کتاب‌های برای آشنایی با ناگفته‌های فتح خرمشهر/ سهم حماسه ۳ خرداد از ادبیات معاصر
فرارسیدن سالروز آزادسازی خرمشهر بهانه‌ای شد برای مرور برخی از مهمترین کتاب‌هایی که در ارتباط با این موضوع نوشته شده است؛ آثاری که هر کدام دارای ناگفته‌های بسیاری درباره این واقعه مهم تاریخ معاصر است.
سرویس فرهنگی فردا: فتح خرمشهر بدون شک یکی از مهمترین اتفاقات تاریخ جنگ تحمیلی بود؛ اتفاقی که تاثیر بسیاری بر روند جنگ داشت و به عنوان یکی از حماسی‌ترین رویدادهای دوران دفاع مقدس در ذهن و خاطر مردم باقی مانده است.
هر چند که این رویداد بزرگ سهم چندانی در سینما و تلویزیون ما نداشت و همانند اغلب اتفاقات مهم تاریخی پس از انقلاب توسط جامعه هنری کشور نادیده گرفته شد؛ ولی در این میان بودند کسانی که با ثبت و ضبط خاطرات خود و یا سایر چهره‌هایی که از نزدیک این واقعه را درک کرده‌اند؛ مانع از بین رفتن خاطرات شفاهی و مهم مربوط به آن شوند.
کتاب‌های بسیاری در ارتباط با این موضوع نوشته شده است که بخش زیادی از آنها مربوط به خاطرات فرماندهان و رزمندگان حاضر در صحنه است بخش دیگری نیز مربوط به تاریخ شفاهی مردم عادی و یا دیگر شاهدان عینی ماجراست که درواقع از زاویه و نگاهی دیگر روایت شده است و اساسا وجود هر دو این‌ها در کنار هم باعث این تنوع شده است.
در این گزارش نگاهی گذرا به برخی از مهمترین آثار منتشر شده در این رابطه داریم؛ کتاب‌های جذاب و خواندنی که مطالعه هر کدام از آنها می‌تواند ما را با دنیای از حوادث و اتفاقات جدید و واقعیت‌ها ناگفته جنگ آشناتر کند.
دا
«دا» سرشناس‌ترین کتابی است که در ارتباط با خرمشهر نوشته شده است. کتابی که نوع روایت و هنرمندی نویسنده در ارائه مطلب، منجر شد یک‌بار دیگر اقبال به کتاب در میان جامعه ایرانی دیده شود. روایت نزدیک از شهری که در جنگ می‌سوخت، اما دلاورانه تلاش دارد تا وجب به وجب خاکش را حفظ کند داستان «دا» است. این اثر به قلم سیده اعظم حسینی نوشته شده و از زمان انتشار تاکنون جزء آثار پرمخاطب در سال‌های اخیر بوده است. این کتاب از سوی انتشارات سوره مهر روانه بازار کتاب شده است.
کوچه نقاش‌ها
ابوالفضل کاظمی متولد کوچه نقاش‌ها در محله گارد ماشین دودی بین خیابان صفاری و خیابان خراسان است. به دلیل علاقه‌اش به این محله و کوچه نام کتاب را «کوچه نقاش‌ها» گذاشته است.در این کتاب راوی دست ما را می‌گیرد و ما را به ۱۶ گذر از زندگی‌اش می‌برد .کتاب حاصل سه ماه مصاحبه صبوری با کاظمی است. کاظمی فرمانده گردان بسیجی لشکر ۲۷ محمد رسول الله(ص) بوده وی در طول جنگ در چندین عملیات به صورت نیروی آزاد شرکت داشته و در عملیات کربلای ۵ و ۸ فرمانده گردان عملیاتی میثم بوده است.
سلام بر ابراهیم
«سلام بر ابراهیم» کاری است از گروه فرهنگی شهید ابراهیم هادی که در قالب زندگینامه‌ای مختصر و ۶۹ خاطره درباره شهید بزرگوار و مفقودالاثر ابراهیم هادی منتشر شده است. این نوشتار حاصل بیش از ۵۰ مصاحبه از خانواده، یاران و دوستان آن شهید است که همگی نگارنده را در گردآوری این مجموعه ارزشمند یاری رساندند. این اثر از سوی گروه فرهنگی شهیدابراهیم هادی منتشر شده و تاکنون پرمخاطب‌ترین عنوان منتشر شده از سوی این گروه فرهنگی است.
سفر به گرای ۲۷۰درجه
این کتاب نیز یکی از بهترین آثاری که به موضوع فتح خرمشهر پرداخته است. داستان کتاب از زبان ناصر بیان می شود. ناصر رزمنده جوانی است است که بارها سابقه شرکت در جبهه داشته. در بین امتحانات مشق و درس را رها و به همراه دوستش علی راهی منطقه جنگی جنوب می‌شود. در آنجا ضمن دیدار مجدد با دوستان سابقش، از قریب الوقوع بودن عملیاتی مهم اطلاع می‌یابد.
قلم توانای احمد دهقان در جان دادن به ماجرا و شخصیت‌های داستان سبب شده تا کتابی خواندنی در این زمینه منتشر شود. کتاب حاضر به کوشش انتشارات سوره مهر روانه بازار کتاب شده است.
