به نام پرستاران، به کام پزشکان!

سرویس فرهنگ فردا: روزنامه صبح‌نو در شماره امروز خود به نقد سریال تلویزیونی «پرستاران» پرداخت. پخش این مجموعه نمایشی چند روزی است که از شبکه اول سیما آغاز شده است و محتوای سطحی و مشکلات تکنیکی آن باعث اعتراض بسیاری از رسانه‌ها به پخش آن از اصلی‌ترین شبکه تلویزیون شده است.

در یادداشت روزنامه صبح‌نو که به قلم سیده راضیه حسینی نوشته شده، آمده است:

«پرستاران از زحمتکش‌ترین و دلسوزترین اقشار جامعه هستند که بیشترین بار مراقبت‌های درمانی در بیمارستان‌ها بر عهده آن‌هاست؛ اما جامعه پرستاری مدت‌هاست به شرایط کاری خود معترض است و در طی این چند سال اعتراض‌های بحق خود را به شکل‌های گوناگون به گوش مسوولان وزارت بهداشت و حتی شخص رییس جمهور رسانده‌اند. اعتراضاتی که انتظار می‌رفت با اختصاص بودجه‌های کلان به وزارت بهداشت در قالب طرح تحول سلامت رسیدگی شود اما نه‌تنها این اتفاق نیفتاد بلکه پرداخت‌های نجومی به پزشکان متخصص در اثر اجرای این طرح، منجر به بروز شکاف شدید درآمدی میان این قشر و پزشکان متخصص شد.

در کنار این پرداخت‌های نجومی، یکی از مهم‌ترین مشکلات طرح تحول سلامت تمرکز بر درمان به‌جای پیشگیری است که باعث شده به‌واسطه کاهش ظاهری تعرفه‌های بیمارستانی، مراکز درمانی دولتی و دانشگاهی به‌یک‌باره با چند برابر شدن مراجعان مواجه شوند که این امر به علت عدم برنامه‌ریزی برای بهبود زیرساخت‌های درمانی ازجمله تعداد پرستاران، بار مضاعفی به کارکنان بخش درمان به‌ویژه حیطه کاری پرستاری وارد کرده است. درحالی‌که یکی از نیازهای اساسی سیستم درمانی، نیاز به پذیرش بیشتر دانشجو در دانشکده‌های پرستاری و نیز بالا رفتن ظرفیت استخدام آنان در بیمارستان‌های دولتی است که چاره‌ای برای آن اندیشیده نشد و بودجه کلان اختصاص یافته به این طرح که طبق اظهارنظر صریح سخنگوی وزارت بهداشت، تنها از محل درآمد حاصل از هدفمندی یارانه‌ها، حدود بیست‌ویک هزار میلیارد تومان بوده است، صرف پرداخت کارانه‌های 100 تا 300 میلیون تومانی به تعداد زیادی از پزشکان متخصص شده است. تمام این‌ها منجر به سرریز شدن صبر جامعه پرستاری شده و اعتراضات جدی آن‌ها را به همراه داشته است؛ اما اخیراً سریالی با عنوان «پرستاران» از صداوسیما شروع به پخش کرده است که از نام آن برمی‌آمد در پی به تصویر کشیدن زحمات این قشر دلسوز باشد. گرچه سیر کلی داستان، همین سمت‌وسو را دارد اما گنجاندن برخی دیالوگ‌ها، سعی درتوجیه پرداخت‌های نجومی به پزشکان به‌عنوان یکی از مشکلات اصلی طرح تحول و علت در آستانه شکست قرار گرفتن آن دارد.

سریال پرستاران که در ابتدای آن همکاری وزارت بهداشت و درمان در ساختش درج شده و با تشکر از آقای قاضی‌زاده هاشمی، وزیر بهداشت و مبدع طرح تحول سلامت ختم می‌شود، در قالب دیالوگ‌هایی از زبان پرستاران به این طرح می‌پردازد. در جایی طی گفت و گوی دو پرستار که یکی از معترضان طرح است و تلاش می‌کند رضایت همکارش را برای امضای نامه اعتراضی به کارانه پزشکان جلب کند، با این جملات از سمت وی پاسخ داده می‌شود: «امضا جمع‌کردن علیه وزارتخانه یعنی اختلاف انداختن بین پرستار و پزشک»، «کارانه من بعد از طرح تحول دوبرابر شده»، «اصلاً تو چه کار داری به‌حقوق پزشک‌ها، باید بگیم حقوق پرستارها» و در ادامه جهتِ پاسخ دادن به موضوع کارانه‌های نجومی پزشکان، پزشک متخصص طب اورژانسی را مثال می‌زند که نه ارقام کلان دریافت می‌کند و نه ماشین آنچنانی دارد و به‌علاوه سالی دو بار به همراه هلال‌احمر به مناطق محروم می‌رود.

