علم کردن سینمای معنوی برای مبارزه با سینمای مقاومت

خبرگزاری فارس: نشست گفتمان انقلاب اسلامی در جشنواره بین‌المللی فیلم مقاومت با سخنرانی حسن رحیم‌پور ازغدی در جمع رسانه‌ها و علاقه‌مندان عصر امروز در پردیس سینما ملت برگزار شد. ازغدی در ابتدای این نشست با اشاره به اینکه ابتدا می‌خواهم درباره کلمه گفتمان و ترجمه‌ای که از آن شده است بگویم که کلمه گفتمان ترجمه دو الی سه کلمه مشابه دیگری است که باید در جای خودش از آن استفاده کرد، افزود: بحث‌هایی وجود دارد مبنی براینکه برخی از فیلم‌ها هنری است یا ایدئولوژیک است من می‌خواهم این پیش‌فرض را زیر سؤال ببرم. مثلاً اینکه می‌گویم یا سینما یا مقاومت باید بگویم که این یک نوع دوقطبی کاذب و تبلیغاتی است. مثلاً می‌گویند تکنیک سینما یا ایدئولوژیک. باید گفت سینمای غیر ایدئولوژیک وجود خارجی ندارد. مانند اینکه بگویم من به عنوان فرد کارکرد اقتصادی، سیاسی و... ندارم. وی ادامه داد: حتی این گفته‌ای که به آن اشاره کردم به گونه‌ای سیاست است. دقت داشته باشیم هر فعل انجامش چند بُعد دارد. مثلاً فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و... است. همینکه ما در این نشست اینجا جمع شده‌ایم یک عمل اقتصادی، اخلاقی و... است و می‌توان آن را ارزیابی کرد و در واقع یک همکاری اجتماعی چند بُعد دارد. در نتیجه افعال ما نیز ابعاد مختلفی دارد. انسان یک منشور است و هر فعل انسان نیز منشورگونه خواهد بود. با این احتساب هر ایدئولوژیک رویکردهای بشری مختلفی دارد و هر فعل انسانی و یا هر فیلمی نمی‌تواند عاری از جهت‌گیری‌های اجتماعی، سیاسی و... باشد. ازغدی گفت: ما به راحتی می‌توانیم بین فرم و محتوا تفکیک ایجاد کنیم و بگوییم به لحاظ فرم یک شعر یا یک فیلم خوب و یا ضعیف است. بگذارید مثلای بزنم یک لطیفه خوب به لحاظ تکنیک چگونه است لطیفه‌ای که بدترین حالت بتواند مخاطب خود را بخنداند این لطیفه به لحاظ تکنیکی موفق بوده و یا مثلاً فیلمی که تماشاگر خود را میخکوب کرده است و توانسته به لحاظ مباحث تکنیکی درست و موفق عمل کند. اما همان لطیفه که مثال زدم که توانسته در بدترین موقعیت مخاطب خود را بخنداد اگر به لحاظ محتوا بررسی شود ممکن است به این نتیجه برسیم که بسیار ضعیف بوده و باعث شده به یک مسئله ارزشی براساس تکیه‌پراکنی مخاطب را بخنداند. محتوای این لطیفه بد بوده است و یا یک فیلم که به لحاظ فرم و تکنیک خوب بوده به لحاظ محتوا می‌تواند بد باشد و در پایان در تماشاگرش خشونت را تقویت کند. وی ادامه داد:‌ همچنین می‌توان گفت برخی از موسیقی‌ها فضای مالیخویایی دارند و آنقدر به لحاظ تکنیک و فرم خوب هستند و در مخاطب‌شان تأثیر می‌گذارند که آن را از خود بی‌خود کرده و کارهای غیرعقلانی از آنها سر می‌زند در نتیجه محتوای موسیقی بد است. عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: باید بگویم هیچ هنری نیست که تکنولوژی و ایدئولوژیک را در خود نداشته باشد این ایدئولوژی است که باید نسبت خود را با اخلاق و مباحث دیگر مشخص کند.