بازیگر «معمای‌شاه»: از دکترفاطمی شناخت کامل داشتم

جام جم آنلاین: بتازگی دو سریال تلویزیونی با بازی علی سلیمانی را از تلویزیون شاهد بوده‌ایم؛ در نیمی از سریال «ماه و پلنگ» نقش برادر محسن با بازی شاهرخ استخری را به عهده داشت و از آنجا به بعد مثل چند شخصیت دیگر رها شد و در سریال «معمای شاه» او را در نقش دکتر حسین فاطمی، وزیر امور خارجه دولت دکتر مصدق می‌بینیم. سلیمانی معمولا از بازیگران پرکار و فعال تلویزیون است که با کارگردان‌های زیادی کار کرده و نقش‌های متعددی به عهده گرفته که معمولا کوتاه بوده‌ است. درباره این دو نقش اخیر با این بازیگر گفت‌وگویی داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید: انتخاب شما برای نقش دکتر فاطمی بر چه اساسی بود. چون به نظر می‌رسد برخلاف رویه محمدرضا ورزی، خیلی به نقش‌ شباهت ندارید! در این باره کارگردان می‌تواند توضیح بدهد اما همسر دکتر فاطمی وقتی بعد از گریم مرا دید، اظهار تعجب کرد. برخلاف نظر شما ایشان معتقد بودند من به دکتر فاطمی بسیار شبیه شده‌ام. فارغ‌ از این نکته، من از شما و مخاطبان می‌خواهم که این مساله را دراماتیک ببینید. من دارم یک شخصیت را بازی می‌کنم و قرار نیست نعل به نعل یک مستند را اجرا کنم. این‌که دکتر فاطمی تا این اندازه از دستگیر شدن می‌ترسد و واکنش نشان می‌دهد، در تاریخ آمده است؟ من به این نقش به صورت دراماتیک نگاه می‌کنم. تصور کنید به منزل برسید و هنوز از راه نرسیده، چند نفر بیایند و بخواهند دستگیرتان کنند! شما باشید، نمی‌ترسید؟ کسی که اهل سیاست‌ است، همیشه آماده دستگیری است و بعید می‌دانم کسی مانند دکتر فاطمی که مغز متفکر دولت بوده و در مواردی بسیار افراطی‌تر از خود دکتر مصدق، تا این حد وحشت‌زده بشود. به نظر من دکتر فاطمی هم می‌ترسد برای این‌که می‌بیند به خانه‌اش آمده‌اند و وارد حریم‌ شخصی‌اش شده‌اند. ضمن این‌که من نگاه صرفا تاریخی به این شخصیت ندارم؛ او در موقعیتی قرار می‌گیرد که برای هیچ‌کس بجز اعجاب، ترس و اضطراب هیچ واکنشی در پی ندارد. ولی نگاه صرفا دراماتیک به واقعیت‌های تاریخی و برداشت مخاطب از این شخصیت‌ها خدشه وارد می‌کند! آنچه من اجرا کرده‌ام در فیلمنامه آمده است؛ به عنوان بازیگر موظفم ضمن مراوده با کارگردان، تا جایی که می‌توانم یک شخصیت جذاب، دیدنی و تاثیرگذار به نمایش بگذارم. بنابراین شما بر اساس فیلمنامه، ترس دکتر فاطمی را در لحظه دستگیری و پس از آن بازی کردید! به تعبیر شما رفتار دکتر فاطمی ترس را نشان می‌دهد اما وقتی او بر سر رئیس ژاندارمری کشور فریاد می‌زند که هنوز من وزیر امور خارجه این کشور هستم، بعید است ترسیده باشد! سوال شما به تفاوت دیدگاه ما برمی‌گردد، شما این شخصیت را در شمایل یک وزیر می‌بینید اما من وجوه دراماتیک آن را می‌بینم چون قرار نبود یک مستند تاریخی را به نمایش بگذارم؛ قرار است شما یک شخصیت را با وجوه مختلفش ببینید. وقتی این نقش را پذیرفتید چقدر دکتر فاطمی را می‌شناختید؟ خیلی زیاد! او را خوب می‌شناختم، می‌دانستم کجا متولد شده، در چه رشته‌ای تحصیل کرده، چه شعرهایی خوانده، چندبار عاشق شده یا چند جفت کفش داشته است! پیش از بازی در سریال «معمای شاه»، برای یک تئاتر درباره دکتر مصدق، مطالعاتی داشتم و همیشه برایم سوال بود که چرا دکتر فاطمی اعدام شد اما دکتر مصدق نه! بعدها متوجه شدم شاه از وقوع انقلاب می‌ترسید و فهمیده بود دکتر فاطمی می‌تواند یک انقلاب را رهبری کند اما دکتر مصدق نه! در مورد تعداد کفش‌های دکتر فاطمی اغراق می‌کنید یا کتابی نوشته شده که همه اینها در آن آمده باشد؟ من این اطلاعات شخصی را از همسر دکتر فاطمی کسب کردم. تقریبا یک ماه بعد از این‌که برای بازی در سریال «معمای شاه» قرارداد بستم، همسر دکتر فاطمی برای افتتاح سکانس‌هایی که مربوط به دکتر فاطمی بود، به ایران آمدند. همین فرصتی شد که مفصل درباره دکتر فاطمی حرف بزنیم. همسر دکتر فاطمی به من گفتند، ایشان 11 جفت کفش داشته و از این تعداد، دو جفت ایرانی و دست‌دوز بوده و یکی از آنها را هنگامی که در فرانسه تحصیل می‌کرده، خریده بوده. دکتر فاطمی به قدری منظم بوده که هر روز هفته یک جفت کفش خاص به پا می‌کرده یا همین طور برای جلسات. این نظم فقط درباره کفش‌ها نبوده است، ایشان برای هر جلسه‌ای کت و کراوات ویژه‌ای را درنظر می‌گرفت که هماهنگی آنها با هم معنادار و تاثیرگذار باشد. همچنین از همسر ایشان شنیدم که شاعرمسلک هم بوده است، البته از نوع انقلابی، نه از آن دست شاعرانی که آرام و رها در کنجی تماشاگر جهان هستند. وقتی از همسر دکتر فاطمی پرسیدم که آیا فکر می‌کرده ایشان در 38 سالگی اعدام شود؟ جواب دادند: هر لحظه فکر می‌کردم ممکن است او را بکشند از بس که شور و اشتیاق داشت و انقلابی بود. به تصاویر دکتر فاطمی دسترسی داشتید؟ بله. البته عکس و صدای ایشان موجود است، اما من همیشه تلاش می‌کردم از منابعی که بخش پژوهش سریال در اختیارمان می‌گذارد، فراتر بروم و کتاب‌های بیشتری بخوانم. از این منابع صوتی و تصویری درباره ویژگی‌های رفتاری دکتر فاطمی به چه برداشتی رسیدید؟ ایشان چهار بار ترور شده و پنجمین مورد را خیلی مطمئن نیستم که به ترور منسوب کنم یا نه! همه این اطلاعات بعلاوه عکس‌هایی که از ایشان دیده بودم و توضیحات همسر دکتر فاطمی، مرا به این بازی که در سریال می‌بینید، هدایت کرده است. بر اساس برداشت من، ایشان مردی بسیار منظم، دقیق و باطمانینه بود. آرام راه می‌رفت و بعد از یکی از ترورها به دلیل جراحت، عصا به دست می‌گرفت. قدرتمند و سلحشور سخن می‌گفت و در سخنرانی‌هایش از شعر هم بهره می‌گرفت. همه اینها معیارهای من برای ایفای این نقش بود و البته بعلاوه کمی خلاقیت‌ شخصی. این خلاقیت‌ها در چه زمینه‌هایی بود؟ مثلا در این باره که دکتر فاطمی در سخنرانی‌هایش چطور حرف بزند! در مراوده با مصدق چطور رفتار کند؟ چه گاردی بگیرد و مسائلی از این دست که البته با تائید کارگردان اجرا می‌شد. همسر دکتر فاطمی بازی شما را دیده‌اند؟ نمی‌دانم. ایشان از ایران رفتند و خبر ندارم که سریال را می‌بینند یا نه! برای سریال ماه و پلنگ چه اتفاقی افتاد. چرا شخصیت شما رها شد؟ بله، متاسفانه یکی از معایب این سریال رها شدن برخی شخصیت‌هاست؛ این شخصیت‌ها قصه را تا جایی پیش بردند، اما بعد حذف شدند. یعنی فیلمنامه همین طور نوشته شده بود؟ بله. مشکلی با آن نداشتید؟ نه. چون تا قسمتی که بازی می‌کنم، تکلیف روشن می‌شود و ضمن این‌که آقای امینی اصرار داشتند که من این شخصیت را بازی کنم و چون ایشان استادم هستند، سر تسلیم فرود آوردم.