هستند که می‌گویند اگر خانه مسافر بیاید دیگر کسی هتل نمی‌آید! خانه مسافر یعنی یک شخصی در شهر خودش یک طبقه خالی دارد و این را ثبت می‌کند و مسافران بصورت اینترنتی می‌توانند آن را رزرو کنند.

وی افزود: سازمان گردشگری خانه مسافر را انحصارا به شرکت ایرانگردی و جهانگردی داده‌اند که خصولتی هم هست و این شرکت هم این امر را به شرکت راهکار هوشمند داده است و می‌گوید هرکسی استارت‌آپی بخواهد بزند باید اینجا بیاید؛ یعنی در بحث خانه مسافر هم به سمت انحصار رفته‌ایم.

محسن مقصودی در پایان اظهار داشت: هدف ما این بود که یک تلنگری به بخش های مختلف در حوزه صنعت گردشگری زده باشیم و گلایه‌های مردم را بگوییم. امیدواریم با تاکید ریاست جمهور روی بحث گردشگری بتوانیم در مباحث فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی گردشگری عملکرد موفقی داشته باشیم.