باید بتوانیم فرم و محتوا را به درستی ترکیب کنیم و جای ارزش و ضد ارزش تغییر نکند. رمان‌های بسیار خوبی داریم که محتوای مزخرفی دارند اما به لحاظ تکنیکی ذهن خواننده را درگیر می‌کند. البته در اینجا ابتدا بیشتر مواقع افراد به سمت نوشتن می‌روند و بعد به سراغ خواندن در حالی که در آن طرف ابتدا فرد فیلسوف، حکیم و یا حقوقدان بوده و بعد از 40 ساله مطالعه به سراغ نوشتن می‌رود و یا رمان می‌نویسد. تولستوی ابتدا یک حکیم بوده و بعد به سراغ نوشتن می‌رود. در سینما و فیلم‌سازی هم شاهد این افراد هستیم ابتدا فیلم می‌سازند مثلاً در مورد عشق و رابطه حق و تکلیف چیزی که حتی سؤالش را هم نمی‌دانند چه برسد به جواب بعد از آن می‌روند فیلم می‌بینند. ازغدی گفت:‌ با توجه به صحبت‌هایی که شد می‌توانیم بگوییم سینمای بد، خوب داریم به این معنی که تکنیک و فرم خوب و محتوا بد است. ایده‌آل برای ما سینمای خوب، خوب است که هم فرم و هم محتوا تکمیل‌کننده هم باشد. بدین جهت که سینمای مقاومت انقلابی که به دنبال این فضا است باید از آن حمایت کرد. وی با اشاره به سینمای قبل از انقلاب و جایگاهی که این هنر و صنعت در میان مردم داشت، بیان داشت: سینمای قبل از انقلاب معنی هنر نمی‌داد معنی فحشا می‌داد. در زمان انقلاب در همان ابتدا به سه جا توسط بچه‌ محل‌هایمان حمله کرد. ابتدا خانه یکی از مستشاران آمریکا بود، دیگر مشروب‌فروشی و بعد از آن بچه‌ها با کوکتل مولوتوف به سینما حمله کردند. چرا که هیچ تفکیکی بین اینها نبود. چون سینما همواره مخاطب را دعوت به فسق و فحشا می‌کرد. این اتفاق نشان می‌داد عامه ما سینما را به عنوان هنر نمی‌دیدیم چون دعوت به فحشا، فسق و... بود. در سینمای قبل از انقلاب دستمال بستن‌ها به ضریح و یا شمع روشن کردن در مکان‌های مذهبی دیده می‌شد که اتفاقاً هیچ ربطی به اسلام ندارد. در واقع سینمای مذهبی در آن زمان سینمای احمق‌ها بود. هرچه مذهبی‌تر احمق‌تر. عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با انتقاد از اینکه برخی اعلام می‌کنند ما فقط فیلم خودمان را می‌سازیم و هیچ جناح‌بندی و یا رویکردی نداشتیم، گفت: مگر می‌شود فیلمی بدون ایدئولوژی باشد. اگر یک دوربین را در مقابل دیوار سفیدی چند دقیقه قرار دهیم و فیلم را پخش کنیم و همان را پخش کنیم باز هم هیچ معنای از آن استخراج نمی‌شود؟ اگر کسی یک فیلم 2 دقیقه‌ای بدون ایدئولوژی و معنا ساخت من حرف‌هایم را پس می‌گیرم. حتی آن فردی که این ادعا را می‌کند باز به دنبال غرایض نفسی خود است به دنبال کف زدن است و یا دیده شدن در جشنواره‌ها. ازغدی افزود: برخی‌ها می‌گویند هنرمند ارزشی و غیرارزشی نداریم، مگر می‌شود؟ آیا حق و باطل چیزی است که در میانش میانه‌روی وجود داشته باشد همان میانه‌روی که در داخل آن باطل می‌زد کلیت آن را زیر سؤال می‌برد. وی ادامه داد:‌ هنر مقاومت جز از افراد مقاومت برنمی‌آید. یک روش مبارزه با سینمای مقاومت این بود که سینمای معنوی را عَلم کردند. پرسش جدی من این است که این تفکیک در یک اشل تاریخی امکان ندارد چگونه می‌توان مقاومت را بدون معنویت دید و یا اخلاق‌گری را بدون معنا در نظر گرفت، این امکان ندارد. امام (ره) از موضوع معنوی وارد موضوع سیاسی شد. برخی در همان ابتدا اسلام را نیز تفکیک کردند و گفتند که یک اسلام سیاسی داریم و یک اسلام معنوی. حالا در مورد