پوتین‌های مریم
پوتین‌های مریم نیز کتاب یکی از اولین خاطراتی است که از خرمشهر به روایت یک بانو، مریم امجدی، نقل شده است. راوی این کتاب که دوران نوجوانی و جوانی‌اش مصادف با روزهای جنگ بوده، پس از انقلاب اسلامی ضمن تحصیل در دبیرستان به عضویت حزب جمهوری اسلامی، جهاد سازندگی و بسیج مستضعفین خرمشهر درآمده و دوره‌های امدادگری و فنون نظامی را آموزش می‌بیند.
با شروع تهاجم عراق به خرمشهر، او در مشاغل مختلف چون امدادرسانی در بیمارستان دکتر مصدق، نگهداری از انبار مهمات مسجد جامع خرمشهر خدمت می‌کند و در این مدت گاهی نیز به خط مقدم جبهه می‌رود.
حرمان هور
«حرمان هور» شامل یادداشت‌هایی از احمدرضا احدی به کوشش علیرضا کمری است. این کتاب مجموعه ۹۳ قطعه از یادداشت‌ها و د ستنوشتههای شهید احمدرضا احدی، دانشجوی سال دوم رشته پزشکی دانشگاه شهید بهشتی است که در سال ۱۳۶۴ در کنکور سراسری با استفاده از سهمیه رزمندگان، در تمامی رشته‌های انتخابی رتبه اول را کسب کرده است. گردآورنده معتقد است «نوشته‌های شهید از تکرار عادت خاطره‌نویسی صرف بیرون می‌شود و از تماشای آفاقی به سیر انفسی دلالت می‌کند و روح کلی و غالب در نوشته‌های او بواسطه بازتاب مستقیم وقایع پیرامونی‌اش در جبهه‌های جنگ، تلفیقی از رخدادهای بیرونی و دریافت‌های دقیق و ظریف شخصی است».
کالک‌های خاکی
این کتاب دربردارنده خاطرات سردار محمدعلی جعفری. فرمانده کنونی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است. این اثر از دوران کودکی در تابستان سال ۳۵ آغاز می‌شود و تا فتح خرمشهر ادامه می‌یابد. «کالک‌های خاکی» روایتی است نزدیک و عینی از فتح خرمشهر به روایت فرمانده سپاه.
نوشتم تا بماند
کتاب حاضر شامل یادداشت‌های روزانه آیت‌الله جمی از دفاع مقدس است که به کوشش محسن کاظمی از سوی انتشارات سوره مهر منتشر و در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است. با مطالعه این کتاب می‌توانید با زوایای جدیدی از اتفاقات آن روزها آشنا شوید.
پا به پای باران
این کتاب که نوشته هدایت‌الله بهبودی و مرتضی سرهنگی است، مشتمل بر دو گزارش مشترک از شهر خرمشهر طی سال‌های ١٣۶٧ و ١٣۶٨ است. این اثر شامل گزارش‌هایی از حضور سرهنگی و بهبودی در مناطق جنگ‌زده خرمشهر، اهواز، شلمچه، دهلاویه، آبادان و کوی ذوالفقاری است.
کتاب مأموریت در خرمشهر
خاطرات سرهنگ فلاح اللامی از فرماندهان ارتش عراق است که وی در خاطرات خود به افشا و جنایات اسرار ارتش بعث عراق پرداخته است. در این کتاب، فلاح اللامی، آمادگی ارتش عراق قبل از جنگ عراق و همچنین اشغال خرمشهر و جنایت تجاوزات و غارت وحشیانه بعثی ها در این مناطق را تشریح کرده است. وی همچنین به پیروزی نیروهای ایرانی در عملیات آزادسازی خرمشهر اشاره کرده، اسنادی نیز از ارتش عراق در کتاب ضمیمه شده است. صاحب خاطره قبل از جنگ رییس کمیته واردات اسلحه در عراق بوده است.
جنایات صدام در کویت، جنگ اول خلیج فارس و قیام شیعیان در زمان صدام نیز از جمله فصول کتاب هستند.
تکاوران نیروی دریایی در خرمشهر
این کتاب به کوشش سیدقاسم یاحسینی با محوریت خاطرات یکی از حاضران و ناظران در جنگ نوشته شده است. نویسنده خود درباره کتاب می‌گوید: درباره جنگ حدود ۱۰ هزار کتاب در قالب‌های مختلف چاپ شده است و درباره خرمشهر حدود ۳۰۰ جلد و وضعیت چنان است که برخی از آنها به تکرار هم افتاده‌اند اما خدا را شاکرم که در این کتاب توانستم به سراغ مردی از قهرمانان سرزمینم بروم که سرافرازانه ایستاده و از شرف ارتشی بودن و ایرانی بودنش دفاع کرده است.
یکشنبه آخر
کتاب حاضر نوشته معصومه رامهرمزی، مجموعه خاطرات دختری ۱۴ ساله از آغاز جنگ تا زمان فتح خرمشهر را دربرمی‌گیرد که توسط انتشارات سوره مهر به چاپ رسیده است. این کتاب روایتی زنانه از سال‌های دفاع مقدس است. روایت بخشی از خاطرات معصومه رامهرمزی، رزمنده آبادانی، است که با شروع جنگ پا به جبهه می‌گذارد و تا پایان جنگ، عمر و بهترین لحظات زندگیش را صرف کمک به رزمندگان می‌کند.
رامهرمزی که مدت ١۶ سال است به تدریس، نویسندگی کتاب و مقاله مشغول است با اشاره به خاطراتش از جنگ انگیزه نوشتن این کتاب آشنا کردن دانش‌آموزانش در دبیرستان با وقایع جنگ عنوان می‌کند.
دیدگاه تان را بنویسید