مقایسه «مات» و فروشنده» توسط منتقد خارجی

خبرگزاری مهر: به تازگی رناتو کابرال منتقد و نویسنده سایت کالورو پورتال سائوپائولو و عضو انجمن منتقدان فیلم ریوگرانده دوسول یادداشتی درباره فیلم سینمایی «مات» به کارگردانی صبا کاظمی نوشته است. متن یادداشت او به شرح زیر است: ««مات» فیلمی ساده تر از «فروشنده» شباهت بین موضوع و طرح فیلم «مات» و «فروشنده» اصغر فرهادی بی علت و اتفاقی نیست. در جامعه امروز ایران که سال ها است با تحریم های اقتصادی از سوی ایالات متحده و اروپا مواجه بوده است، مسکن مساله ای مهم و اساسی است. مشکلات اقتصادی و مالی در سطح کلان بر زندگی شهروندان و به طور خاص در حوزه مسکن و اشتغال جامعه موثر بوده است. افراد با هدف بهبود سطح کیفی زندگی در جستجوی زندگی بهتر از مناطق روستایی و شهرهای کوچک به سمت کلانشهرها سرازیر می شوند. تهران به عنوان پایتخت یکی از این مقاصد پرطرفدار است. برهمین اساس مساله مسکن و مفهوم خانه به موتیفی پر تکرار و پرطرفدار در سینمای روز ایران بدل شده اند. در روایت فرهادی زوج قهرمان داستان با ورود به خانه جدید با تاثیر روحی ساکن قبلی خانه مواجه و با مشکلات و مصایب بسیاری ناشی از این اثر رو در رو و شخصیت فردی و اجتماعی آنها به چالش کشیده می شود. در روایت کاظمی نیز شخصیت ها همانند روایت فرهادی ازیک سو از عدم ثبات در بازار مسکن و مشکلات مالی رنج می برند و از سمت دیگر قربانی برخی پدیده های موجود مثل کلاهبرداری و شیادی می شوند. با وجود تفاوت ها در خلق و طبیعت، آنچه در همه آنها مشترک است تلاش و جستجویی است که با وجود مصایب بسیار پیش رو برای یافتن آرامش و ثبات در همه آنها دیده می شود. شگفتی در داستان از همان ابتدا و جایی آغاز می شود. خانمی را در خانه ایی می بینیم که مشغول تمیز کردن خانه است و بعد با حالی آشفته از خانه بیرون می رود، از سوی دیگر زوجی به عنوان صاحبخانه به آنجا می آیند. آنها برخی وسایل به جا مانده از همان زن ساکن قبلی را می یابند. در همین حین زن بازمی گردد. زوجی دیگر به آنجا می آیند. از سمت دیگر مردی به همراه پسرش در خانه حاضر می شوند و همگی ادعای مالکیت خانه را دارند. روایت ساده و بی آلایش، دیالوگ ها صادقانه و البته زیاد با این وجود همواره خلا ناگفته های بسیار بین مالکان احتمالی حس می شود. هیچ تفاهم و اشتراکی بین آنها دیده نمی شود جز آنکه هرکدام خود را قربانی یک زخم مشترک می یابند. آژانس املاکی که خانه را به آنها فروخته است دیگر وجود ندارد. کاظمی در زمان واحد از میزانسن های ساده- آشفته یا فشرده و البته گیرا و قوی در لوکیشن یک آپارتمان خالی و بدون اساسیه بهره جسته است. بازی بازیگران به مدد شخصیت پردازی و سکانس - پلان های گرم به آرامی به چالش کشیده و شخصیت ها به نرمی به سمت بحران هدایت می شوند. کاظمی روایت خود را با حضور برخی راکوردها و حفظ آنها صیقل می دهد. برای القا و اثبات توالی روایت و پیوستگی همگن داستان کاظمی برداشت بلندی در زمان رئال ارایه می دهد. فرآیندی که ماحصل آن تاثیر بیشتر بر مخاطب و تسخیر او را جستجو می کند. در مجموع روند صعودی دخالت شک و تردید و میل به توطئه چینی در روابط میان شخصیت ها و شیوه های تدوینی به کار رفته و آنچه در قبل آمد شباهت ظریف و هوشمندانه ای به فیلم «طناب» آلفرد هیچکاک دارد. در مقایسه با «فروشنده» فرهادی «مات» فیلم ساده تری است. به دور از ارجاعات بسیار در روایت داستان و عاری از پیچیدگی ها و گره های غیرضروری، البته مثل سایر فیلم های سینمای ایران بر پایه تعلیق استوار است. «مات» فیلمی اقتصادی است چه در مضمون و چه در ساخت که همانند مستندی ساختگی با اعمال دیدگاهی صادقانه مصایب و مشکلات ایرانیان در تهیه و تدارک مسکن را به تصویر می کشد. بسته پول پنهان شده در خانه که به طور اتفاقی پیدا می شوند، مجرمانی که گویا گریخته اند، شخصیت هایی که خود قربانی یک زخم شیادانه هستند و حالا در دوراهی تصمیم تقسیم یا تحویل پول هستند همه و همه به نوعی بیانگر فساد موجود در یک جامعه ای هستند که می کوشد مسایل و مشکلات خود را به دور از چشم های قانون حل و فصل کند.»