مقاومت باید این نکته را گفت بدون معنویت امکان ندارد مقاومتی وجود داشته باشد. اگر معنویت وجود نداشته باشد افرادی که مقاومت می‌کنند در نهایت از ترس یا مسائل دیگر به سازش می‌رسند. در واقع باید گفت مقاومت یک احساسی است از مسئولیت اجتماعی. سینمای مقاومت همان سینمای مسئولیت است و هر کسی باید مسئولیت خودش را برعهده بگیرد. عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با انتقاد از برخی شبه‌روشنفکرها که خود را از هر چیز جدا می‌کنند و مسئولیت کارشان را به عهده نمی‌گیرند، گفت: برخی از شبه روشنفکرها و روشنفکرنماها عقل‌شان از مردم عادی کمتر است این در حالی است که در معنای کلی روشنفکر باید چند گام عقلش از مردم جلوتر باشد. دو حالت وجود دارد یا روشنفکر ترسو و بی‌شخصیت است و یا مشکل عقلی دارد که مفهومی را که ساخته مردم می‌فهمند و خود او متوجه‌اش نیست و نفهمیده است. ازغدی در ادامه صحبت‌هایش با انتقاد از اینکه برخی می‌گویند همه هنرمندها فاسد و یا همه آنها شریف هستند، گفت: من نمی‌فهمم وقتی می‌گویند جامعه هنری فاسد است یعنی چه ما هنرمند فاسد داریم و از آن طرف هنرمند شریف هم داریم. هنرمند اخلاقی داریم و هنرمند بی‌شرف و غیراخلاقی، به تازگی دیدید که در رسانه‌ها برخی از خانم‌های بازیگر مصاحبه می‌کنند و می‌گویند برای اینکه در کارشان پیشرفت کنند به آنها نیز پیشنهادهای جنسی می‌دهند در ارتباط با جامعه پزشکان نیز می‌توان همین ادعا را کرد ما پزشک شریف داریم و پزشک بی‌شرف هم داریم و نمی‌توان کلیت را زیر سؤال برد. وی درباره این پرسش که آیا یک بازیگر که خودش انسان بی‌اخلاقی است می‌تواند در یک اثر دینی و یا ارزشی بازی کند، گفت: آنتی‌کوئین نقش حمزه را بازی کرد و آنچنان این نقش را ایفا کرد که مخاطب لذت برد. اما او برای اعتقادش این کار را نکرد بلکه برای دلار بود که این نقش را بازی کرد گرچه خودش در مصاحبه‌ای گفته بود که جذب این شخصیت ویژه شده بود. ممکن هم است اتفاقاتی برای وی افتاده باشد ما نمی‌توانیم قضاوت کنیم. فرض کن یک هنرپیشه بی‌ناموس بنا باشد نقش یک فرد باناموس را بازی کند این خوب است اما از طرفی باید بگویم برخی از هنرپیشه‌ها دچار توهم می‌شوند مثلاً نقش امیرکبیر را بازی می‌کند و تا آخر عمر فکر می‌کند امیرکبیر است. عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه با تکرار این نکته که همه فیلم‌ها دارای ایدئولوژی هستند اما شاید ایدئولوژی برخی پررنگ و یا کم‌رنگ باشد، گفت: ایدئولوژی یک دکترین و نظریه است، سینما ابزاری است برای روانکاوی کاربردی. نکته پایانی که باید در موردش صحبت کنم در ارتباط با تقسیم‌بندی ژانرها در سینما است که عده‌ای می‌گویند ما سینمای مقاومت و یا این مفهوم را نمی‌فهمیم ما چند ژانر داریم ژانر ملودرام، تراژدی، کمدی، تخیلی و... اما توجه داشته باشید این تقسیم‌بندی‌ها در طول سینمای مقاومت است. همه ژانرها می‌تواند اسلامی و یا غیراسلامی باشد. مثلاً در یک ژانر سینمایی پیام فیلم می‌تواند در مورد تقوای جنسی و یا شهوت جنسی باشد در واقع هنرمند عرصه مقاومت ایدئولوژی دارد و برای کارش هزینه پرداخت می‌کند چرا که او متعهد است مانند شهید مرتضی آوینی.