این‌ها همه پاسخ‌های کلی و غیر مرتبطی است که در طی این چند سال از طرف مسوولان وزارت بهداشت و به‌طور مشخص سخنگوی این وزارتخانه به انتقادات متعدد به طرح تحول، داده شده است. این در حالی است که اولاً کارانه پرستاران اگر بعد از طرح تحول دو برابر شده، به‌عنوان‌مثال از پانصد هزارتومان به یک میلیون رسیده است و این در شرایطی است که کارانه پزشکان از 56 میلیون تومان به بین 100 تا 300 میلیون تومان رسیده است! دوم آنکه درحالی‌که از امضا جمع‌کردن پرستاران در اعتراض به طرح تحول تحت عنوان «اختلاف انداختن بین پزشک و پرستار» یاد شده است که این پرستاران مدت‌زمان طولانی به امید رفع مشکلات خود توسط وزارت بهداشت، صبوری کرده‌اند و سال‌هاست که با قصد تعامل، مطالبات خود را پیگیری کرده‌اند اما از این تعامل حاصل چندانی ندیده‌اند. سوم آنکه برخلاف دیالوگ گفته‌شده که عنوان می‌کند پرستاران در احقاق حق خود، نباید کاری به کار حقوق بالای پزشکان داشته باشند، حقیقت آن است که اصولاً عامل اصلی بروز مشکلات مالی متعدد چه برای پرستاران و سیستم درمانی و چه برای بیمه‌هایی که در آستانه ورشکستگی قرارگرفته‌اند، همین پرداخت‌های نجومی 100 تا 300 میلیون تومانی به پزشکان بوده است که منابع وزارت بهداشت و بیمه را آنچنان دچار مشکل کرده است که از طرفی مطالبات کارکنان درمانی و اداری وزارت بهداشت، به‌صورت مداوم با تأخیر پرداخت می‌شود و از طرف دیگر سبب شده برخی بیمارستان‌ها و داروخانه‌ها به‌جای قبول بیمه، از بیمار پول نقد دریافت کنند. علاوه بر آن، بودجه کلان طرح تحول سلامت قرار بود صرف ارتقاء زیرساخت‌های درمانی و ازجمله برنامه‌ریزی برای جذب پرستاران بیشتر و حل مشکلات عدیده آنان شود که عمدتاً صرف پرداخت به پزشکان متخصص شده است.

موضوع بعد، اینکه هرجایی به کارانه‌های نجومی اعتراضی صورت می‌گیرد، عده‌ای پزشکانی را مثال می‌زنند که این کارانه‌ها را دریافت نمی‌کنند یا از پزشکانی سخن به میان می‌آید که در مناطق محروم خدمت می‌کنند درحالی‌که اولاً بحث بر سر تعداد زیادی از پزشکانی است که این کارانه‌های نجومی را دریافت می‌کنند و در دانشگاه‌های تیپ یک و در کلان‌شهرها و شهرهای غیر محروم فعالیت دارند چنانچه حریرچی سخنگوی وزارت بهداشت صراحتاً رقم کارانه 100 تا 300 میلیون تومانی را برای این دست از پزشکان تأییدو عنوان کرده پزشکان ساکن در مناطق محروم میزان کارانه‌شان بیشتر از این مقدار است. گرچه حتی برای پزشکان مناطق محروم پرداخت‌های 300 میلیونی منطقی و منصفانه نیست.

موضوع دیگر، تصویر غیرمنطقی است که از تفاوت سطح زندگی پرستارِ معترض به طرح تحول و یک پزشک متخصص در این سریال نشان داده‌شده است. پرستار، دختر خانمی است که پدرش یک ماشین مدل‌بالای به‌اصطلاح شاسی‌بلند را به نامش کرده است و پزشک گفته‌شده، یک ماشین معمولی دارد! و طی این گفت‌وگو پرستار دوم در مخالفت به اعتراضات اولی به کارانه‌های نجومی پزشکان، همین تفاوت سطح زندگی این دو را مثال می‌زند! درواقع سریال تلاش می‌کند اعتراض به طرح تحول را دغدغه پرستار متمولی جا بزند که هیچ مشکل مالی ندارد. درحالی‌که چنین تصویری با آنچه در واقع وجود دارد چنان متناقض است که دبیرکل خانه پرستار در طی یکی از مصاحبه‌هایش به تصویری که قرار است از پرستار ترسیم شود، اعتراض می‌کند.

اما به نظر می‌رسد دیالوگ‌های این سریال به‌گونه‌ای تنظیم شده است که وزارت بهداشت و درمان درحالی‌که به علت سرسام‌آور بودن هزینه‌کردهای طرح تحول سلامت و مشکلات مالی پیش آمده، به‌جای کاهش کارانه‌های کلان پزشکان به بهانه پرستاران تلاش کند از جدی‌تر شدن اعتراضات پرستاران و برنامه‌ریزی آنان برای تجمع در جلوی مجلس، برای جذب بودجه بیشتر برای طرح تحول استفاده کند و البته طبیعتاً تضمینی برای هزینه‌کرد آن برای پرستاران وجود ندارد همان‌گونه که در ابتدای طرح بودجه‌های کلانی به بهانه ارتقاء زیرساخت‌ها و رسیدگی به مناطق محروم جذب طرح تحول سلامت و درنهایت به جیب پزشکان متخصص ریخته شد.

درنتیجه آنکه باوجود انتقادات گسترده به صداوسیما بعد از همراهی بی‌قیدوشرط با طرح تحول سلامت و بسته شدن فضای نقد آن در صداوسیما، که در سخنان دانشجوی نخبه پزشکی در دیدار با رهبر مورد تأکید قرار گرفت، رسانه ملی همچنان بر تبدیل‌شدن به تریبون وزارت بهداشت اصرار دارد و بعد از به تعطیلی کشاندن طنز انتقادی در حاشیه و نیز تعطیلی چندماهه برنامه ثریا به‌خاطر انتقاد به وزیر بهداشت به خاطر کارانه‌های نجومی دست به ساخت سریالی زده است که به اسم پرستاران، در حال اعمال نظرات مدیران وزارت بهداشت است.»